In vroegere tijden werden aan de ouderen gerechtelijke, onderwijzende en genezende functies toegeschreven. Ze genoten een heel bijzonder respect als adviseurs, als overbrengers van tradities, zoals ervaren.Dit is in onze tijd niet meer het geval. De functies van opslaan, bewaren en onthouden en het overdragen van kennis en informatie zijn nu grotendeels vervangen door moderne technologieën. (professor Ursula Lehr)
Op de Duitse website projectcare.de is een interessant artikel over de rol van ouderen in onze samenleving van professor Ursula Lehr te lezen dat we hier graag publiceren.

De sterke punten van ouderdom

'Ouderdom in een vergrijzende samenleving als de onze wordt gekenmerkt door rolverlies. “De oudere is niet langer nodig” is tegenwoordig een wijdverbreide houding, maar negeert de realiteit. Wat zou onze samenleving doen zonder "het oude"? Het is belangrijk om de sterke punten van ouderdom te herkennen en te gebruiken.

Te weinig jongeren

Er zijn niet te veel oude mensen, maar te weinig jongeren. De demografische verandering kwam niet alleen tot stand door meer ouderen, maar ook door minder jongeren. Het moet duidelijk worden gemaakt aan degenen die spreken van een "vergrijzing" in onze samenleving dat we lijden aan "verjonging". We hebben niet teveel oude mensen, we hebben te weinig jonge mensen.

We worden ouder dan generaties voor ons, maar we zijn ook gezonder en bekwamer dan onze ouders en grootouders van dezelfde leeftijd - als ze dat al hadden bereikt. Maar vandaag word je langer tot de jeugd gerekend en als je eerder bij senioren wordt ingedeeld, word je eerder "oud" gemaakt!

Deze verlenging van de jeugd en het vervroegen van de hogere leeftijd ondanks een betere gezondheid en bestaande competenties leiden tot een verkorting van de feitelijke actieve middelbare volwassen leeftijd.

We hebben de oudste studenten en de jongste gepensioneerden. We wijzen mensen tot 35 toe aan de jeugdgroepen, tellen ze van 45 tot de "oudere werknemers", geven hen geen werkgelegenheid meer vanaf 50 en verplaatsen ze van "55-plus" naar senioren. We snijden aan beide kanten de feitelijke actieve middelbare volwassen leeftijd af en laten deze krimpen tot 15 à 20 jaar. Ondanks wetenschappelijke bevindingen van het tegendeel, wordt de oudere werknemer (en deze groep omvat ook mensen vanaf 45 jaar!) geclassificeerd als verminderde prestaties.

Veroudering kan op veel gebieden gunstig zijn

Volgens de resultaten van internationaal onderzoek is dit negatieve beeld van ouderdom niet te rechtvaardigen. Een algemeen tekortmodel van veroudering moet in twijfel worden getrokken. Vergrijzing hoeft niet per se degradatie en verlies te betekenen, maar kan op veel gebieden regelrechte winst zijn, een toename van vaardigheden en potentieel, en dus een kans - voor individuen en de samenleving.

Het latente, maar aantoonbaar bestaande potentieel van de ouderdom heeft zowel een door het individu ondersteund initiatief als een sociaal en cultureel georganiseerd voordeel nodig om zich te manifesteren: het individu moet duidelijkheid krijgen over zijn persoonlijke interesses en doelen en ernaar streven deze te bereiken. Maar er is ook behoefte aan sociale aanbiedingen die ouderen motiveren om samen te werken, mee te doen, mee te doen.

Competent ouder worden

De overgrote meerderheid van de ouderen is bereid en in staat om verantwoordelijkheid voor zichzelf te nemen, betekenis te vinden in hun eigen levensverhaal, bij te dragen aan gezond en competent ouder worden - maar ook om hun eigen geleefd leven en hun eigen eindigheid te accepteren. Dat is een aspect van de volwassenheid van de ouderdom.

De meeste ouderen zijn echter ook best bereid om verantwoordelijkheid te nemen ten aanzien van hun gezin, tegenover andere mensen, tegenover de samenleving. Ze staan er voor open om productief te zijn in de zin van voor anderen te werken, hetzij in de context van maatschappelijk engagement, als vrijwilligersactiviteit, hetzij als brugfunctie naar toekomstige generaties, hetzij als inzet voor de bejaarde ouders die nog in leven zijn. Ongeveer 35% van de zorgzame familieleden is zelf 65 jaar of ouder!

