Wat is het verschil tussen artrose en artritis? 

Artritis en artrose zijn beide aandoeningen die betrekking hebben op de gewrichten, maar er zijn enkele belangrijke verschillen tussen beide. Soms worden ze met elkaar verward.

Artrose

Artritis is een overkoepelende term die verwijst naar de ontsteking van één of meerdere gewrichten. Het kan verschillende vormen hebben, waaronder reumatoïde artritis, jichtartritis en psoriatische artritis. Artritis wordt meestal veroorzaakt door een ontregeld immuunsysteem dat het eigen weefsel aanvalt, wat resulteert in ontsteking, zwelling, pijn en stijfheid van de gewrichten. Artritis kan ook andere organen en systemen in het lichaam beïnvloeden.

Artrose

Artrose daarentegen is een degeneratieve gewrichtsaandoening die vooral geassocieerd wordt met slijtage van het kraakbeen in de gewrichten. Kraakbeen is het gladde weefsel dat de uiteinden van de botten bedekt en zorgt voor soepele beweging van de gewrichten. Bij artrose raakt het kraakbeen beschadigd en wordt het dunner, waardoor het bot directer met elkaar in contact komt en het gewricht minder goed kan functioneren. Artrose veroorzaakt meestal pijn, stijfheid, verminderde beweeglijkheid en mogelijke zwelling van de aangedane gewrichten. Het komt vaak voor in gewrichten zoals de knieën, heupen, handen en wervelkolom.

Hoewel artritis en artrose beide gewrichtsproblemen zijn, verschillen ze in hun oorzaken, mechanismen en symptomen. Artritis is een ontstekingsziekte, terwijl artrose een degeneratieve aandoening is.

Artritis en artrose vereisen verschillende behandelingsbenaderingen en medicijnen. Het is belangrijk om een juiste diagnose te krijgen van een medisch professional om de juiste behandeling te bepalen, omdat het management van artritis en artrose anders kan zijn.

Meer dan 100 soorten artritis 

Er bestaan meer dan 100 soorten artritis, waaronder:

Artrose

Deze aandoening komt vaker voor dan welke andere vorm van artritis dan ook. Het is het gevolg van de "slijtage" die optreedt wanneer je gewrichten te zwaar worden belast. Het komt meestal voor bij het ouder worden, maar kan ook het gevolg zijn van gewrichtsblessures of obesitas, wat extra druk op de gewrichten legt.

Gewrichten die gewicht dragen, zoals de knieën, heupen, voeten en wervelkolom, worden het meest getroffen. Het ontwikkelt zich meestal geleidelijk gedurende maanden of jaren. Het aangetaste gewricht doet pijn, maar je voelt je niet ziek en hebt geen vermoeidheid zoals bij sommige andere vormen van artritis.

Wat er gebeurt: Je verliest de schokdemper van je lichaam. Het kraakbeen, het gladde materiaal dat de uiteinden van botten bedekt, breekt geleidelijk af.

Een voorbeeld is wat er met je knieën kan gebeuren als je overgewicht hebt. De extra kilo's zetten meer druk op het kraakbeen terwijl het wordt samengeperst tussen de botten. Hierdoor raakt het beschadigd en slijt het, waardoor er minder overblijft om het gewricht te beschermen.

Het beschadigde kraakbeen veroorzaakt pijn bij beweging. Je kunt een knarsend geluid horen wanneer het ruwe kraakbeenoppervlak van de botten tegen elkaar wrijft. Je kunt pijnlijke uitsteeksels of bulten op het einde van de botten krijgen, vooral aan de vingers en voeten. Ontsteking van het gewrichtsvlies komt niet vaak voor bij artrose.

