Ethisch beleggen heeft verschillende gradaties. Sommige beleggers mijden zogenaamde ‘zondige’ aandelen, anderen investeren gaan nog een stap verder en stoppen hun geld enkel alleen in bedrijven die een positieve impact hebben. Beleggen volgens het 'doe geen kwaad'-principe

Als je wil  beleggen op basis van een reeks morele of ethische waarden in plaats van alleen maar zoveel mogelijk  financiële winst, vermijd je waarschijnlijk bedrijven die alcohol, tabaksproducten en wapens maken, en meer recentelijk olie- en gasbedrijven. Als alternatief kunnen je investeringsbeslissingen zijn ingegeven door een specifieke motivatie - bijvoorbeeld het mijden van de aandelen van bedrijven die zich bezighielden met dierproeven of die actief waren in Zuid-Afrika onder het apartheidsregime. Kortom, je leidende principe luidt  'Doe geen kwaad'.

De geschiedenis van ethisch beleggen

De wortels van het ethisch beleggen vinden we in de Verenigde Staten en het gaat al een hele tijd terug in de geschiedenis. Al in de 18de eeuw waren religieuze investeerders bezig met het beleggen in  aandelen die niet in strijd waren met hun godsdienstige achtergrond.

In de jaren 1960 was sprake van een paradox. De sterke economische groeide zorgde ervoor dat mensen steeds meer koopkracht hadden. De aandacht voor het milieu en de maatschappelijke waarden verdwenen enerzijds op de achtergrond, maar anderzijds was er ook een tegenbeweging die de strijd tegen sociale onrechtvaardigheid, ethische principes en duurzaamheid wel belangrijk vond. Ook hier werd de kiem in Amerika gelegd.

Voor Europa was het wachten tot de jaren 1980 voor ethisch beleggen de kop opstak. Ook hier was het aanvankelijk vooral populair in kerkelijke kringen en bij liefdadigheidsinstellingen. Morele waarden en zogenaamde zondige aandelen (gokken, alcohol, tabak, wapens, ...) werden hierbij geweerd.

Geen nicheactiviteit meer

Lange tijd was verantwoord of ethisch beleggen een nicheactiviteit voor gemotiveerde beleggers die om politieke, religieuze of morele redenen werd uitgeoefend. En hoewel grote bedrijven vaak reageerden op de boycots van consumenten, was het onwaarschijnlijk dat ze hun werkwijze zouden veranderen vanwege de wensen van wat over het algemeen neerkwam op een klein deel van de investeerders.

En nu een stap verder: 'Doe goed!'

Maar de wereld van verantwoord beleggen is tegenwoordig heel anders. Het leidende principe 'Doe geen kwaad' is aangevuld met de het motto om "goed te doen" door te investeren in bedrijven die actief proberen ethische, sociale en milieukwesties aan te pakken.

Negatieve versus positieve screening

Sommige beleggers noemen dit onderscheid negatieve screening versus positieve screening - termen die het selecteren beschrijven van de aandelen van bedrijven die je kan opnemen in je beleggingsportefeuilles en fondsen.

Deze binaire benadering van beleggen is echter niet per se de beste manier om de wereld en de financiële markten te verbeteren.

Zo kan het vermijden van aandelen in een bedrijf omdat het onder de aanvaardbare normen op het gebied van milieu of mensenrechten valt, er vaak toe leiden dat die aandelen in handen komen van een belegger die zich minder zorgen maakt over ethiek of het milieu. En dat moedigt het bedrijf in kwestie niet aan om te veranderen en verantwoordelijker te worden geleid.

Kortom, goed doen is niet altijd zo eenvoudig.

Sommige beleggers definiëren het principe van goed doen wat nauwkeuriger. Een benadering van ethisch beleggen, algemeen bekend als 'impactbeleggen', houdt in dat alleen wordt belegd in bedrijven die actief goed doen, bijvoorbeeld door hernieuwbare energie te creëren of door gemeenschappen van schoon water te voorzien en armoede te verminderen.

Wat levert het meest op?

Maar de vraag blijft welke beleggingsaanpak het meeste oplevert? We geven het voorbeeld van twee nutsbedrijven. Het ene heeft een slechte staat van dienst op het gebied van het milieu, maar zegt dat het wil verbeteren. Het andere heeft een kleine ecologische voetafdruk en een onberispelijke staat van dienst op het gebied van het milieu, de samenleving en hoe het wordt geleid. Het aanmoedigen van het nutsbedrijf met een zwakkere milieugeschiedenis om groener te worden, zou wel eens meer impact kunnen hebben dan investeren in een bedrijf met een kleine ecologische voetafdruk, omdat dat kleinere bedrijf minder ruimte voor verbetering heeft.

Een meer pragmatische aanpak nodig

Sommige vermogensbeheerders – die namens individuele beleggers pensioen- en beleggingsfondsen beheren – wijzen daarom op de noodzaak van een meer pragmatische aanpak.

'Om echt het verschil te maken, moet je meer vooruitdenken en het grotere geheel zien, namelijk de wereld een betere plek maken', zegt Matthew Burgess, hoofd van de afdeling passieve en kwantitatieve aandelen bij Royal London Asset Management, onderdeel van de Royal London Group. 'Als je geen investeringen in bepaalde niet-ethische bedrijven hebt, hoe kan je ze dan verbeteren?'

Kijken naar de toekomst

In dezelfde geest zeggen pragmatische vermogensbeheerders dat het belangrijk is om te kijken naar de plannen van een bedrijf met betrekking tot het milieu en de samenleving, en het verbeterpotentieel op middellange tot lange termijn, in plaats van ze alleen te beoordelen op hun gedrag in het verleden en heden. 

'Normgebaseerde’ screening

Deze aanpak maakt gebruik van de minimumstandaard van bedrijven en instellingen. De minimumnormen zoals de Tien Principes van het UN Global Compact. Deze principes zijn deels gebaseerd op de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens.

De principes hebben betrekking op onderwerpen als:

* Mensenrechten

* Erkenning van het recht op collectieve onderhandelingen en afschaffing van verplichte arbeid en kinderarbeid; uitbanning van discriminatie)

* Het milieu & duurzaam beleggen

Dit is een specifieke milieuaanpak en het betekent actief zoeken naar fondsen of investeringsmogelijkheden in programma's voor schoon water, hernieuwbare energie, infrastructuur, recycling, afvalbeheer en meer.