Mysteries in de sport

In de wereld gaan er heel wat mysteries schuil in zowat elke denkbare hoek. Ook de sportwereld ontsnapt niet aan zijn geheimzinnige gebeurtenissen.

In dit artikel sommen we enkele van deze mysteries op. Voor velen zijn ze misschien minder gekend, maar daarom niet minder raadselachtig.

De verdwijning van de Jules Rimet trofee

Binnenkort start het wereldkampioenschap voetbal in Qatar. Voor het eerst in zijn geschiedenis zal dat niet in de zomer, maar wel in de winter plaatsvinden. Niet dat dit de miljoenen supporters minder zal doen uitkijken naar het grootste voetbalfeest ter wereld. Maar ook één van de grootste evenementen op aarde draagt een raadsel met zich mee…

En dat raadsel betreft de beker zelf. De huidige trofee is prachtig, maar het is niet de originele. Van 1930 tot 1970 werd er namelijk een heel andere beker uitgereikt, de zogenaamde Jules Rimet trofee. Die was genoemd naar de oprichter van het tornooi en stelde Nike voor, de Griekse godin van de overwinning.

Eerste verdwijning

In 1966 mocht Engeland, volgens velen de bakermat van het voetbal, de wereldbeker voor de eerste keer organiseren. Om iedereen warm te maken voor het tornooi werd er een tentoonstelling over voetbal en sport in het algemeen georganiseerd in de Centrale Hal van Westminster. Daar kon je onder meer zeldzame postzegels over sport bekijken, maar het pronkstuk was uiteraard de Jules Rimet trofee.

In de namiddag van 20 maart slaagde iemand er echter in de beveiliging te omzeilen en door te dringen tot de plek waar de trofee stond opgesteld. De dief stal de trofee zonder om te kijken naar de postzegels, die volgens kenners zo’n 3 miljoen pond waard waren. Dat was een heel pak meer dan de beker.

Het was de dader dus wel degelijk om de trofee te doen en later die dag belde hij naar Joe Mears, op dat moment de voorzitter van zowel Chelsea F.C. als de Britse voetbalbond. De dief noemde zichzelf ‘Jackson’ en wist Mears te melden dat er de volgende dag een pakje zou geleverd worden op Stamford Bridge, de thuisbasis van Chelsea. Dat pakje bevatte een vraag om losgeld, meer bepaald 15.000 Britse pond. Daarnaast lag er ook het bovenste deksel van de Jules Rimet trofee in. Dat kon immers makkelijk losgemaakt worden van de rest van de trofee zonder die te beschadigen.

Het feit dat het deksel in het pakje zat, maakte Mears duidelijk dat de geheimzinnige beller wel degelijk de dief was. De voorzitter schakelde de politie in die een afspraak maakte met de dader. Wanneer ze op de afgesproken plek kwamen, werd ‘Jackson’ gearresteerd. Die heette in het echt Edward Betchley. Deze zei tegen de politie dat hij slechts een tussenpersoon was en dat het ware brein achter de diefstal een man genaamd ‘de Pool’ was. Betchley werd veroordeeld tot twee jaar cel. Voor het overige werd er niemand in deze zaak gearresteerd.

Met de arrestatie van Betchley werd echter de rest van de trofee niet gevonden. Daar kwam exact een week na de diefstal verandering in. Op zondag 27 maart liet een zekere David Corbett zijn hond Pickles uit ergens in Noord-Londen. Op een gegeven moment liep Pickles naar een in krantenpapier gewikkeld voorwerp dat vlak naast een geparkeerde wagen lag. Het bleek om de gestolen trofee te gaan.

Corbett werd even ten onrechte verdacht in de ganse zaak. Nadien kreeg hij 5.000 pond, vandaag staat dat gelijk aan een slordige 99.000 pond, als beloning. Hij kocht er een nieuw huis mee. Pickles werd eregast op het banket dat later dat jaar werd georganiseerd toen Engeland het WK won. Later stond hij nog in de schijnwerpers tijdens enkele tv-shows.

Zijn halsband prijkt vandaag nog in het Nationaal Voetbalmuseum in Manchester en een plakkaat met zijn naam en heldendaad op hangt nog aan de ingang van een flatgebouw in de buurt van waar de trofee werd gevonden.