Symptomen zijn afhankelijk van welk gewricht of welke gewrichten zijn aangedaan. Je kunt het volgende ervaren:

• Diepe, zeurende pijn
• Problemen bij aankleden, haren kammen, dingen vastpakken, vooroverbuigen, hurken of traplopen, afhankelijk van welke gewrichten zijn betrokken
• Ochtendstijfheid die meestal minder dan 30 minuten aanhoudt
• Pijn bij het lopen
• Stijfheid na rustperiodes

Je gewricht kan:

• Warm aanvoelen
• Gezwollen en moeilijker te bewegen zijn
• Niet over de volledige bewegingsvrijheid beschikken

Reumatoïde artritis (RA)

RA is een auto-immuunziekte. Dat betekent dat het immuunsysteem delen van het lichaam, vooral de gewrichten, aanvalt. Dit leidt tot ontsteking, die ernstige gewrichtsschade kan veroorzaken als je het niet behandelt. Ongeveer 1 op de 5 mensen met reumatoïde artritis krijgt knobbeltjes op hun huid, genaamd reumatoïde knobbels. Deze knobbels ontstaan vaak op drukpunten zoals knokkels, ellebogen of hielen.

Wat er gebeurt: Dokters weten niet precies wat RA veroorzaakt. Sommige experts geloven dat het immuunsysteem "in de war raakt" na een infectie met een bacterie of virus en begint de gewrichten aan te vallen. Deze strijd kan zich uitbreiden naar andere delen van het lichaam.

Wetenschappers denken dat twee chemicaliën in het lichaam, die gerelateerd zijn aan ontstekingen, namelijk tumor necrose factor (TNF) en interleukine-1, andere delen van het immuunsysteem activeren bij reumatoïde artritis. Medicijnen die TNF, interleukine-1 en interleukine-6 blokkeren, kunnen de symptomen verbeteren en gewrichtsschade voorkomen.

Symptomen kunnen geleidelijk ontstaan of plotseling beginnen. Ze zijn vaak ernstiger dan bij artrose.

De meest voorkomende symptomen zijn:

• Pijn, stijfheid en zwelling in handen, polsen, ellebogen, schouders, knieën, enkels, voeten, kaak en nek. Reumatoïde artritis treft meestal meerdere gewrichten.
• Meer dan één gezwollen gewricht. Meestal zijn het kleine gewrichten in de polsen, handen of voeten.
• Een symmetrisch patroon. Als de knokkels van je linkerhand ontstoken zijn, zullen waarschijnlijk ook de knokkels van je rechterhand ontstoken zijn. Na verloop van tijd kun je merken dat meer van je gewrichten warm aanvoelen, pijnlijk worden of opzwellen.
• Ochtendstijfheid die uren of zelfs het grootste deel van de dag kan aanhouden. Je kunt ook vermoeidheid ervaren, een verminderde eetlust en gewichtsverlies opmerken.

Psoriatische artritis 

Mensen met deze aandoening hebben ontsteking van de huid (psoriasis) en gewrichten (artritis).

Psoriasis veroorzaakt plekken met rode en witte ontstoken huid met schilfers. Het treft meestal de punten van de ellebogen en knieën, de hoofdhuid, de navel en de huid rond de geslachtsdelen of anus.

Slechts ongeveer 10% tot 30% van de mensen met psoriasis krijgt ook psoriatische artritis.

Wat er gebeurt: Dit type artritis begint meestal tussen de leeftijd van 30 en 50, maar het kan ook al in de kindertijd beginnen. Het komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen. De huidaandoening (psoriasis) verschijnt meestal eerst.

Symptomen: Psoriatische artritis kan zwelling van de vingers en tenen veroorzaken. Mensen die eraan lijden hebben vaak nagels die putjes vertonen of verkleurd zijn.

Bij sommige mensen zijn slechts één of enkele gewrichten aangetast. Zo kan het bijvoorbeeld alleen in één knie voorkomen. Soms heeft het invloed op de wervelkolom of alleen op de vingers en tenen.

Jicht 

Een ophoping van urinezuurkristallen in een gewricht. Meestal treft het de grote teen of een ander deel van de voet.

Wat er gebeurt: Vaak word je 's ochtends wakker met plotselinge, scherpe pijn in je grote teen na een nacht van drinken. Maar ook medicijnen, stress of een andere ziekte kunnen een jichtaanval uitlokken.

