Ik schreef eerder al dat de grote auteur, die Jeroen Brouwers is, zijn laatste, zijn echt laatste boek (‘Cliënt E. Busken) in de rekken liet zetten toen hij 81 geworden was. En ik op dezelfde leeftijd mijn eerste (‘Sukkelaar’) lanceerde. Maar daarmee houdt elke verwantschap op en ik zeg dat nog nadrukkelijker omdat ik zopas ‘Cliënt E. Busken’ uitgelezen heb. Ik blijf er een beetje beduusd bij achter. Het is gewoon een verpletterend werk, bijna in de echte betekenis van het woord, want het leest soms moeilijk, soms verwarrend. Dat wil zeggen dat men bij elke zin moet nadenken en speuren waar die je naartoe leidt.

Het gaat om het ik-verhaal van een oude, demente man die opgenomen is in een gespecialiseerde instelling, waarin men bedacht heeft dat patiënten geen patiënten zijn maar cliënten. Vandaar de titel.

Brouwers laat zijn ik-personage praten zoals dementen dat doen en, als men de moeite opbrengt om het allemaal heel aandachtig te volgen, ervaart men het als zo echt dat men er rillingen bij krijgt. Ik weet waarover ik spreek als ik het over de taal van dementen heb. Ik heb immers twee zussen die in de verste fase van hun Alzheimerbestaan zitten en net op de manier die Brouwers gebruikt om zijn personage aan het woord te laten, alsnog hun ‘klapke’ doen. In hetzelfde ritme, op een bepaalde lijn, die er wel is maar die men alleen mits uiterste aandacht volgen kan.

Sterker nog: in een van mijn laatste boeken (‘Van Koersen en coureurs’) heb ik het over de éénrichtingscorrespondentie die ik van een Nederlandse dement kreeg, hele bladzijden vol getikt, dicht op mekaar gestapelde onzin, zo zou men zeggen. Tot men heel aandachtig gaat lezen en er niet alleen de al geciteerde lijn in ontdekt, maar ook een herhaalde en schrijnende noodkreet. Of noodkreten.

Ik vraag mij af hoe Jeroen Brouwers ertoe gekomen is zo’n tekst (zo juist, zo duidelijk in de onduidelijkheid) op het scherm heeft kunnen krijgen. En hoeveel innerlijk plezier hij eraan beleefd heeft, dit meesterwerk te realiseren. Ik zou het hem zo graag vragen, maar ja, als ik dat had willen doen, dan had ik maar journalist in cultuur en niet in de koers moeten worden.