Tweede verdwijning

Daarmee is het verhaal van de Jules Rimet trofee nog niet ten einde. Om een dergelijk voorval als in Engeland te voorkomen, liet de FIFA een replica van de beker maken. Maar toen Brazilië in 1970 de wereldbeker voor een derde keer won, kreeg het land als beloning de originele beker.

Met volle trots zette de Braziliaanse voetbalbond de trofee te kijk op zijn hoofdkwartier in Rio de Janeiro, waar hij 13 jaar lang stond te pronken. In 1983 werd hij echter een tweede maal gestolen en deze keer werd hij niet meer terug gevonden. Wellicht werd de beker omgesmolten. De Brazilianen lieten dan maar zelf een replica maken die de plek van de echte trofee heeft ingenomen.

Een balspel tot het bittere einde

Sport staat bij ons vooral bekend als ontspanning. Zo wordt voetbal vaak ‘de belangrijkste bijzaak uit het leven’ genoemd. Maar dat is niet altijd het geval geweest. Bij sommige volkeren had een balspel een heel andere betekenis. Het bepaalde onder meer de macht van een koning of wie er moest worden geofferd voor de goden…

Dat was het geval bij de Azteken en de Maya. Deze twee machtige volkeren uit Mexico speelden een spel waarbij twee teams tegenover mekaar stonden die moesten trachten een vijf kilo zware bal van rubber door een stalen ring te gooien.

De bal mocht enkel met de heupen en het bovenlijf worden geraakt en daarvoor werden de armen op de rug gebonden.

Zowat elke grote stad bezat een speelveld. De grootste was die bij Chichén Itzà met een oppervlakte van 166 bij 68 meter. De velden waren in de vorm van een I en het spel werd bijgewoond door een hele schare van soms duizenden supporters.

Dat het spel van groot belang was, staat buiten kijf. Het winnende team werd op luid gejuich onthaald als waren ze helden. De verliezers verloren letterlijk hun hoofd, want zij werden geofferd aan de goden. Dat het spel altijd eerlijk werd gespeeld, is verre van zeker. De winnaars waren immers de beste soldaten van de stad en de verliezers waren vaak gevangen genomen krijgers die nogal dikwijls op voorhand verwond werden. Toen de Spanjaarden dit spel zagen, namen ze het over met hun eigen regels. Vandaag wordt voornamelijk deze vorm gespeeld en wordt er gelukkig niemand meer geofferd.

Het paard van 2 miljoen

Als je ergens prestige wilt koppelen aan grof geld, dan ga je naar de paardenraces. De elite van de bevolking vindt er zijn weg en de rijksten der aarde kopen de beste paarden voor heel wat geld. Dat was ook het geval voor een racepaard genaamd Shergar. Dit van origine Iers paard was erg succesvol in 1981 toen hij onder meer de Epsom Derby en de race in Chester won.

Na dit zeer succesvolle jaar mocht Shergar met pensioen. Zijn eigenaar was toen Aga Khan, een religieus leider en kleinzoon van sultan Mohammed. Het was op één van zijn maneges in Ierland dat Shergar op 8 februari 1983 werd ontvoerd door een bende gewapende mannen. Zij vroegen een losgeld van 2 miljoen pond, maar dat werd niet betaald door de Khan. Nadien werd niks meer van de mannen gehoord.

Maar hoe is de diefstal nu precies gebeurd? Wel, volgens Jim Fitzgerald, de conciërge van de manege, gebeurde het zo: hij beweerde dat er rond 20.30 uur zes tot acht mannen zijn woning binnendrongen. Hij werd meteen onder schot werd gehouden. Volgens Fitzgerald waren de mannen niet ruw, maar één van hen was erg kortaf en duwde zijn pistool tegen het hoofd van de conciërge.  Diens familie werd in een kamer opgesloten en hijzelf moest mee naar de stallen om Shergar in een box te leiden. Daarna werd hij in een bestelwagen geduwd, moest hij met zijn buik op de grond gaan liggen en werd er een jas over zijn hoofd gelegd. Vervolgens zou hij vier uur lang in het busje hebben gelegen alvorens hij 32 km verderop nabij de stad Kilcock werd vrijgelaten. Het werd hem verboden om de politie te verwittigen, want anders zou zijn familie het bekopen.

