“We werken het onlinerapport constant bij met de meest recente gegevens om te antwoorden op de vraag: hoe gezond zijn de Belgische inwoners?”, weet Brecht Devleesschauwer, epidemioloog bij Sciensano. “Met deze tool kunnen beleidsmakers een gezondheidsbeleid ontwikkelen en op continue basis bijsturen op maat van de huidige noden.”  

Over het algemeen in een goede gezondheid

Op basis van de beschikbare gegevens tot eind 2021, concludeert Sciensano dat de Belgische inwoners in het algemeen in goede gezondheid verkeren, al zijn er belangrijke aandachtspunten. Hier een aantal bevindingen over onze gezondheidstoestand:

• Wat betreft de subjectieve gezondheid, dus hoe we onze eigen gezondheid inschatten, scoren we beter dan het EU-15-gemiddelde (onze buurlanden). 77% van de Belgische inwoners beoordeelde zijn gezondheid in 2018 als goed of zeer goed.
• Voor onze levensverwachting, situeren we ons lager dan het EU-15-gemiddelde. Ten gevolge van het hoge sterftecijfer in het eerste jaar van de COVID-19-pandemie, daalde onze levensverwachting met één jaar tot 80,8 jaar in 2020.
• In 2018 waren de 3 belangrijkste doodsoorzaken bij mannen coronaire hartziekten, longkanker en cerebrovasculaire aandoeningen (incl. hoge bloeddruk). Bij vrouwen waren dat dementie, cerebrovasculaire aandoeningen en coronaire hartziekten.
• De mentale gezondheid van de bevolking ging erop achteruit sinds het begin van de COVID-19-crisis. In vergelijking met 2018 observeren we meer angst- en depressieve stoornissen (vooral bij jongeren), zorgwekkende cijfers wat betreft zelfmoordgedachten en -pogingen, beperkte sociale ondersteuning en een lage levenstevredenheid. Dit lijkt gepaard te gaan met perioden waarin het aantal COVID-19-gevallen toeneemt en waarin dus strengere maatregelen gelden ter bestrijding van de pandemie.
• Meer dan 1 op de 4 inwoners geeft aan te leven met ten minste 1 chronische ziekte. De 6 meest gerapporteerde chronische ziekten zijn lage rugaandoeningen, hoog cholesterolgehalte, hoge bloeddruk, allergie, artrose en nekaandoeningen.
• Voor bijna alle onderzochte gezondheidsindicatoren, scoort Vlaanderen beter dan Brussel en Wallonië.
• De socio-economische ongelijkheden in gezondheid houden aan. Personen met een hoog opleidingsniveau verkeren in het algemeen in een betere gezondheid en leven ook langer in goede gezondheid dan personen met een lager opleidingsniveau. 

Het belang van onze levensstijl

Gezondheid heeft deels te maken met onze genen, maar ook onze levensstijl heeft een grote invloed.

Het ‘Health Status Report’ zoomt ook in op risicofactoren die een invloed hebben op de gezondheid, zoals roken, overgewicht, gebrek aan lichaamsbeweging en voedingsgewoonten. Op sommige vlakken, zoals het rookgedrag, gaan we erop vooruit, al blijft er nog veel ruimte voor verbetering.

Volgende factoren die we zelf in de hand hebben beïnvloeden onze gezondheid:

Tabak

We roken minder. In 2018 gaf 15% van de bevolking aan dagelijks te roken, een belangrijke daling over de afgelopen 15 jaar. We doen het daarmee beter dan het EU-15-gemiddelde. Mannen roken nog steeds vaker dan vrouwen en steeds minder jongeren (15-24 jaar) waren in 2018 dagelijkse rokers (11% t.o.v. 17% in 2013).

Alcohol

Ons alcoholgebruik daalt, maar blijft nog steeds hoog. In 2019 consumeerde de Belgische inwoner gemiddeld 10,8 liter pure alcohol per jaar. 7,4% van de mannen en 4,3% van de vrouwen meldt een wekelijks overmatig alcoholgebruik (met meer dan 21 consumpties voor mannen en meer dan 14 consumpties voor vrouwen). Ongeveer 10% van de jongeren van 15 tot 24 jaar meldt wekelijks “riskant te drinken bij één gelegenheid” of nuttigde ten minste 6 alcoholische consumpties bij één gelegenheid.

