Vroeger was het de evidentie zelve dat iedereen met ook maar een lapje grond daar zelf groenten, fruit en kruiden voor eigen gebruik kweekte en indien mogelijk ook nog wat kippen en konijnen hield. Voor velen was het letterlijk een kwestie van overleven, maar met de opkomst van de grootwarenhuizen kwamen steeds meer producten uit de dagelijkse keuken die mensen vroeger gewoon zelf teelden op grote schaal op de markt. Met als resultaat dat een steeds kleiner deel van de beschikbare tuinoppervlakte werd voorbehouden om groenten en fruit te kweken en de tuin langsom meer een recreatieve functie kreeg.

Tegenbeweging

Intussen kunnen we van een tegenbeweging spreken. Zo groeit vanuit de groene hoek de overtuiging dat zelf gekweekte groenten en fruit gezond zijn. Een argument dat steek houdt, want wie zelf voor zijn (onbespoten) groenten en fruit zorgt, doet een extra lading vitaminen en mineralen op die helpen de weerstand op te bouwen. Meteen een goed tegenwicht voor de typische welvaartsziektes van onze tijd. Geduldig zelfgekweekte groenten en fruit bevatten bovendien meer vezels dan de commerciële, vaak geforceerde variant, waardoor je het gevoel krijgt sneller verzadigd te zijn, er minder van eet en je ook je gewicht beter onder controle kunt houden.

Anderzijds is sprake van een nieuwe generatie jonge chefs, die veel aandacht besteedt aan het werken met eerlijke producten van eigen bodem.

Tal van mogelijkheden

Ook steeds meer particulieren kiezen resoluut voor zelfgekweekte groenten en fruit. Wie zelf de een eigen tuin heeft steekt graag zelf de handen uit de mouwen, maar vaak ontbreekt het ons aan de tijd en de kennis om voor de eigen teelt van A tot Z in te staan.

Maar ook voor deze mensen bestaan intussen tal van alternatieven. Steeds meer bioboeren en biowinkels hebben een stijgend aanbod aan gegarandeerd ecologisch verantwoord geteelde groenten en fruit. Sommigen bieden de mogelijkheid tot het huren van een eigen stukje tuin, dat je desgewenst zelf bewerkt of dat door anderen die wel over de nodige ervaring beschikken laat doen. In sommige kookclubs slaat men de handen in mekaar en zorgen de leden in onderlinge afspraak voor het telen en oogsten.

Nieuwe trend hier zijn de pluktuinen, waar iedereen een financiële bijdrage levert en je naar eigen vermogen mee instaat voor het onderhoud. In stedelijke gebieden bestaat bovendien de mogelijkheid tot het huren van een volkstuintje. Voordeel hier is dat je terechtkomt in een groep gemotiveerde tuiniers, die je desgewenst wat graag met raad en daad bijstaan en die je bovendien motiveren om het vol te houden. Want verantwoord tuinieren is geen tijdelijke gril maar een volgehouden inspanning die enkel met de nodige regelmaat vruchten afwerpt.

Waar de volkstuinen vroeger vooral gebruikt werden door arbeiders die zelf geen plaats hadden om te tuinieren, is nu een duidelijke verschuiving merkbaar naar een stijgend aantal gemotiveerde tuiniers die vooral gezonde, zelfgekweekte producten willen.

Vergeten en ‘nieuwe’ groenten

De ‘eetbare tuin’ is ook het ideale laboratorium om vergeten groenten van weleer opnieuw onder de aandacht te brengen. Behoorlijk wat groenten zijn in de loop der tijden in de vergetelheid geraakt omdat ze verdrongen werden door ‘moderne’, gemakkelijker te telen groenten. Anderen verdwenen dan weer uit onze gunst omdat de bereiding te ‘moeilijk’ zou zijn of te veel tijd vergen. Bij sommige kon de smaak, bitter, scherp of zuur niet bekoren of ze waren moeilijk te bewaren of te oogsten.

Intussen is mede door de inbreng van een nieuwe generatie chefs die teruggrijpen naar de keuken van vroeger een inhaalbeweging aan de gang en leren we opnieuw vergeten parels kennen. Denken we maar aan aardpeer, zeekool, warmoes, pastinaak, kapucijners, patisson, haverwortel en kwintappel (een soort komkommer).

Anderzijds wordt ook steeds meer geëxperimenteerd met nieuwe varianten en kruisingen. Zo kwam uit het huwelijk tussen Chinese kool en broccoli de bimi voor. De bimi lijkt op ‘mama’ broccoli, maar is langer, slanker en eleganter van vorm. De smaak is milder en licht peperachtig met een hoog gehalte aan essentiële voedingstoffen. Andere voorbeelden zijn broccolino (een koolsoort die gewone met Chinese broccoli kruist), tomabella (een huwelijk tussen tomaat en paprika) en tangelo (een kruising van clementine en grapefruit). Ook zien we nieuwe varianten van bestaande groenten zoals rode spruitjes, blauwe bloemkool, gele tomaten,…

Kruiden

Wie er een beetje kan mee omgaan, ontdekt dat niets kan tippen aan het aroma, de smaak en de toepassing van verse kruiden uit de eigen tuin of het balkon. Het is ook plezierig. Door kruiden te kweken, voel je je verbonden met de natuur. Je hoeft daarvoor geen kruidenkenner te zijn, geen bioloog of landbouwingenieur. Gewoon wat liefde voor de geur en de bloei van kruiden voldoet. Begin met alles uit te proberen en spoedig word je expert, want kruiden reageren snel op een goede verzorging. Later kan je experimenteren met vormen, geuren, kleuren. Niets is zo aangenaam als op een zonnige dag in je luie stoel te genieten van je eigen kruidentuin. Je kan het genot overbrengen van de tuin naar de keuken, want zowel het zicht, de geur als de smaak worden bij het kweken van kruiden beloond. Natuurlijk verdient het aanbeveling het op een organische wijze te doen. Met respect voor de natuur en een beetje kennis en goede raad kun je moeiteloos ‘biologisch’ kweken.

Bloemen

Niet alleen groenten en fruit uit de eigen tuin staan op het menu. Zo kunnen ook bloemen niet alleen decoratief, maar eetbaar zijn. Bloemen van de bieslookplant, viooltjes, pompoen- en courgettebloemen, lavendelbloemen, de bloemen van de tijm- en muntplant, vlierbloesem: het zijn maar enkele voorbeelden van bloemen die niet alleen kleur, maar ook geur en smaak aan allerlei bereidingen kunnen geven.

Kenners wijzen er op toch wat uit te kijken, want van de meeste bloemen zijn enkel de blaadjes eetbaar. Ook wordt de raad gegeven goed te kijken alleen zonder verse bloemen zonder schimmels of andere aantastingen te gebruiken.

Groenten, fruit en kruiden volgens het seizoen

Eten uit je eigen – of gedeelde tuin - helpt ook respect op te brengen voor de seizoenen. Groenten die buiten het seizoen gekweekt worden, komen vaak uit het buitenland en wegen zwaar door op onze ecologische voetafdruk. Door zelf aan de slag te gaan, krijgen we opnieuw een band met de natuur en leren we welke groenten en fruit bij welk seizoen hoort. Bovendien is de smaak en de voedingswaarde van seizoensgroenten en –fruit ook gewoon beter.