We worden steeds (min of meer) gezond ouder

Onze maatschappij is aan een grondige verandering toe. Tussen 2030 en 2040 zullen de 55+ers al de meerderheid van de bevolking uitmaken. Een cijfer waar je niet kan naast kijken, zeker als je er rekening mee houdt dat er dan tussen de geschatte 12 miljoen Belgen ook nog eens ruim anderhalf tot twee miljoen landgenoten jonger dan 18 jaar zullen zijn. De 55*ers zullen dan dus ruim meer dan de helft van de volwassenen uitmaken, en het is van het grootste belang om deze levensfase in een goede conditie door te brengen.

We worden steeds ouder, en doorgaans ook in een (relatief) goede gezondheid. Factoren als erfelijkheid en ziekte hebben we zelf niet in de hand, maar door op onze levenswijze te letten kunnen we zeker bijdragen tot ons algemeen welzijn.

Veroudering en gezondheid

Alle landen staan voor grote uitdagingen om ervoor te zorgen dat hun gezondheids- en sociale systemen klaar zijn om het meeste uit deze demografische verschuiving te halen.
In 2050 woont 80% van de ouderen in lage- en middeninkomenslanden.
Het tempo van de vergrijzing van de bevolking gaat veel sneller dan in het verleden.
In 2020 waren er meer mensen van 60 jaar en ouder dan kinderen jonger dan 5 jaar.
Tussen 2015 en 2050 zal het aandeel van de wereldbevolking ouder dan 60 jaar bijna verdubbelen van 12% naar 22%.

Overzicht

Wereldwijd leven mensen langer. Tegenwoordig kunnen de meeste mensen verwachten dat ze zestig jaar of ouder zullen worden. Elk land ter wereld maakt een groei door in zowel de omvang als het aandeel ouderen in de bevolking.

Waar de verschuiving in de spreiding van de bevolking van een land naar hogere leeftijden – bekend als vergrijzing – begon in landen met een hoog inkomen, is het nu laag- en middenklasse. inkomenslanden die de grootste verandering doormaken. Tegen 2050 zal tweederde van de wereldbevolking ouder dan 60 jaar in lage- en middeninkomenslanden wonen.

Op biologisch niveau is veroudering het gevolg van de accumulatie van een grote verscheidenheid aan moleculaire en cellulaire schade in de loop van de tijd. Dit leidt tot een geleidelijke afname van de fysieke en mentale capaciteit, een groeiend risico op ziekte en uiteindelijk de dood. Deze veranderingen zijn niet lineair of consistent, en ze worden niet uitsluitend geassocieerd met iemands leeftijd in jaren. De diversiteit die op oudere leeftijd wordt gezien, is niet willekeurig. Afgezien van biologische veranderingen, wordt ouder worden vaak geassocieerd met andere veranderingen in het leven, zoals pensionering, verhuizing naar een geschiktere woning en de dood van vrienden en partners.

Veel voorkomende gezondheidsproblemen die verband houden met veroudering

Veel voorkomende aandoeningen op oudere leeftijd zijn gehoorverlies, cataract en refractieafwijkingen, rug- en nekpijn en artrose, chronische obstructieve longziekte, diabetes, depressie en dementie. Naarmate mensen ouder worden, hebben ze meer kans om meerdere aandoeningen tegelijkertijd te ervaren.

De oudere leeftijd wordt ook gekenmerkt door de opkomst van verschillende complexe gezondheidstoestanden die gewoonlijk geriatrische syndromen worden genoemd. Ze zijn vaak het gevolg van meerdere onderliggende factoren en omvatten kwetsbaarheid, urine-incontinentie, vallen, delirium en decubitus.

Factoren die van invloed zijn op gezond ouder worden

Een langer leven brengt kansen met zich mee, niet alleen voor ouderen en hun gezinnen, maar ook voor de samenleving als geheel. Extra jaren bieden de kans om nieuwe activiteiten na te streven, zoals een vervolgopleiding, een nieuwe carrière of een lang verwaarloosde passie. Ouderen dragen ook op veel manieren bij aan hun gezin en gemeenschap. Toch hangt de omvang van deze kansen en bijdragen sterk af van één factor: gezondheid.

Er zijn aanwijzingen dat het aandeel van het leven in goede gezondheid grotendeels constant is gebleven.

Als mensen deze extra levensjaren in goede gezondheid kunnen doorbrengen als ze in een ondersteunende omgeving leven, zal hun vermogen om de dingen te doen die ze belangrijk vinden weinig verschillen van dat van een jongere persoon.

Als deze extra jaren worden gedomineerd door afname van fysieke en mentale capaciteit, zijn de gevolgen voor ouderen en voor de samenleving negatiever.

Hoewel sommige variaties in de gezondheid van ouderen erfelijk zijn, zijn de meeste het gevolg van de fysieke en sociale omgeving van mensen – inclusief hun huizen, buurten en gemeenschappen, evenals hun persoonlijke kenmerken – zoals hun geslacht, etniciteit of sociaaleconomische status. De omgevingen waarin mensen leven als kinderen gecombineerd met hun persoonlijke kenmerken, hebben langetermijneffecten op hoe ze ouder worden.

Fysieke en sociale omgeving

De fysieke en sociale omgeving kunnen de gezondheid rechtstreeks beïnvloeden of via barrières of prikkels die van invloed zijn op kansen, beslissingen en gezondheidsgedrag. Het volhouden van gezond gedrag gedurende het hele leven, met name het eten van een uitgebalanceerd dieet, regelmatige lichaamsbeweging en afzien van tabaksgebruik, dragen allemaal bij aan het verminderen van het risico op niet-overdraagbare ziekten, het verbeteren van de fysieke en mentale capaciteit en het vertragen van zorgafhankelijkheid.

Het decennium van gezond ouder worden

De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (VN) riep 2021–2030 uit tot het VN-decennium van gezond ouder worden en vroeg de WHO om deze grootscheepse operatie te leiden. Het VN-decennium van gezond ouder worden is een wereldwijde samenwerking die regeringen, het maatschappelijk middenveld, internationale agentschappen, professionals, de academische wereld, de media en de particuliere sector samenbrengt voor 10 jaar gecoördineerde, katalyserende en gezamenlijke actie om een langer en gezonder leven te bevorderen.

Het decennium bouwt voort op de wereldwijde strategie en het actieplan van de WHO en het Madrid International Plan of Action on Aging van de Verenigde Naties en ondersteunt de realisatie van de Agenda 2030 van de Verenigde Naties voor duurzame ontwikkeling en de doelstellingen voor duurzame ontwikkeling.

Ongelijkheden wegwerken

Het VN-decennium van gezond ouder worden (2021–2030) heeft tot doel ongelijkheden op gezondheidsgebied te verminderen en het leven van ouderen, hun families en gemeenschappen te verbeteren door middel van collectieve actie op deze gebieden:

* de manier veranderen waarop we denken, voelen en handelen ten opzichte van leeftijd en leeftijdsdiscriminatie

* het ontwikkelen van gemeenschappen op een manier die de capaciteiten van ouderen bevordert; het leveren van persoonsgerichte geïntegreerde zorg en eerstelijnsgezondheidszorg die aansluit bij ouderen;

* ouderen die dat nodig hebben toegang te geven tot hoogwaardige langdurige zorg.