Film is een kunstvorm die sinds vorige eeuw zijn stempel heeft weten te drukken op het dagelijks leven. Wat begon als een idee om bewegende beelden te produceren, mondde uiteindelijk uit in een jaarlijkse miljoenen business.

Telkens weer weten filmmakers ons te raken, te boeien, uit te dagen of in spanning te houden met een zeer mooie plot. De beste films worden ieder jaar bekroond met een Oscar, inmiddels ook een prijs die zijn plekje heeft weten te verwerven.

Naast die prachtige films zijn er ook andere die ons minder of misschien helemaal niet weten te boeien als film. Maar dat soort van films draagt dikwijls wel geheimen met zich mee. Zaken die verborgen zijn achter het verhaal, maar nooit naar buiten zijn gekomen om een schandaal te vermijden. In deze episode nemen we enkele van zulke films onder de loep en gaan we eens kijken wat er zo angstvallig verborgen is gehouden voor de buitenwereld.

1. Der Golem

In 1920 had de film al een eerste evolutie doorgemaakt. Van kortfilms die slechts enkele minuten duurden tot al wat langere films met een verhaal in. Op dat moment moest het publiek het echter nog stellen met enkel beelden. De films die toen speelden, noemen we nu ‘stomme films’. Dat wilde echter niet zeggen dat die van mindere kwaliteit waren dan sommige films nu.

In die periode hinkte Europa echter al achter tegenover Amerika. Hollywood had heel wat geld ter beschikking om de beste acteurs naar de VS te halen en daar mee te draaien in topfilms. Het Oude Continent kreeg zoiets niet voor mekaar. 

Zeker in Duitsland lag de filmwereld in het diepe slop. Na WO I was het land blut en gebroken. Duitse cineasten moesten met een zeer laag budget aan de slag. Daarom probeerden ze allerlei nieuwe dingen uit. Vooral de jonge regisseur Robert Wiene wilde hiermee een slag slaan. Hij sloeg een nieuw soort weg in dat later bekend zou worden als Expressionistisch. Met zijn “Das Cabinet des Dr. Caligari” had hij die roem te pakken. Deze horrorfilm gaat over een uitgerangeerde dokter en diens patiënt die slaapwandelt. Beiden worden gelinkt aan enkele moorden in een bergdorp.

Oude volkslegende

Het succes van Robert Wiene bracht ook andere Duitse regisseurs aan het proberen. Zo ook Paul Wegener en Carl Boese. Zij keken naar een oude joodse legende om hun film op te baseren. Ze kwamen uit bij het verhaal van de golem van Praag. Dit is het tragische verhaal van de legendarische rabbi Löw uit het Praag van de 16^de eeuw.

In die periode wordt er jacht gemaakt op joden doorheen heel Europa. Getto’s worden geplunderd en in brand gestoken, inwoners belanden op de brandstapel of in een ravijn. Overlevenden worden gedwongen te luisteren naar de preken van katholieke priesters die hen de huid vol schelden.

In dat tijdperk wil de Praagse rabbijn Löw zijn volk behoeden voor de uitroeiing. Daarvoor maakt hij een man van klei: de golem. Het wezen is groot en sterk en luistert alleen naar zijn meester. In eerste instantie voert de golem allerlei huishoudelijke taken uit en doet hij de boodschappen, maar later wordt het wezen opstandig. Uiteindelijk moet de rabbi zijn creatie vernietigen om terug rust te brengen in het getto.

Antisemitisch

Het verfilmen van oude saga’s was een gewoonte tijdens het expressionisme in de Duitse filmwereld van de jaren 1920. Maar wat betreft deze film worden er vraagtekens geplaatst. Onder meer de vroegere joods-Amerikaanse schrijver Chaim Potok ziet er antisemitische trekjes in.

