De tuin als 'recreatie'

Vroeger was het de evidentie zelve dat iedereen met ook maar een lapje grond daar zelf groenten, fruit en kruiden voor eigen gebruik kweekte en indien mogelijk ook nog wat kippen en konijnen hield.

Voor velen was het letterlijk een kwestie van overleven, maar met de opkomst van de grootwarenhuizen kwamen steeds meer producten uit de dagelijkse keuken die mensen vroeger gewoon zelf teelden op grote schaal op de markt. Met als resultaat dat een steeds kleiner deel van de beschikbare tuinoppervlakte werd voorbehouden om groenten en fruit te kweken en de tuin langsom meer een recreatieve functie kreeg.

Tegenbeweging

Intussen kunnen we van een tegenbeweging spreken. Zo groeit vanuit de groene hoek de overtuiging dat zelfgekweekte groenten en fruit gezond zijn. Meteen een goed tegenwicht voor de typische welvaartsziektes van onze tijd. Geduldig zelfgekweekte groenten en fruit bevatten bovendien meer vezels dan de commerciële, vaak geforceerde variant, waardoor je het gevoel krijgt sneller verzadigd te zijn, er minder van eet en je ook je gewicht beter onder controle kunt houden.

Zeker in coronatijden waarbij mensen verplicht meer thuis zaten kriebelde het om zelf aan de slag te gaan. Dat kan het hele jaar door, ook voor wie maar een bescheiden balkon of gewoon een studiootje heeft. Zelf kruiden kweken bijvoorbeeld kan al op een beperkte oppervlakte, en het geeft ook veel voldoening. Je kan het zelfs gewoon op de vensterbank doen en dagelijks de groei van nabij in het oog houden.

Tal van mogelijkheden

Steeds meer particulieren kiezen resoluut voor zelfgekweekte groenten en fruit. Wie zelf een eigen tuin heeft steekt graag zelf de handen uit de mouwen, maar vaak ontbreekt het ons aan de tijd en de kennis om voor de eigen teelt van A tot Z in te staan.

Maar ook voor deze mensen bestaan intussen tal van alternatieven. Langsom meer bioboeren en biowinkels hebben een stijgend aanbod aan gegarandeerd ecologisch verantwoord geteelde groenten en fruit. Sommigen bieden de mogelijkheid tot het huren van een eigen stukje tuin, dat je desgewenst zelf bewerkt of dat door anderen die wel over de nodige ervaring beschikken laat doen. In sommige kookclubs slaat men de handen in mekaar en zorgen de leden in onderlinge afspraak voor het telen en oogsten.

Pluktuinen en volkstuintjes

Nieuwe trend hier zijn de pluktuinen, waar iedereen een financiële bijdrage levert en je naar eigen vermogen mee instaat voor het onderhoud. In stedelijke gebieden bestaat bovendien de mogelijkheid tot het huren van een volkstuintje. Voordeel hier is dat je terechtkomt in een groep gemotiveerde tuiniers, die je desgewenst wat graag met raad en daad bijstaan en die je bovendien motiveren om het vol te houden. Want verantwoord tuinieren is geen tijdelijke gril maar een volgehouden inspanning die enkel met de nodige regelmaat vruchten afwerpt.

Waar de volkstuinen vroeger vooral gebruikt werden door arbeiders die zelf geen plaats hadden om te tuinieren, is nu een duidelijke verschuiving merkbaar naar een stijgend aantal gemotiveerde tuiniers die vooral gezonde, zelfgekweekte producten willen.

Vergeten en ‘nieuwe’ groenten

De ‘eetbare tuin’ is ook het ideale laboratorium om vergeten groenten van weleer opnieuw onder de aandacht te brengen. Behoorlijk wat groenten zijn in de loop der tijden in de vergetelheid geraakt omdat ze verdrongen werden door ‘moderne’, gemakkelijker te telen groenten. Anderen verdwenen dan weer uit onze gunst omdat de bereiding te ‘moeilijk’ zou zijn of te veel tijd vergen. Bij sommige kon de smaak, bitter, scherp of zuur, niet bekoren of ze waren moeilijk te bewaren of te oogsten.

Intussen is mede door de inbreng van een nieuwe generatie chefs die teruggrijpen naar de keuken van vroeger een inhaalbeweging aan de gang en leren we opnieuw vergeten parels kennen. Denken we maar aan aardpeer, zeekool, warmoes, pastinaak, kapucijners, patisson, haverwortel en kwintappel (een soort komkommer).

