Catalaanse trots met authenticiteit in al z’n facetten

Auteur: Arno Van Haverbeke

Divers

Kuieren langs de zee? Geen probleem. Kleine, charmante dorpjes vol olijke kleuren bezoeken? Geen probleem. Een bezoekje aan een authentieke wijnboer die met plezier met je babbelt? Geen probleem. Een wandeling in de bergen? Geen probleem. En we kunnen nog wel even doorgaan. De diversiteit in landschappen, gastronomie, activiteiten én mensen, dat is waar het in dit deel van Frankrijk om draait.

Met de wagen, de trein of het vliegtuig

Met de wagen ben je zo’n twaalf uur onderweg naar Perpignan. Ook de trein is een goed alternatief aangezien je dan een dag lang kan genieten van het prachtige Franse landschap. Perpignan heeft ook een luchthaven, waardoor je er vanuit Charleroi in een wip staat. De hoofdstad van het gebied zelf is een mooie voorbode van waar je je in de regio nog mag aan verwachten. De stad straalt gezelligheid uit, en je neemt er best geen kaart of mobiele gps mee. Het centrum is niet erg groot en als je lukraak een straatje inslaat, kom je heel erg leuke winkeltjes en restaurantjes tegen.

Onafhankelijkheid

Zo kan je er bijvoorbeeld eten in La Découverte. Een kleine en jonge zaak waar je voor 35 of 45 euro kan genieten van een drie- of viergangenmenu. De jeugdige chef is creatief en laat dat zien in z’n gerechten én het kader. Hij maakt steevast gebruik van originele borden, zoals een exemplaar in de vorm van een oester of rots. Spreek het personeel ook gerust eens aan over de regio. Voor je het weet, raak je verzeild in een diep gesprek over cultuur, karakter, traditie en authenticiteit.

In tegenstelling tot de Spaanse Catalanen zijn de Fransen veel gematigder in hun onafhankelijkheidsstrijd. De rasechte Catalanen die in de Oostelijke Pyreneeën wonen, willen zelfs helemaal geen eigen land.

Het zou gek zijn om onafhankelijkheid te willen. Maar erkenning voor onze traditie, dat is wat we willen. (uitspraak van een rasechte Catalaanse)

Vin Doux Naturel

Wie Frankrijk graag bezoekt omwille van z’n uitgestrekte wijnvelden met prachtige chateaus, zal in de streek rond Perpignan zeker z’n ding vinden. In Chateau Caladroy ontvangt de nog zeer jonge moeder des huize en baas van het bedrijf je voor een uitgebreide rondleiding op het kasteel. En ja, in dit geval gaat het nog écht om een kasteel. Naast het wijngebouw staat een imposant kasteel dat in de twaalfde eeuw voor het eerst werd gebouwd. Nu telt het familiedomein vijftien vaste werknemers, 128 hectare aan wijngaarden en een totale oppervlakte van 520 hectare. Naast wijnbouw kan je op het domein ook wandelen, logeren in een van de gloednieuwe gites met zicht op de wijngaarden of genieten van een van de wijnen. Het kasteel kan wat onderhoud gebruiken, maar de oude meubels doen je meteen terugdenken aan films uit de tijd van de ridders.

Vin Doux Naturel

Typisch voor de Zuid-Franse streek is de zogenaamde ‘Vin Doux Naturel’. Naast Banyuls en Maury vind je in de streek nog heel wat andere varianten, elk met een typische smaak die zich laat beïnvloeden door het terroir van de streek. In bijna elk wijnhuis is dit de trots van het domein. Vroeger werd de wijn zelfs als medicijn voorgeschreven door dokters!

Rust in Fenouillèdes

Ietsje verderop kom je in de deelregio Fenouillèdes. Het gebied ligt iets verder van de kust en Perpignan verwijderd, hoewel je er met de wagen ongeveer drie kwartier over doet. Wie wil reizen voor de rust, zal die hier vinden. Je hebt er weinig drukte en de mensen komen er volgens lokale inwoners beter overeen.