Fitzgerald wandelde hierop naar de stad en belde er zijn broer op. Toen hij terug op de manege was, belde de conciërge Ghislain Drion op. Dat was de manager van alle Ierse maneges van Aga Khan. Deze belde op zijn beurt zijn baas in Zwitserland, maar kon hem niet bereiken. Daarna belde hij de dierenarts genaamd Stan Cosgrove, die ook aandelen had in de paarden van Khan. Die contacteerde op zijn beurt de ministers van Financiën en Justitie, twee bekenden van hem. Ondertussen wist Drion Khan te bereiken die hem onmiddellijk beval de politie in te lichten. Dat gebeurde acht uur na de diefstal. Enig spoor terugvinden, was een zo goed als onbegonnen zaak.

Dat Aga Khan weigerde te betalen heeft verschillende redenen. Zo was hij slechts één van de 35 aandeelhouders en zij waren niet op één lijn te krijgen. Er was bijvoorbeeld de Amerikaanse zakenman Brian Sweeney die direct bereid was om te betalen, maar anderen waaronder Lord Derby wilden niet plooien. Zij waren van mening dat als ze voor Shergar meteen over de brug kwamen, er nog meer ontvoeringen zouden volgen. 

Twee onderhandelingspogingen

In feite waren er twee onderhandelingspogingen. De eerste keer belden de ontvoerders reeds de nacht van de ontvoering. De oproep ging naar Jeremy Maxwell, een paardentrainer uit Noord-Ierland. De dieven eisten eerst 40.000 pond en verhoogden het later tijdens het gesprek naar 52.000 pond. Maxwell kreeg nog te horen dat verdere onderhandelingen zouden doorgaan in het Europe Hotel met enkel drie sportcommentatoren, waaronder Derek Thompson. Dat is in Engeland dé stem als het op paardenraces aankomt.

Wanneer de drie mannen in het hotel aankomen, krijgen ze via telefoon te horen dat ze naar Maxwell thuis moeten gaan om verdere instructies af te wachten. Op vraag van de politie probeerde Thompson om volgende telefoons zo lang mogelijk te rekken, liefst 90 seconden, om zo proberen te achterhalen van waar er gebeld werd. De eerste keer hing de beller op na 80 seconden, maar de tweede keer slaagde Thompson erin om de man langer dan 90 seconden aan de praat te houden. Jammer genoeg bleek de persoon die het telefoontje moest traceren al naar huis te zijn. Het was toen immers al 1.30 uur ’s nachts. Een laatste oproep vond plaats om 7 uur de volgende morgen. Daarin werd gezegd dat er ‘dingen waren misgelopen en dat Shergar dood was’.

Later werd gezegd dat deze telefoontjes nep waren en dat het om een grap ging. Schrijver Milton Toby weerlegde dat. Het eerste contact vond immers plaats nog voor Fitzgerald terug was op de manege en dus nog niemand op de hoogte had gebracht. Daarbij viel tijdens één van de contacten ook de codenaam ‘Koning Neptunus’ en die had Fitzgerald ook gehoord in de bestelwagen.

In ieder geval, op 9 februari volgde een tweede poging tot onderhandeling. Deze keer belden de daders rechtstreeks naar Ghislain Drion, de manager. Het eerste contact duurde niet al te lang omdat Drion Franstalig was en de daders moeite hadden om zijn Engels met zwaar Frans accent te verstaan. Ze belden een slordige 90 minuten later nog eens en vroegen Drion om op een traag tempo te praten zodat hij voor hen wel verstaanbaar was. Deze keer hadden de daders hun losgeldprijs fors verhoogd: ze vroegen namelijk maar liefst twee miljoen voor Shergar. Daarnaast wilden ze verder contact houden op een nummer in Frankrijk. Drion gaf hen het nummer van het bureau van Aga Khan in Parijs.