De aanval duurt tussen de 3 en 10 dagen, zelfs als je het niet behandelt. Het kan maanden of jaren duren voordat je weer een aanval krijgt, maar na verloop van tijd kunnen de aanvallen frequenter en langer duren. Als jicht te lang onbehandeld blijft, kan het invloed hebben op je gewrichten en nieren.

Jicht ontstaat door een van deze drie factoren:

• Je lichaam maakt meer urinezuur aan.
• Je nieren kunnen het urinezuur dat je lichaam aanmaakt niet verwerken.
• Je eet te veel voedsel dat de urinezuurspiegel verhoogt.

Symptomen: Ze komen vrijwel altijd snel opzetten. Je zult het volgende opmerken:

• Intense gewrichtspijn: Het zal waarschijnlijk in je grote teen zijn, maar het kan ook voorkomen in je enkels, knieën, ellebogen, polsen of vingers.
• Ongemak: Zelfs nadat de scherpe pijn verdwijnt, blijft je gewricht pijnlijk.
• Ontsteking en roodheid: Het gewricht zal rood, gezwollen en gevoelig zijn.
• Moeilijk te bewegen: Je gewricht zal stijf zijn.

Lupus 

Lupus (ook wel SLE of systemische lupus erythematosus genoemd) is een auto-immuunziekte. Het kan invloed hebben op je gewrichten en vele organen in je lichaam.

Wat er gebeurt: Dokters weten niet precies wat lupus veroorzaakt, maar er gebeurt iets waardoor je immuunsysteem ontregeld raakt. In plaats van virussen en andere indringers aan te vallen, begint het ontstekingen en pijn in je hele lichaam te veroorzaken, van je gewrichten tot je organen en je hersenen.

Vrouwen in de vruchtbare leeftijd hebben een grotere kans op lupus dan mannen. Het treft Afro-Amerikaanse vrouwen vaker dan blanke vrouwen. Het begint meestal tussen de leeftijd van 15 en 44 jaar.

Symptomen:

• Pijnlijke, gezwollen gewrichten.
• Vermoeidheid.
• Hoofdpijn.
• Zwelling in de voeten, benen, handen of rond de ogen.
• Huiduitslag, waaronder een "vlinderuitslag" op de wangen.
• Gevoeligheid voor zonlicht.
• Haaruitval.
• Blauwe of witte vingers of tenen bij blootstelling aan kou (Raynaud's fenomeen).
• Bloedstoornissen, zoals bloedarmoede en lage niveaus van witte bloedcellen of bloedplaatjes.
• Pijn op de borst als gevolg van ontsteking van het hartzakje of de longen.

Welke vorm van artritis heb ik?

Reumatoïde artritis, psoriatische artritis, jicht en lupus zijn slechts enkele van de vele vormen van artritis die mensen kunnen treffen. Het is belangrijk om te begrijpen dat elke vorm van artritis unieke kenmerken en symptomen heeft. Een juiste diagnose en behandeling zijn essentieel om de kwaliteit van leven te verbeteren en verdere schade aan de gewrichten te voorkomen.

Het is ook nodig te vermelden dat dat een gezonde levensstijl, inclusief regelmatige lichaamsbeweging, een uitgebalanceerd dieet en het vermijden van risicofactoren zoals overgewicht en roken, kan helpen om de impact van artritis te verminderen.

Hoe behandelen?

Gelukkig zijn er verschillende medicamenteuze behandelingen beschikbaar, waaronder ontstekingsremmende medicijnen, pijnstillers en immunosuppressiva, die kunnen helpen bij het beheersen van de symptomen en het vertragen van de progressie van de ziekte.

Het begrijpen van de verschillende vormen van artritis en hun specifieke kenmerken is cruciaal voor een effectieve diagnose en behandeling. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan de symptomen en tijdig medische hulp in te schakelen om de beste resultaten te bereiken in het beheer van artritis en het behoud van een actieve en gezonde levensstijl.