Het belang van de geestelijke gezondheid

Volwassenen, 60 jaar of ouder, leveren een belangrijke bijdrage aan de samenleving als gezinsleden, vrijwilligers en als actieve deelnemers aan de beroepsbevolking. Meer dan oit dringt langzaam het besef door dat deze groep een belangrijke rol in onze samenleving te vervullen heeft. Het stijgend aantal 60+ers heeft bakken levenservaring die het graag met anderen wil delen.

Hoewel de meesten een goede geestelijke gezondheid hebben, lopen veel oudere volwassenen het risico om psychische stoornissen, neurologische stoornissen of problemen met het gebruik van middelen te ontwikkelen, evenals andere gezondheidsproblemen zoals dementie, diabetes, gehoorverlies en artrose. Bovendien hebben mensen naarmate ze ouder worden meer kans om meerdere aandoeningen tegelijkertijd te ervaren.

Het belang van de geestelijke gezondheid (en dat niet alleen van senioren) kan niet voldoende onderstreept worden. Is ons lichaam de motor, dan kunnen we de geest beschrijven als de benzine die alles doet draaien.

Een probleem

De wereldbevolking vergrijst snel. Tussen 2015 en 2050 wordt geschat dat het aandeel van 's werelds oudere volwassenen bijna zal verdubbelen van ongeveer 12% naar 22%. In absolute termen is dit een verwachte toename van 900 miljoen naar 2 miljard mensen ouder dan 60 jaar. Oudere mensen hebben te maken met speciale lichamelijke en geestelijke gezondheidsproblemen die erkend moeten worden.

Meer dan 20% van de volwassenen van 60 jaar en ouder lijdt aan een mentale of neurologische stoornis (hoofdpijnstoornissen niet meegerekend) en 6,6% van alle handicaps onder mensen ouder dan 60 jaar wordt toegeschreven aan mentale en neurologische stoornissen. Deze aandoeningen bij ouderen zijn goed voor 17,4% van de jaren geleefd met een handicap.

De meest voorkomende psychische en neurologische aandoeningen in deze leeftijdsgroep zijn dementie en depressie, die respectievelijk ongeveer 5% en 7% van de oudere wereldbevolking treffen. Angststoornissen komen voor bij 3,8% van de oudere bevolking, problemen met middelengebruik treffen bijna 1% en ongeveer een kwart van de sterfgevallen als gevolg van zelfbeschadiging zijn mensen van 60 jaar of ouder. Problemen met middelenmisbruik bij ouderen worden vaak over het hoofd gezien of verkeerd gediagnosticeerd.

Geestelijke gezondheidsproblemen worden nog altijd onderschat door de gezondheidszorg en ouderen zelf, en het stigma rond deze aandoeningen zorgt ervoor dat mensen terughoudend zijn om hulp te zoeken.

Risicofactoren voor psychische problemen 

Er kunnen op elk moment in het leven meerdere risicofactoren zijn voor psychische problemen. Oudere mensen kunnen levensstressoren ervaren die alle mensen gemeen hebben, maar ook stressoren die vaker voorkomen in het latere leven, zoals een aanzienlijk aanhoudend verlies van capaciteiten en een achteruitgang in functioneel vermogen.

Ouderen kunnen last hebben van verminderde mobiliteit, chronische pijn, kwetsbaarheid of andere gezondheidsproblemen, waarvoor zij enige vorm van langdurige zorg nodig hebben. Bovendien hebben oudere mensen meer kans om gebeurtenissen zoals een sterfgeval of een daling van de sociaaleconomische status bij pensionering mee te maken. Al deze stressfactoren kunnen leiden tot isolatie, eenzaamheid of psychische problemen bij ouderen, waarvoor ze mogelijk langdurige zorg nodig hebben.

Geestelijke gezondheid heeft een impact op de fysieke gezondheid en vice versa. Oudere volwassenen met lichamelijke gezondheidsproblemen zoals hartaandoeningen hebben bijvoorbeeld meer depressies dan gezonde mensen. Bovendien kan een onbehandelde depressie bij een oudere persoon met een hartaandoening de uitkomst ervan negatief beïnvloeden.

Oudere volwassenen zijn ook kwetsbaar voor ouderenmishandeling - inclusief fysiek, verbaal, psychologisch, financieel en seksueel misbruik; verlatenheid; verwaarlozen; en ernstig verlies van waardigheid en respect. Huidig bewijs suggereert dat 1 op de 6 ouderen ouderenmishandeling ervaart. Ouderenmishandeling kan niet alleen leiden tot lichamelijk letsel, maar ook tot ernstige, soms langdurige psychologische gevolgen, waaronder depressie en angst.

Dementie en depressie bij ouderen als volksgezondheidsproblemen

Dementie

Dementie is een syndroom, meestal van chronische of progressieve aard, waarbij sprake is van achteruitgang van geheugen, denken, gedrag en het vermogen om dagelijkse activiteiten uit te voeren. Het treft vooral oudere mensen, hoewel het geen normaal onderdeel van het ouder worden is.

Naar schatting leven wereldwijd 50 miljoen mensen met dementie, waarvan bijna 60% in lage- en middeninkomenslanden. Het totale aantal mensen met dementie zal naar verwachting toenemen tot 82 miljoen in 2030 en 152 miljoen in 2050.

Er zijn aanzienlijke sociale en economische problemen in termen van de directe kosten van medische, sociale en informele zorg in verband met dementie. Bovendien kan fysieke, emotionele en economische druk grote stress veroorzaken bij gezinnen en verzorgers. Er is steun nodig van de gezondheids-, sociale, financiële en juridische systemen voor zowel mensen met dementie als hun verzorgers.

Depressie

Depressie kan veel leed veroorzaken en leidt tot een verminderd functioneren in het dagelijks leven. Depressie wordt zowel onvoldoende gediagnosticeerd als te weinig behandeld in de eerstelijnszorg. Symptomen worden vaak over het hoofd gezien en onbehandeld omdat ze samen voorkomen met andere problemen die oudere volwassenen tegenkomen.

Oudere mensen met depressieve symptomen functioneren slechter dan mensen met chronische medische aandoeningen zoals longziekte, hypertensie of diabetes. Depressie verhoogt ook de perceptie van een slechte gezondheid, het gebruik van gezondheidszorgdiensten en de kosten.