De aandeelhouders wilden deze keer het zekere voor het onzekere nemen en stelden een professioneel onderhandelingsbureau in om de verdere contacten af te handelen. Op 11 februari wilde men een bewijs dat Shergar nog in leven was, want in de pers werd er hier en daar reeds gespeculeerd dat het paard was afgemaakt.

De daders zeiden dat de aandeelhouders iemand naar het Crofton Hotel in Dublin moesten sturen en dat die persoon naar een boodschap voor ‘Johnny Logan’ moest vragen, de bekende Ierse zanger.

Het was Stan Cosgrove die uiteindelijk naar het hotel werd gestuurd. De dierenarts werd in het begin reeds betrokken in de ganse zaak en was dus van alles op de hoogte. Cosgrove reed naar het hotel, maar niet alleen. Gewapende undercover agenten van de Ierse politie vergezelden hem. Er bleek geen bericht te zijn voor ‘Johnny Logan’. Nadien kregen de onderhandelaars de furieuze daders terug aan de lijn. Zij waren blijkbaar op de hoogte van de aanwezigheid van de geheime agenten en dreigden ermee om elk gevangen of gedood bendelid te zullen wreken op de politie. Gelukkig werd er in het hotel niemand gearresteerd simpelweg omdat er niemand verdacht werd gezien.    

Daags nadien, op 12 februari, contacteerden de dieven de onderhandelaars opnieuw. Ze deelden mee dat er deze keer wel bewijs was achtergelaten dat Shergar nog in leven was. Ook nu werd er een hotel uitgekozen, meer bepaald het Rosnaree Hotel. Toen men de boodschap ging afhalen, bleek het om enkele polaroid foto’s te gaan waarop de kop van Shergar stond afgebeeld naast een krant van 11 februari. Toen Stan Cosgrove de foto’s bekeek, bevestigde hij dat het om Shergar ging. Maar er was geen zekerheid dat het paard op dat moment nog in leven was, vermits enkel de kop te zien was. Die avond was er nog contact met de ontvoerders rond 22.40 uur. Daarin werd gezegd dat het bewijs onvoldoende was. Hierop antwoordden de daders dat het ‘wat hen betrof dan maar afgelopen was’ waarop de telefoon werd ingehaakt. De onderhandelaars trachtten de daders nog te contacteren, onder meer via krantenadvertenties. Maar hierop werd niet meer gereageerd.

Mogelijke verdachten

Niemand heeft ooit werkelijk geweten wie er nu achter de ontvoering van Shergar zat, maar er waren wel heel wat speculaties en geruchten die de ronde deden. Zo zou een zekere Sean O’Callaghan in 1999 hebben gezegd dat niemand minder dan het IRA achter de feiten zou zitten. O’Callaghan werkte namelijk in de jaren 1980 als een informant voor de Ierse politie in de organisatie en zou daar door één van de leiders, ene Kevin Mallon, in vertrouwen zijn genomen. Die zou de leiding hebben gehad over de kidnapping. Hij noemde een drietal medewerkers waarvan één zou hebben bevestigd dat hij erbij was.

Het idee zou er zijn gekomen nadat eerder een Ierse zakenman werd ontvoerd door het IRA en ze daarvoor een losgeld hadden gekregen van 300.000 pond. De toplui hadden nu geld geroken en wilden een nieuwe ontvoering plannen. Dat zou dan om Shergar gaan.  

Een andere naam die viel als verdachte was die van een man genaamd Richard John Bingham, beter bekend als Lord Lucan. Deze aristocraat was populair in de hoogste sociale kringen. Hij zou zelfs zijn gevraagd om de allereerste James Bond te spelen, maar koos voor een carrière in de banksector. Naar de buitenwereld toe leek Bingham een succesvol man te zijn in een liefdevol huwelijk, maar dat veranderde toen hij in 1974 van moord werd beschuldigd op ene Sandra Rivett, een kinderoppas. Zij werd doodgeslagen teruggevonden in de woning van Bingham. Uiteindelijk was het zijn eigen vrouw die haar echtgenoot als verdachte aanwees. Zij zou hem vlak voor de feiten hebben horen ruzie maken met het slachtoffer. Zo zou hij tegen Rivett hebben geroepen dat ze moest zwijgen. Daarna zijn wellicht zijn stoppen doorgeslagen en sloeg hij haar dood met een stuk loden pijp. Lady Lucan bekende daarna tegen de politie dat zij haar echtgenoot had geholpen om op de vlucht te slaan. Dat deed ze omdat hij haar man was hoewel hun huwelijk zeker ook geen rozengeur en maneschijn was. Daar zaten de gokschulden van Bingham, meer dan 20.000 pond waardoor hij krap bij kas kwam, zeker voor iets tussen.