Oud en jong moeten samen verantwoordelijkheid nemen

Maar we moeten het generatieconflict niet verder aanwakkeren. Alleen samen kunnen we de uitdagingen van de toekomst het hoofd bieden. Jongere, middeleeuwse en oudere mensen moeten tegelijkertijd gevers en nemers zijn. We zouden niet langer moeten vragen: “Moet de oude dag nog betaald worden?” Of :“Moet de veeleisende jeugd van vandaag nog betaald worden?”

We zouden eerder samen de verantwoordelijkheid voor onszelf en de samenleving moeten nemen. We hebben de dialoog tussen de generaties nodig en geen machtsstrijd. We hebben gezamenlijke actie nodig, geen wederzijdse verwijten en beledigingen; we hebben wederzijds begrip nodig. We moeten de mogelijkheid scheppen dat jongeren leren van de ouderen, maar ook dat ouderen van de jongeren.

Ouderen zijn een belangrijke economische factor

Bijna dagelijks leest men in de krant over “ouderdomsbelasting”, “pensioenlast”, “zorglast”. Ouderen worden alleen gezien als laadquota en - in de taal van verzekeringen - als een "langlevenrisico". Waarom praten we alleen over de kosten van ouderen en niet over de baten? Waarom zie je ouderen niet als consumenten, als winsten, als waardemakers?

Gepensioneerden zijn een economische factor - en niet alleen met betrekking tot visuele hulpmiddelen, gehoorapparaten, trapliften, loophulpmiddelen, enz. Sommige reisorganisaties zouden kunnen sluiten als de senioren er niet waren - en sommige senioren zouden best bereid zijn meer uit te geven als het juiste aanbod beschikbaar was .

Ouderen mogen niet als een "economische last" worden gezien om volgende redenen:

1. Vooral veel ouderen hebben zowel activa als een positieve spaarquote, dus bouwen ze activa op en nemen zo deel aan het proces van waardecreatie.

2. Werk dat niet als betaald werk wordt verricht (kinderopvang, zorg, vrijwilligerswerk) is ook een niet te onderschatten economische activiteit.

3. Ouderen vormen een sterke consumentengroep.

4. Ouderen zijn ook belastingbetaler en dragen daarmee in niet onaanzienlijke mate bij aan de financiering van de overheidsuitgaven.

Financiële overdrachten binnen gezinnen gaan vooral van de oudere naar de jongere.

We hebben geen politiek nodig voor ouderen, maar politiek met en door ouderen.
Onze samenleving staat voor grote uitdagingen - niet alleen vanwege demografische veranderingen, maar ook vanwege de economische, politieke en sociale situatie. We moeten allemaal ons land helpen herstellen. Senioren zijn bereid offers te brengen en beperkingen te aanvaarden, maar deze moeten eerlijk en zinvol zijn. Senioren eisen enerzijds planningszekerheid en anderzijds intergenerationele gelijkheid. Maar als we het hebben over "intergenerationele gelijkheid", moeten we niet alleen de financiële lasten in overweging nemen, maar ook andere aspecten, zoals onderwijskansen, beroepsleven en verantwoordelijkheid voor het gezin en de samenleving, zowel in het verleden als vandaag.

 

Nood aan toekomstgericht beleid

Toekomstgericht beleid moet niet alleen beleid zijn voor, maar met en deels ook door ouderen. Het moet ouderen zien als een belangrijke doelgroep voor politieke actie. Tenslotte is 24% van de huidige bevolking senioren; in 2030 is dat 35%. In 1890 waren er 79 jongeren op elke 75-jarige, in 2040 zullen dat er nog maar 6,2 zijn.

Een toekomstgericht beleid moet ook meer zorg dragen voor gehandicapten en zorgbehoevenden, het principe van “revalidatie vóór zorg” werkelijkheid maken en preventie meer bevorderen. De beleidsmakers moeten beseffen dat gezinszorg in de toekomst zijn grenzen kent en dat zowel ambulante als institutionele zorg (in de meest uiteenlopende levensvormen) moet worden uitgebreid - en dat van hoge kwaliteit.'