Hier vind je een mengeling van mensen uit alle windstreken. Wij zijn het gewoon om met mensen uit andere culturen om te gaan. (uitspraak van een gids)

In het gebied kan je ook Domaine de Jau ontdekken. Op het domein rond het imposante oranje kasteel staat meer dan 100 hectare aan wijnstokken. Geregeld kan je in de schaduw van de grote bomen genieten van een uitgebreide lunch. Het grote houtvuur wordt aangestoken en je geniet er van authentieke lokale keuken. “Iedereen eet hier hetzelfde. We gebruiken weinig, maar kwalitatieve producten voor de maaltijd. Die trouwens volledig in het teken van een ontdekkingstocht doorheen de verschillende wijnen van het domein staat”, vertelt de wijnboer.

Voor 42 euro geniet je van een voorgerecht met vers brood en charcuterie. Later wordt vlees met erg smaakvolle tomaten geserveerd, gevolgd door een stukje blauwe kaas en een bordje ijs. De wijn wordt gratis aangeboden, al doe je hen natuurlijk een plezier door een flesje mee naar huis te nemen…

Het ritme van de natuur

Maar de regio heeft ook veel meer dan enkel wijndomeinen te bieden. Je las al dat de Oostelijke Pyreneeën uitblinken in diversiteit, en dat bewijst het olijfoliedomein Clos Das Vignes. “Weer vignes”, hoor ik je denken? Neen, de naam wijst op de oorsprong van het domein. We bevinden ons intussen dieper in het binnenland en achter ons torent de hoogste berg van het departement, de Pic du Canîgou in de Pyreneeën, hoog boven ons uit.

Estelle en Jacky ontvangen ons er met hun twee dochters Alys et Emmy op hun gezellig familiedomein. De olijfolieproductie combineren ze met ‘des nuits insolites’. Tussen de olijfbomen installeerden ze twee originele slaapplekken. In hun glampingtent of een ‘dome’  kan je slapen middenin de bergen, op het ritme van de natuur. Vooral de authenticiteit van het koppel valt op. Estelle en Jacky genieten duidelijk van hun leven in een klein gehucht in het zuiden van Frankrijk, en wij genieten met ze mee.

Voormalige sterrenzaak

Logeren kan je in een nabijgelegen dorpje, in Estagel. Auberge de Cellier is een kleine Chambre d’Hôtes met bijhorend restaurant. De chef van de zaak had zelfs tot begin 2022 een ster. Hij stond bekend als de goedkoopste sterrenchef van Frankrijk, maar boet daarvoor duidelijk niet aan kwaliteit in. Na een pannacotta van broccoli met pak choi verwent hij ons nog met ganzenlever en varkensvlees op drie verschillende wijzen. Ook op vlak van wijnkennis doet Pierre-Louis-Marin niet onder voor andere, duurdere zaken. Je vindt er weinig grote namen in zijn kelder, maar door zijn goede contacten met lokale producenten proef je er originele en creatieve wijnen van topkwaliteit.

Met de rode trein doorheen de bergen

Wie het ook graag een dagje rustiger aan doet, kan in Rivesaltes een kaartje kopen voor de ‘Train Rouge’. De oeroude wagons nemen je mee richting de bergen en de rit bezorgt je een prachtig schouwspel. Een leesboek, krant of smartphone hoef je behalve voor foto’s niet uit te halen, want het voorbij passerende landschap verbaast keer op keer. Wie goed oplet, kan zelfs figuren herkennen in de rotsformaties. Bovendien vliegt hier en daar ook een roofvogel over.

