We wensen het elkaar met nieuwjaar telkens weer toe: “Geluk in de liefde en vooral een goede gezondheid!” Maar wat bedoelen we er eigenlijk mee? Gezondheid is een begrip dat we dagelijks in de mond nemen, maar het is een complex en dynamisch gegeven. Zoek je naar een sluitende definitie, dan kom je afhankelijk van de invalshoek en de auteur tot tal van benaderingen.

Gezondheid slaat immers niet alleen op het functioneren van het lichaam, maar evengoed op onze mentale toestand en de onderlinge wisselwerking. Je kan in goede fysieke gezondheid verkeren en je vol energie voelen, maar door toch door mentale problemen afgeremd worden. En omgekeerd.

Biopsychosociaal gezondheidsmodel

Uit tal van studies blijkt de samenhang tussen enerzijds de lichamelijke en de mentale gezondheid en anderzijds onze sociale leefwereld. Voldoende sterke sociale relaties onderhouden en kunnen deelnemen aan het maatschappelijke leven zijn belangrijke uitingen van een goede sociale gezondheid, die bijdragen tot onze algemene gezondheid.

Gezondheid kent dus drie belangrijke parameters, een fysieke, mentale en sociale. In de wetenschap wordt dit het biopsychosociaal model van gezondheid genoemd.

We voelen ons (redelijk) gezond

De Belgische Gezondheidsenquête doet op regelmatige basis onderzoek naar onze gezondheid. Bij de laatste enquête in 2018 meldde 77% van de Belgische bevolking hun gezondheid als goed tot zeer goed te ervaren. Het aandeel ligt bij mannen (79%) iets hoger dan bij vrouwen (75%).

Er zijn ook regionale verschillen: 78,5% in Vlaanderen, 78,4% in Brussel en 74% in Wallonië. Het aandeel mensen in goede gezondheid neemt toe naarmate de sociaaleconomische status stijgt.

Kijken we naar de verdeling over de verschillende leeftijdsgroepen, dan neemt het gezondheidsgevoel af naarmate we ouder worden: van 91,8% onder de 15- tot 24-jarigen tot 65% van de mensen van 75 jaar en ouder.

Gezondheid is een subjectief gevoel

Deze cijfers mogen niet absoluut geïnterpreteerd worden. Gezondheid heeft niet alleen een fysieke en mentale component, maar moet ook in verband gebracht worden met onze persoonlijke context. Met andere woorden, wat we verwachten van het leven, wat onze doelen zijn en welke waarden we nastreven.

Het concept ‘subjectieve gezondheid’ houdt niet alleen rekening met hoe je lichaam en geest functioneert.

Om het met een concreet voorbeeld te illustreren: ik ben intussen 57 en een fervent fietser. Enkele jaren terug belandde ik door een pijnlijke echtscheiding na een huwelijk van 27 jaar en het overlijden van mijn vader in een neerwaartse spiraal. Een simpele brug over de autosnelweg was ineens steiler dan de hoogste Alpencol en ik moest meermaals voet aan grond zetten om teleurgesteld richting huiswaarts weer af te druipen. Ik liet me door dokters binnenstebuiten keren, maar die vonden niets significant.

Intussen heb ik mijn leven weer onder controle. Ik ben intussen weliswaar verschillende jaren ouder, maar voel me nu veel beter in mijn vel. Ik zal wellicht nooit meer de brug over de snelweg even snel bestormen als in mijn jeugdjaren, maar heb er vrede mee en hoe meer ik train hoe beter het gaat.

Neem de regie over je leven in eigen hand

Gezondheid heb je niet onder controle, zegt men weleens. Dat klopt dus maar gedeeltelijk. Los van de genen die we hebben meegekregen en onze functioneringsproblemen door fysieke beperkingen, ziektes en aandoeningen hebben we de regie over ons eigen leven grotendeels zelf in de hand. Letten op je voeding en leefgewoonten, voldoende beweging, het onderhouden van sociale contacten en positieve doelen stellen, dit zijn factoren die we zelf kunnen beheren en die bijdragen tot onze algemene gezondheid.

Bronnen: www.gezondbelgie.be   www.volksgezondheidenzorg.info