Welke betekenis heeft de kerstboom?

Staat ook bij jou een kerstboom te pronken? Je zal zeker niet de enige zijn. Maar wat is de betekenis en de geschiedenis van de kerstboom?

Wedergeboorte van de zon

Om de geschiedenis van de kerstboom te schetsen moeten we ver teruggaan in de tijd.

Tussen 2000 en 1200 voor Christus hadden we het al over een boom (de spar, de geboorteboom), de dag van 24 december, aangezien deze dag werd beschouwd als de wedergeboorte van de zon.

De Kelten hadden een kalender aangenomen die was gebaseerd op de maancycli. Elke maanmaand werd geassocieerd met een boom, de spar was die van 24 december.Voor de heidense rite van de winterzonnewende werd een boomsymbool van het leven versierd met fruit, bloemen en tarwe.

'Heidense' feestdag evenaren

In 354 stelde de kerk de viering van de geboorte van Christus in, op 25 december, om de uitstraling van deze 'heidense' feestdag te evenaren. 

Er wordt beweerd dat een Duitse evangeliserende monnik uit het einde van de 7e eeuw, Saint Boniface (geboren in 680), de Duitse druïden in de streek van Geismar wilde overtuigen dat de eik geen 'heilige' boom was. Om dat te bewijzen hakte hij er een om.

Toen de eik viel, verpletterde de boom alles op zijn pad behalve een jonge dennenboom.

De boom van het kind Jezus

Vanaf daar doet de legende zijn werk. Ze zegt dat Sint-Bonifatius dit pure toeval een wonder noemde en in dezelfde preek verklaarde: "Vanaf nu zullen we deze boom de boom van het Kind Jezus noemen."

Sindsdien worden in Duitsland jonge sparren geplant om de geboorte van Christus te vieren. In de 11e eeuw symboliseerde de kerstboom, gegarneerd met rode appels, de paradijsboom.

Elzas

Het was in de 12e eeuw dat de traditie van de dennenboom in Europa verscheen, meer bepaald in de Elzas. Het wordt voor het eerst genoemd als een "kerstboom" in de Elzas rond 1521. In de 14e eeuw bestonden de decoraties uit appels, snoep en kleine cakes.

Ster aan de top

Tegelijkertijd begon de ster aan de top van de boom, het symbool van de ster van Bethlehem, zich te verspreiden. Het waren de protestanten in 1560 die de traditie van de kerstboom ontwikkelden om zich te onderscheiden van de katholieken.

Christusboom

Kerstbomen zoals ze nu bestaan, ontstonden rond het einde van de 14e tot de 16e eeuw. In wat nu Duitsland is (was toen het Heilige Roomse Rijk) had de Paradijsboom meer versieringen (soms werden er communiewafels, kersen en later gebakversieringen van sterren, bellen, engelen, en zo meer aan. toegevoegd) en kreeg hij zelfs een nieuwe bijnaam de 'Christbaum' of 'Christusboom'.

Houten piramides

Sommige vroege kerstbomen, in veel delen van Noord-Europa, waren kersen- of meidoornplanten (of een tak van de plant) die in potten werden gezet en naar binnen werden gebracht, zodat ze hopelijk met Kerstmis zouden bloeien. Als je geen echte plant kon betalen, maakten mensen piramides van hout en werden ze versierd om eruit te zien als een boom met papier, appels en kaarsen.

Plafondbomen

Sommige bomen (of in ieder geval kleine toppen ervan of takken van dennenbomen) werden aan het plafond gehangen, voornamelijk in sommige delen van Duitsland, sommige Slavische landen en delen van Polen. Dit om ruimte te besparen, of ze zagen er gewoon mooi uit als ze aan de dakspanten hingen.

Discussie

Het eerste gedocumenteerde gebruik van een boom tijdens kerst- en nieuwjaarsvieringen is een discussie tussen de steden Tallinn in Estland en Riga in Letland. Beiden beweren dat zij de eerste bomen hadden; Tallinn in 1441 en Riga in 1510.

Verlichte kerstboom

In de 17e en 18e eeuw verschenen de eerste verlichte dennenbomen. Men gebruikte toen walnootschalen gevuld met olie op het oppervlak waarbij drijvende lonten of flexibele kaarsen rond de takken waren gebonden.

Ook in Versailles

Het was in 1738 dat Marie Leszczynska, echtgenote van Lodewijk XV, koning van Frankrijk, een kerstboom zou hebben geplaatst in het paleis van Versailles. Daarna werden er steeds meer kerstbomen gevonden, vooral in Elzas-Lotharingen, waar de kerstboomtraditie al bestond.

In 1837 liet de hertogin van Orléans, Hélène de Mecklenburg, van Duitse afkomst, een kerstboom versieren op de Tuilerieën. Deze traditie werd na de oorlog van 1870 wijd verspreid in het hele land dankzij immigranten uit Elzas-Lotharingen die de traditie van de kerstboom algemeen bekend maakten bij de Fransen.Het was tijdens deze periode dat het hele land deze traditie overnam.

Koninklijke boom

De kerstboom werd erg populair in het hele land vanaf het midden van de jaren 1840, toen berichten over 'de koninklijke boom' in kranten werden gedrukt. In 1848 werd een tekening van 'The Queen's Christmas tree at Windsor Castle' gepubliceerd in de Illustrated London News. Het toonde koningin Victoria, haar Duitse echtgenoot prins Albert en hun jonge kinderen rond een boom die op een tafel stond.

De tekening werd opnieuw gepubliceerd in Godey's Lady's Book, Philadelphia in december 1850 (maar ze verwijderden de kroon van de koningin en de snor van prins Albert om het er 'Amerikaans' uit te laten zien.

Door de publicatie van de tekening werden kerstbomen populair in het VK en de VS. Het gebruik van kerstbomen was door kolonisten uit Duitsland en andere Europese landen naar de VS gebracht. 

Kaarsen

In Victoriaanse tijden zou de boom zijn versierd met kaarsen om sterren voor te stellen. In veel delen van Europa worden kaarsen nog steeds gebruikt om kerstbomen te versieren.

In Duitsland was het in het begin/midden van de 19e eeuw ook 'in de mode' om een bostafereel en/of een kerststal onder de bomen te zetten (vooral als de bomen op tafels stonden). Toen werden de kerstbomen ofwel normaal in potten gezet (als ze nog wortels hadden) of ze werden vastgemaakt aan een groter stuk hout of een andere zware steun (als ze waren gekapt).

In de jaren 1860 werd begonnen met het maken van echte metalen boomhouders, voor gekapte bomen. Als je rijk was, kon je ze in heel mooie vormen krijgen - en sommige hadden zelfs muziekdoosjes erin.