In de buurt van de treinsporen van de feeërieke rode trein vind je ook de wijngaarden van Fernando van wijndomein Cuvons La Joie. De Portugees verhuisde in de vorige eeuw naar de Oostelijke Pyreneeën en begon er een bouwbedrijf. Dat bedrijf groeide intussen uit tot een onderneming met meer dan 200 werknemers. Sinds een aantal jaar zoekt hij ontspanning in de wijngaarden. Hij kocht een aantal oude wijnvelden en verbouwt sinds 2012 zijn eigen wijn. Hij maakt steeds meer tijd voor de mooie dingen des levens, en richtte het gebouw met zijn wijnbouwinfrastructuur modern en klassevol in met designitems uit alle hoeken van Europa.

Catalaans karakter

De wijnen van Fernando smaken zoals zijn persoonlijkheid. Je proeft noeste arbeid, maar evenzeer de elegantie van de kunst die je in zijn atelier terugvindt. Hij doet alles alleen en verbouwt zowel witte als rode wijn. Zoals veel boeren uit de streek gebruikt hij verschillende druivensoorten. “Elk jaar maak ik een assemblage van de beste druiven om tot een ideale smaak te komen. Dat doe ik niet alleen, maar in bijzijn van vrienden. Als zij mijn combinatie goed vinden, dan valt de beslissing”, vertelt de sympathieke Portugees. Vraag bij een bezoek zeker ook naar zijn Maury. Net zoals bij zijn andere wijnen kocht hij op zijn typische eigenzinnige manier twintig jaar een vat van de natuurlijk versterkte wijn. Na twintig jaar deed hij er zijn eigen ding mee en maakte hij 90 flessen ‘Maury 1998’. Het resultaat is een verbluffende dessertwijn die menig Porto of Banyuls omverblaast.

In het dorpje Maury kan je trouwens voortreffelijk eten in ‘Maison du terroir’. Zoals de naam al verklapt vind je op de kaart lokale producten van lokale producenten. Hetzelfde zien we terug in ‘Hotel Cortie’, in Thuir. Man en vrouw verwelkomen je er in een klein maar fijn charmehotel in een smal straatje. ’s Avonds kan je in het charmehotel ook iets eten, de man des huizes bereidt er met plezier enkele typische Catalaanse gerechten.

Grootste wijnvat ter wereld

In hetzelfde dorp kan een bezoek aan Byrrh niet ontbreken. De lokale aperitiefwijn veroverde in de vorige eeuw heel Europa. Het drankje is erg bijzonder, want het gaat om een rode wijn die wordt versterkt met medische kruiden. Restanten uit de vaten werden zelfs gebruikt als medicijn. Het dorpje Thuir profiteerde duidelijk van het succes van de fabriek van Byrrh, want de stadskern werd volledig rond de fabriek waar vroeger zo’n 700 mensen werkten, gebouwd.

Wie het museum van de fabriek bezoekt, ziet er ook het grootste houten wijnvat ter wereld. Voor de ton van meer dan 1 miljoen liter werden 175 bomen gekapt. Een fabriek werkte maar liefst vijftien jaar aan de productie van het vat. De producent bouwde het aanvankelijk in Nancy om het nadien te demonteren en te verschepen naar Thuir, waar de cuve terug werd opgebouwd.

Castelnau

Voor je terug richting Perpignan trekt, is ook Castelnau zeker een aanrader. Wie ooit de Cinque Terre al eens bezocht, zal weten dat je voor een bezoek aan dergelijke dorpjes best stevige schoenen aantrekt. De auto laat je net buiten het stadje achter, maar eens in de dorpskern passeer je langs talloze kleine winkeltjes en restaurantjes. Na even zoeken vind je er ‘Hostel de Castelnau’, waar ze Foie Gras met Byrrh serveren. Verder geniet je er ook van een stukje lamsvlees en kan je de maaltijd afsluiten met een heerlijke tarte tatin.