Zo laten de filmmakers de rabbi zich niet tot God wenden, maar tot de duivel. Volgens Potok en anderen wilden de regisseurs hiermee aantonen dat joden des duivels zijn. Verder laten ze de rabbi de keizer afdreigen door de golem in te zetten, iets wat volgens de legende nooit is gebeurd. Waren dit tekenen van ophitsing tegen de joden in die tijd? Het zou allemaal kunnen en juist daarom is deze film volgens de aanklagers één die niet zou mogen bestaan hebben.

2. Roar

Dat één succesvolle film garantie biedt op meer succes, blijkt uit het geval van Noel Marshall. Nadat hij in 1973 wereldwijd een gigantisch succes behaalde met The Exorcist, droomde de regisseur van een nog groter verhaal met de film Roar.

Deze film draaide rond een Amerikaans gezin dat naar Afrika verhuisde en daar in een huis terecht kwam waar allerlei wilde dieren rondliepen waaronder voornamelijk leeuwen, tijgers en panters. Marshall kwam op dat plan nadat hij en zijn toenmalige vrouw Tipi Hedren een safaritocht hadden gemaakt en daar de hut van een parkwachter zagen waar enkele leeuwen rondwandelden.

Marshall vatte het plan op om een komische en tegelijk romantische film te maken waarin mens en dier zij aan zij met mekaar leefden en allerlei avonturen beleefden. Het idee op zich was best wel innovatief, maar al snel kwam Marshall erachter dat werken met grote katten niet zo vanzelfsprekend was.

Tegenslagen

De bedoelingen en het idee van Marshall waren zeer ambitieus. Hij schakelde niet alleen zijn vrouw Tipi Hedren in, maar ook hun drie kinderen waaronder de dan nog jonge Melanie Griffith. Daarnaast zoekt hij ook naar de beste mensen voor het camerawerk. Zo was er ook de Nederlandse regisseur Jan de Bont, later wereldberoemd om de films Speed en Twister. De Amerikaan Dominic Frontiere zorgde voor de muziek.

Maar al snel kwamen de tegenslagen. Maar liefst 70 medewerkers raakten gewond. Krab- en bijtwonden kwamen zowat het meeste voor, maar ook gebroken ledematen waren niet abnormaal. Marshall zelf moest met gangreen naar het ziekenhuis na de kwalijke beet van een roofdier.

De film zelf werd gemaakt in de ranch van het koppel in Californië en die werd op een gegeven moment geteisterd door een zware storm. Sommige dieren werden te laat uit hun kooien gehaald terwijl anderen waren losgebroken en terug moesten worden gezocht. Ook het terrein zelf liep zware schade op.

Dit alles zorgde voor een immense vertraging. Zelfs in die mate dat het uiteindelijk elf jaar heeft geduurd vooraleer de film af was! De 3 miljoen dollar aan stormschade werd er dan ook maar bijgenomen.

Flop

De hele hetze zorgde ervoor dat de VS niet geneigd was de film uit te brengen in de bioscoopzalen. De Amerikanen zijn doorgaans wel gek van ruige scènes in films, maar echte verwondingen zagen ze liever niet. Want zulke dingen waren wel degelijk deel van de hele film. Van snijwonden tot pijnlijke botbreuken: alles was echt.

En dus probeerden de producers om Europa te overtuigen. Via heel wat theatrale reclamefilmpjes hoopten ze de mensen daar warm te maken voor hun megaproject. Ook in Australië probeerden ze hem te verkopen. Het bleek slechts een zeer matig verhaal te worden. Meer zelfs, de film werd een financiële flop.

Uiteindelijk zou in 2015 de film ook voor het eerst te zien zijn in sommige Amerikaanse zalen. Maar liefst 34 jaar na de productie ervan. De critici zouden het nogal lauwtjes onthalen.

Voortzetting

Het hele verhaal kan uiteindelijk wel met een positieve noot voortgezet worden. Na de opnames besloot Tipi Hedren om de ranch om te vormen tot een opvangcentrum voor verwaarloosde grote katten. De hoofdrolspelers van de film en hun opvolgers genieten er van een zorgeloos leven.