Vanaf dan is Richard Bingham verdwenen om nooit meer gezien te worden. Hij zou echter na de ontvoering door sommige getuigen zijn gezien in het bijzijn van een racepaard dat vrijwel zeker Shergar was. Er zou in deze zaak minstens één persoon moeten betrokken zijn die kennis had van paardenraces en de waarde van een toppaard. Bingham had die als liefhebber en gokker. De getuigenis werd ernstig genoeg genomen door de tabloid Sunday Sport om gepubliceerd te worden.

Naast het IRA en Richard John Bingham werden nog andere verdachten genoemd. Zo zou de Libische kolonel Khadaffi het brein achter de ontvoering zijn geweest om Shergar in een wapenruil met het IRA te betrekken, zou een Arabische paardenfokker erachter zitten of zou het zelfs de maffia zijn geweest. Die zouden Shergar hebben ontvoerd uit wraak jegens Aga Khan nadat een eerdere ruil met een ander paard totaal was misgelopen. Ook Khan zelf en enkele andere aandeelhouders werden als schuldigen aangewezen in de veronderstelling dat de ganse ontvoering opgezet spel was om de verzekering op te lichten.  

Oplossing?

Allemaal goed en wel, maar wat is er nu gebeurd met Shergar? Wel, niemand die het antwoord schijnt te weten. Meer dan waarschijnlijk heeft het paard dit alles niet overleefd. Reeds in de eerste contacten, toen nog met commentator Derek Thompson, werd er gezegd dat ‘er iets was misgelopen en dat Shergar dood was’. Misschien was dit wel de gehele waarheid.

In 2008 kreeg The Sunday Telegraph informatie van een voormalig IRA lid die zei dat Sean O’Callaghan, de voormalige informant, niet alles had gezegd. Dat kwam omdat de organisatie ‘te beschaamd zou zijn geweest’. Volgens deze bron zou IRA leider Kevin Mallon een dierenarts hebben gecontacteerd die moest komen kijken of alles met Shergar in orde was, maar deze man kwam niet omdat zijn vrouw had gedreigd hem te verlaten als hij nog voor het IRA opdrachten deed.

Er kwam geen andere dierenarts langs en toen duidelijk werd dat Aga Khan niet ging betalen, kreeg Mallon de opdracht van bovenaf om Shergar vrij te laten. Mallon had echter het gevoel dat de politie hem in de gaten hield en een vrijlating was te riskant. En dus zou hij de opdracht hebben gegeven om het paard af te maken. Twee man zou de stal zijn binnengegaan en Shergar hebben afgemaakt met een machinegeweer.

Wat er daarna met Shergar is gebeurd, kon de bron niet zeggen. Verschillende bronnen, waaronder Sean O’Callaghan, beweerden dat het paard begraven werd op het landgoed van een IRA veteraan uit de jaren 1940. Toelating om daar graafwerken uit te voeren werd er nooit gevraagd. Dat zou volgens de politie zinloos zijn geweest omdat de eigenaars dit nooit zouden toestaan. De plek ligt immers in een zeer republikeins gezinde regio.

Wat de waarheid ook mag zijn, het is alleszins een verhaal met een zeer duistere rand. Om Shergar niet te vergeten, werd er ter ere van hem in 1999 de Shergar Cup opgericht. De winnaar krijgt ieder jaar een trofee die Shergar voorstelt. In 2019, tijdens de 20^ste verjaardag van het tornooi, kreeg de winnaar zelfs een mooi bronzen beeldje van het paard. Een groot standbeeld is te zien op één van de maneges van Aga Khan in Ierland. Ook de filmindustrie en televisie zijn Shergar niet vergeten. Er werden reeds een aantal documentaires en een film rond de hele zaak gemaakt.