Ook alcoholvrij

Terwijl je door de Oostelijke Pyreneeën reist, valt het je ongetwijfeld op hoeveel wijngaarden er in het landschap staan. “Of er ook alcoholvrije alternatieven bestaan?”, hoor ik je je afvragen. Jazeker, want naast wijn worden er namelijk ook granaatappels gekweekt. Naast het runnen van haar gîtes verwerkt Carole Denajar zo’n 27 ton granaatappels per dag. Op 3,5 hectare grond staan zo’n 4000 bomen met net zoals bij wijnstokken diverse soorten vruchten. “De ene soort zorgt voor een zoete smaak, een andere zorgt voor zuren en nog een andere zorgt voor een mooi kleur. Zo maken ook wij een assemblage”, lacht ze. Ze verkoopt naast het sap ook nog een soort confituur en zelfs een erg fris smakend azijn. Het is volgens de dame ook heerlijk als alternatief voor een likeur in een glaasje champagne.

De rode draad doorheen de wijncultuur in de Oostelijke Pyreneeën zijn de democratische prijzen voor wijn en gastronomie. In tegenstelling tot regio’s met een grotere naam, moeten de Franse Catalanen het meer hebben van hun authenticiteit.

“Men weet dat onze wijnen goedkoper zijn en net daarom zijn we minder bekend. De laatste jaren zijn we aan een opmars bezig omdat we heel veel ambachtelijke wijnboeren hebben die hun product graag kenbaar willen maken. Stillaan beginnen liefhebbers te beseffen dat onze wijnen kunnen wedijveren met flessen uit bekende regio’s”, vertelt onze gids.

Diversiteit en gastvrijheid

Wie tijdens een reis graag uiteenlopende dingen doet, kon hier lezen dat de Oostelijke Pyreneeën over een onwaarschijnlijke diversiteit beschikken. Daarbij gaat het niet alleen om de lokale producten, maar ook om de landschappen, keuken én mensen. Omdat de regio een minder bekende reputatie heeft, is het voor veel Fransen een geliefd oord om naar te verhuizen. “En net daarom hebben wij hier weinig problemen met migranten”, vertelt onze gids. “Wij zijn al decennialang gewoon dat we hier met mensen uit verschillende culturen samenleven, en daar houden we van. Iedereen is hier welkom”, klinkt het.

Ook toeristen zullen die eigenschappen ongetwijfeld herkennen. Het is duidelijk dat veel lokale inwoners iets willen veranderen aan de reputatie van hun regio. Anderzijds merk je als toerist ook waarom de regio nog niet dezelfde bekendheid als Bordeaux of Bourgogne geniet. Alles is er een tikkeltje primitiever, gewoner en laagdrempeliger. De stijve bourgeoisie maakt in de Oostelijke Pyreneeën plaats voor een toegankelijker karakter met een gigantische dosis gastvrijheid. Zo lang inwoners én toeristen dat blijven respecteren, zal de regio van de Franse Catalanen een warme en laagdrempelige toeristische streek blijven. En is dat niet wat we allemaal hopen?

Praktisch

Overnachten:

La Villa Duflot, www.villa-duflot.com

Hôtel Le Mercure - Perpignan 

Auberge du Cellier, www.aubergeducellier.com

Restaurant Hôtel Le Cortie, https://hotel-cortie.com/

Eten:

Grill de Jau (Château de Jau), www.chateaudejau.com/

Auberge du Cellier, www.aubergeducellier.com

La Maison du Terroir, https://www.facebook.com/maurylamaisonduterroir

Restaurant Hôtel Le Cortie, https://hotel-cortie.com/

Restaurant l’Hostal à Castelnou, https://lhostal.com/

Bezoeken:

Château de Caladroy, www.chateau-de-caladroy.com

Caves Byrrh, www.caves-byrrh.fr

Domaine Cuvons Lajoie, www.cuvonslajoie.com

Train Rouge du Pays Cathare et des Fenouillèdes, https://www.letrainrouge.fr/

Grenade à Thuir, carole.denajar@gmail.com