De pandemie grijpt ook in op de mens als sociaal wezen. Misschien wel het belangrijkste  kenmerk van de mens is de noodzaak aan elkaar om lief en leed te delen. Veel  verwrongen gedachten beladen met schaamte, schuld en stress worden soms met humor, sport en in andere sociale activiteiten  precies ontladen buiten de bubbel. Dit bij de familie, op school,  bij collega’s,  in sport-,  kaart-, dans-, en tal van andere  -clubs. Op die wijze  moeten al deze gedachten niet uitgesproken en doorgesproken worden in een therapiekamertje. (Luc Paelinck)

Het was in het nieuws: psychologen en psychiaters worden deze dagen overspoeld met mensen in geestelijke nood ten gevolge van de coronapandemie. We legden ons oor te luisteren bij klinisch psycholoog Luc Paelinck die ons enkele praktijkgerichte inzichten meegeeft. We legden hem enkele vragen voor.

Corona is niet de oorzaak

Gaan we te kort door de bocht door te stellen dat corona voor meer onrust in ons hoofd zorgt?

Luc Paelinck: "Er zijn nu waarschijnlijk niet meer of minder ernstig psychische problemen dan voor de crisis. De coronapandemie  is niet de rechtstreekse oorzaak, maar vooral de aanleiding die de al aanwezige conflicten bij mensen en in relaties op kortere tijd bij meerderen tegelijk zichtbaar maakt. Hieraan kan de geestelijke gezondheid nu nauwelijks tegemoetkomen. Dit ervaar ik toch in het werkveld."

Opwaardering van de geestelijke gezondheidszorg

Heeft de klassieke geneeskunde voldoende aandacht voor de gevolgen van de pandemie?

Luc Paelinck: "De positieve aandacht en politieke steun die het mentale welzijn nu krijgt is uiteraard  welkom voor hulpverleners. De geestelijke gezondheidszorg staat al tientallen jaren in de schaduw van de medische geneeskunde. De klassieke geneeskunde is vooral gefocust op de kwaliteit van het lichaam, maar negeert de voortdurende interactie tussen lichaam en de centrale sturing, op basis van waardeoordelen of gedachten, die ontstaan in het brein als deel van het lichaam."

Hoe ervaar jij dit persoonlijk?

Luc Paelinck: "In de klassieke geneeskunde worden psychische symptomen die uitgesproken of getoond worden in gedrag te weinig beluisterd en geduid, maar te snel 'beladen' met een diagnose en medicatie. Deze medicatie voedt de psychische problemen in de meeste gevallen nog meer en vergroot ze eerder uit dan dat ze het probleem oplost. Dit merk ik althans in onze dagelijkse praktijk."

Niet zoeken naar schuldigen

Wijs je dan de vinger naar de klassieke geneeskunde?

Luc Paelinck: "Zoeken naar 'schuldigen' is zeker niet de oplossing. De menswetenschappers en de overheden moeten keuzes maken in complexe materies en staan soms voor dilemma’s. Zijn er ideale keuzes? Tussen de pest of de cholera? Met andere woorden, vroegtijdig het slachtoffer van een dodelijk virus of langzaam wegkwijnen… tot de dood."

Het belang van 'normale' sociale interacties

Heeft de crisis ons het belang van onze sociale relaties doen (her)ontdekken?

Luc Paelinck: "In de geestelijke gezondheid is al veel langer de noodzaak aan normale sociale interacties tussen soortgenoten bekend. Dit zowel voor de algemene groei en ontwikkeling als het welbevinden. Het is het sociaal weefsel waarin we bestaan en betekenis krijgen waar we nu deels van zijn afgesloten. De vergeetputten in de middeleeuwen en de eenzame opsluiting later in de geschiedenis zijn reeds beproefde 'martelpraktijken'.Het is nu meer dan ooit duidelijk geworden dat de mens een sociaal dier is."

De gevolgen op termijn

Wat zijn de gevolgen van de coronacrisis op onze geestelijke gezondheid op lange termijn?

Luc Paelinck: "De lockdowns en onze kleine bubbels zijn verre van zo extreem, maar ze zorgen onmiskenbaar voor sociaal-emotionele schade. Deze gevolgen van de pandemie zijn nog niet in de statistieken opgenomen, maar de gevolgen zullen langer nazinderen dan de crisis."

Samenleven als oplossing

Wat is de oplossing?

Luc Paelinck: "De ‘samenleving‘ of het samen leven in de breedste zin beschermt ons het best als psychisch kwetsbare mensen die we zijn. Het onderhouden van 'normale' sociale relaties binnen de grenzen van de opgelegde beperkingen zal ons helpen om tot het 'nieuwe normaal' te komen. Het komt er voor ons hulpverleners op aan om te zoeken naar manieren om dit te definiëren en in de praktijk te brengen."