Wat zijn de vooruitzichten voor de verdere verspreiding van corona in de wintermaanden? Het is eigenlijk niet typisch dat een nieuw ademhalingsvirus dat een pandemie wordt, in de winter een dodelijke tweede golf krijgt. Alle 10 respiratoire pandemieën van de afgelopen 250 jaar hadden een tweede golf zes maanden na de eerste, maar in slechts drie van die gevallen kwam die tijdens de winter. De griep van 1918 was een van die uitzonderingen.

Geldt dit ook voor het coronavirus? We steken ons licht op bij technologyreview.com, waar David H. Freedman een aantal inzichten op een rijtje zet.

'Het is volgens de experts moeilijk te voorspellen. Wetenschappers hadden gehoopt dat in de loop van de maanden de invloed van weerspatronen in de verspreiding waarneembaar zouden zijn. Het was vroeg winter toen de ziekte eind 2019 voor het eerst uitbrak in China, dus er zijn nu gedetailleerde gegevens over hoe het virus zich gedraagt ​​gedurende drie seizoenen, zowel in gematigde als tropische klimaten, en tijdens een volledige zomer op het noordelijk halfrond en een complete winter op het zuidelijk halfrond.'

Geen patronen

'Dergelijke patronen zijn niet naar voren gekomen. De infectie verspreidde zich wild in delen van Noord-Italië in maart, toen de temperatuur al 20 tot 25°C was; het piekte in sommige Amerikaanse steden, zoals Boston, met temperaturen onder 10 °C en in andere, zoals Houston, met temperaturen boven 32°C. Zuid-Afrika en Australië behoorden tot de landen op het zuidelijk halfrond die tijdens hun winters pieken zagen, terwijl de VS deel uitmaakten van de noordelijke landen met zomerse pieken. En hoewel er algemene wetenschappelijke overeenstemming is dat tropische klimaten de verspreiding van het virus verminderen, hebben veel landen in tropische regio's, waaronder India en Brazilië, ernstige uitbraken gehad.

Waarom is een 'seizoensgriep' seizoensgebonden?

'Het zou helpen als de wetenschap een solide, bewezen begrip had van waarom de zogenaamde seizoensgriep seizoensgebonden is. Maar dat is niet zo. Linsey Marr, een milieutechnisch onderzoeker die virale transmissie bestudeert, merkt op dat griepvirussen pas in de winter het hardst toeslaan nadat ze endemisch zijn geworden - dat wil zeggen, jaar na jaar blijven circuleren. Dat suggereert dat seizoensgebondenheid iets te maken kan hebben met de opbouw van tijdelijke immuniteit bij een groot deel van de bevolking tegen ten minste enkele griepstammen. "Je ziet die seizoensgebondenheid gewoon niet tussen nieuwe virussen", zegt ze.
Zelfs als covid-19 in het eerste jaar enige seizoensgebondenheid blijkt te vertonen, zullen andere factoren een veel grotere rol spelen bij de verspreiding ervan - namelijk of mensen sociaal afstandelijk zijn, maskers dragen en niet binnenshuis samenkomen. Als deze praktijken niet worden gevolgd, zou dit kunnen verklaren waarom de covid-19-infectiecijfers in grote delen van de wereld omhoogschoten tijdens het warme zomerweer, toen mensen verwachtten dat het zou afnemen. "Het betekent niet dat dit virus niet gevoelig is voor weersomstandigheden", zegt Benjamin Zaitchik, een klimaatwetenschapper aan de Johns Hopkins University die momenteel de transmissiepatronen van het coronavirus bestudeert. "Het kan zijn dat het effect niet te detecteren is tegen de achtergrond van het algemeen beleid en ons gedrag."

Nog meer corona in de winter?

Een winterse stijging in de coronacijfers zou grote schade kunnen aanrichten, want het zou vrijwel zeker samenvallen met het griepseizoen, aldus technologyreview.com. 'Een studie in de Journal of the American Medical Association wees uit dat een vijfde van de covid-19-patiënten een tweede ademhalingsziekte had. Het is niet verrassend dat ze gemiddeld genomen zieker waren.
Een nog groter gevaar, zegt Zaitchik, is simpelweg het gecombineerde aantal gevallen van covid-19 en seizoensgriep. "Het is een kwestie van capaciteit voor de gezondheidszorg en casemanagement", zegt hij. "Niet alleen zal het enorme aantal gevallen een probleem zijn voor ziekenhuizen, maar artsen zullen meer moeite hebben om te raden welke infectie ze behandelen wanneer een patiënt voor het eerst binnenkomt," aldus Zaitchik.'

Minder griep dankzij de mondmaskers?

'Het goede nieuws is dat het griepseizoen op het zuidelijk halfrond, van mei tot september, schrikbarend mild was en in veel landen bijna niet bestond. De waarschijnlijke verklaring is dat maskers en sociale afstandelijkheid ter bescherming tegen corona ook griep grotendeels voorkwamen. Dat is een goed voorteken voor het noordelijk halfrond als mensen die voorzorgsmaatregelen blijven nemen.
Maar zelfs in een mild griepjaar zou slechts een kleine winterbult in covid-19 een enorme impact kunnen hebben, meent Jose-Luis Jimenez, een milieuchemicus aan de Universiteit van Colorado. De allerbelangrijkste maatstaf om een ​​infectieziekte onder controle te krijgen is het zogenaamde reproductiegetal, R, dat aangeeft hoeveel mensen gemiddeld door elke besmette persoon besmet raken. Als R kleiner is dan 1, vertraagt ​​de ziekte; als het groter is dan 1, neemt de spreiding nog steeds toe.
Als de R van covid-19 op of net onder de 1 zweeft op weg naar de winter, dan kan zelfs een kleine seizoensstijging het overwinnen. "Gewoon een extra 10% transmissie tijdens een situatie onder controle kan het uit de hand lopen", zegt Jimenez.'

Het virus kan verder reizen dan we dachten

'Een van de grootste verschuivingen in ons begrip van het coronavirus betreft de manier waarop het wordt overgedragen. Vroeger dacht men dat het in druppeltjes vocht uit iemands neus of mond zou reizen die relatief snel op de grond zouden vallen. Het wordt nu steeds duidelijker dat kleine deeltjes die het virus vervoeren in de lucht kunnen blijven, mogelijk urenlang, wat betekent dat ze zich kunnen ophopen in een kamer totdat iemand ze inademt. Het is niet voldoende om simpelweg niet te dicht bij een geïnfecteerde, niet-gemaskerde persoon binnen te staan. Mensen kunnen worden geïnfecteerd door iemand die zes meter of meer verwijderd staat, zelfs als ze een masker dragen - en zelfs als de besmette persoon de kamer heeft verlaten. Dat komt omdat het virus verder kan reizen en voor een langere periode kan blijven hangen, en zich door de ruimte kan opbouwen.'