Anderzijds wordt ook steeds meer geëxperimenteerd met nieuwe varianten en kruisingen. Zo kwam uit het huwelijk tussen Chinese kool en broccoli de bimi voor. De bimi lijkt op ‘mama’ broccoli, maar is langer, slanker en eleganter van vorm. De smaak is milder en licht peperachtig met een hoog gehalte aan essentiële voedingstoffen. Andere voorbeelden zijn broccolino (een koolsoort die gewone met Chinese broccoli kruist), tomabella (een huwelijk tussen tomaat en paprika) en tangelo (een kruising van clementine en grapefruit). Ook zien we nieuwe varianten van bestaande groenten zoals rode spruitjes, blauwe bloemkool, gele tomaten,…

Uitzicht

Een huistuin met biologische groenten en fruit voegt leven, kleur en schoonheid toe aan je achtertuin. De aanblik van scheurende tomaten, knapperige komkommers, geribbelde pompoenen en grote kleurrijke paprika's is een warme uitnodiging voor zowel gasten als bestuivers.

Planten die prachtige bloemen bloeien om de bestuiving te vergroten, zoals bonen, pompoen, aubergines en sommige fruitbomen, kunnen floreren in de rtuin. De insecten die deze bloemen aantrekken, zullen hoogstwaarschijnlijk ook andere planten bestuiven, waardoor je hele tuin sneller groeit.

Afhankelijk van welke groenten je besluit te kweken, is het belangrijk een geschikte plaats in de tuin te zoeken. Plaats planten die vergelijkbare eisen stellen dicht bij elkaar. Degenen die overmatig water nodig hebben, kunnen worden gegroepeerd en andere die het goed doen in matig vochtige grond, kunnen in een ander deel van de tuin worden geplaatst. Vergeet ook niet om elke plant voldoende ruimte te geven om wortels te verspreiden en te bloeien.

Minder boodschappen doen

Biologische groenten telen voor een fractie van de prijs die ze in de winkel verkopen, is een overwinning. De prijs van een pak zaden en planten is nagenoeg even hoog of zelfs lager dan wat je in de supermarkt zou uitgeven voor een losse groente of fruit. Met je eigen tuin kun je veel meer oogsten en heb je genoeg voorraad voor een hele tijd. 

Het houdt je actief

Tuinieren is een leuke manier om aan  lichaamsbeweging te doen. Het helpt de gezondheid van je cardiovasculaire en je immuunsysteem te verbeteren.

Bewegen en verschillende planten verzorgen vermindert stress en vergroot de lichaamskracht en flexibiliteit. Zie het als een middel voor vrijwillige lichaamsbeweging zonder trainingen en fitnessapparatuur. Een regelmatig bezoek aan je tuin om er wat in te werken zal je energie stimuleren en werkt therapeutisch.

Kruiden

Niets kan tippen aan het aroma, de smaak en de toepassing van verse kruiden uit de eigen tuin of het balkon. Of zelfs gewoon binnen. Door kruiden te kweken, voel je je verbonden met de natuur. Je hoeft daarvoor geen kruidenkenner te zijn, geen bioloog of landbouwingenieur. Gewoon wat liefde voor de geur en de bloei van kruiden voldoet.

Begin met alles uit te proberen en wellicht word je een expert, want kruiden reageren snel op een goede verzorging. Later kan je experimenteren met vormen, geuren, kleuren. Niets is zo aangenaam als op een zonnige dag in je luie stoel te genieten van je eigen kruidentuin. Je kan het genot overbrengen van de tuin naar de keuken, want zowel het zicht, de geur als de smaak worden bij het kweken van kruiden beloond. Natuurlijk verdient het aanbeveling het op een organische wijze te doen. Met respect voor de natuur en een beetje kennis en goede raad kun je moeiteloos ‘biologisch’ kweken.

Bloemen

Niet alleen groenten en fruit uit de eigen tuin staan op het menu. Zo kunnen ook bloemen niet alleen decoratief, maar eetbaar zijn. Bloemen van de bieslookplant, viooltjes, pompoen- en courgettebloemen, lavendelbloemen, de bloemen van de tijm- en muntplant, vlierbloesem: het zijn maar enkele voorbeelden van bloemen die niet alleen kleur, maar ook geur en smaak aan allerlei bereidingen kunnen geven.

Kenners wijzen er op toch wat uit te kijken, want van de meeste bloemen zijn enkel de blaadjes eetbaar. Ook wordt de raad gegeven goed te kijken alleen zonder verse bloemen zonder schimmels of andere aantastingen te gebruiken.

Groenten, fruit en kruiden volgens het seizoen

Eten uit je eigen – of gedeelde tuin - helpt ook respect op te brengen voor de seizoenen. Groenten die buiten het seizoen gekweekt worden, komen vaak uit het buitenland en wegen zwaar door op onze ecologische voetafdruk. Door zelf aan de slag te gaan, krijgen we opnieuw een band met de natuur en leren we welke groenten en fruit bij welk seizoen hoort. Bovendien is de smaak en de voedingswaarde van seizoensgroenten en –fruit ook gewoon beter.