De weegschaal

Overgewicht is een belangrijk probleem in België, net als in de meeste geïndustrialiseerde landen. In 2018 had ongeveer de helft van de volwassen bevolking overgewicht (49%) en leed 16% aan obesitas op basis van de gegevens die de bevolking zelf rapporteerde in het kader van de gezondheidsenquête. Deze cijfers zijn nog hoger op basis van de objectieve metingen tijdens een aanvullend gezondheidsonderzoek bij mensen thuis; waarbij 55% van de volwassen bevolking overgewicht had en 21% zwaarlijvig was in 2018.

Beweging

In 2018 voldeed slecht 30% van de volwassen bevolking aan de aanbeveling van de WHO om per week minstens 150 minuten aan matige lichaamsbeweging te doen, buiten de werkcontext. Slechts 20% van de jongens en 13% van de meisjes van 11 tot 18 jaar voldeed aan de WHO-aanbeveling voor jongeren (60 minuten fysieke activiteit per dag).

Voeding

Ook wat betreft voedingsgewoonten, kan het beter. In 2018 voldeed slechts 13% van de bevolking van 6 jaar en ouder aan de voedingsrichtlijnen van de WHO, die aanbeveelt om ten minste 5 porties fruit en groenten per dag te nuttigen. 20% drinkt dagelijks suikerhoudende dranken.Het Health Status Report vervult eigenlijk een waakfunctie; het signaleert op welke vlakken onze gezondheid gunstig evolueert, maar ook op welke vlakken we waakzaam moeten zijn. In een context van toenemende budgettaire beperkingen, is een geïntegreerd beeld van de gezondheidsstatus van de Belgische inwoners cruciaal om de beleidsvorming te ondersteunen.  (Brecht Devleesschauwer)

Over Sciensano

Sciensano kennen we intussen vaak meer dan ons lief is van de berichtgeving over corona. Deze openbare instelling met rechtspersoonlijkheid werd opgericht door de wet van 25 februari 2018 tot oprichting van Sciensano. Sciensano vervult opdrachten inzake volks- en diergezondheid op 5 niveaus:

1. federaal
2. gewestelijk
3. gemeenschap
4. Europees
5. internationaal.

Sciensano is erkend als onderzoeksinstelling door het Federaal Wetenschapsbeleid en kan wetenschappelijk visum afgeven. Sciensano telt meer dan 700 medewerkers die zich elke dag opnieuw inzetten voor ons motto levenslang gezond:

"Zoals uit onze naam blijkt, vormen wetenschap en gezondheid de kern van ons bestaan. De kracht van Sciensano ligt in de holistische en multidisciplinaire benadering van gezondheid. Onze aandacht gaat daarbij uit naar het nauwe en onlosmakelijke verband tussen de gezondheid van mensen en die van dieren, en hun omgeving (het “One health” concept). Daarom combineren we meerdere invalshoeken in ons onderzoek om op een unieke manier bij te dragen aan ieders gezondheid.

Sciensano kan hiervoor verder bouwen op de meer dan 100 jaar wetenschappelijke expertise van het voormalige Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agrochemie (CODA) en het vroegere Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV)."

Prof. Dr. Steven Van Gucht PhD

Steven Van Gucht is dankzij corona - wellicht tegen zijn zin - een Bekende Vlaming geworden. Hij startte zijn loopbaan bij Sciensano in december 2005 als Wetenschappelijk Medewerker van het Nationaal Referentielaboratorium voor Rabiës. Hij werd benoemd tot Hoofd van de Dienst Virale Ziekten in 2010. Sinds 2014 is hij ook Gastprofessor aan het Laboratorium voor Virologie van de Faculteit Diergeneeskunde aan de Universiteit Gent.

Vóór zijn loopbaan bij Sciensano werkte Steven Van Gucht als Doctoraal Onderzoeker aan het Laboratorium voor Virologie van de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Gent. Hij behaalde een Doctoraat in de Diergeneeskundige Wetenschappen in 2005 en een Master in de Diergeneeskunde in 2000, beide aan de UGent. In 2007 verkreeg hij het FELASA Cat. C certificaat in Laboratory Animal Science aan de Universiteit Gent.

bron: Sciensano.