Het hart als gids

Pol Van Assche wordt 75 in december. Voor heel wat mensen de gelegenheid om terug te kijken, en dat doet de man die Vlaanderen kennis liet maken met de tango in een boek waarin hij terugkijkt op zijn persoonlijke geschiedenis van driekwart eeuw.

Vanwaar de titel 'Mon coeur mon guide - hart voor drie continenten?'

Pol Van Assche: "Als kind had ik het ongelofelijke voorrecht om mijn eerste 11 levensjaren door te brengen in Burundi en Congo. Toen  heette ik nog Jean-Paul. In 1960 moesten we bij de onafhankelijkheid met zijn allen vluchten met verschillende vliegtuigen.Mijn vader bleef ginder achter. Maandenlang hadden we geen nieuws van hem.
Voor mij was het leven in Vlaanderen een enorme aanpassing. Vader, een echte avonturier, dacht er over na om uit te wijken naar Zuid-Afrika, Australië of Brazilië want ook hij had het moeilijk om zich hier te vestigen.
Na mijn studies aan het Sint-Lievenscollege in Gent studeerde ik in juni 1973 af als licentiaat in de rechten. Er kwam een leerstoel vrij in mijn geboortestad Bujumbura als assistent privaatrecht en strafrecht, mijn twee specialiteiten. Maar ik merkte dat mijn ouders, die daar 14 jaar van hun leven hadden doorgebracht, nog steeds werden verteerd door ‘spleen’. Ze leken wel schimmen van zichzelf, en ik vond dat ik niet het recht had om terug te keren naar Burundi. Om hen te sparen liet ik deze betrekking aan mij voorbijgaan.
Vanaf 1990 ben ik een twintigtal keer naar Buenos Aires gevlogen om mij te perfectioneren in de Argentijnse tango. Pas na het overlijden van mijn vader in 1993 heb ik mezelf gegund om terug naar Afrika te reizen, eerst naar Zuid-Afrika en Noord-Afrika en nadien naar Burundi en Congo.
Vandaar dat ik me met drie continenten verbonden voel: Afrika, Europa en (Zuid-)Amerika."

Aanpassing

Pol Van Assche: "Tijdens de onlusten in Congo zijn we halsoverkop teruggekeerd naar België en ging al mijn energie naar de aanpassing. We hebben alles moeten achterlaten, en die woelige periode heeft mij voor het leven getekend. De aanpassing hier vroeg al mijn energie."

Mijn ganse levensloop is bepaald door het volgen van mijn hart. Het is de rode draad in mijn leven.

Dit kan je ook letterlijk opvatten. Ik heb vier hartoperaties ondergaan in twee jaar tijd. Door intens te leven heb ik mijn hart letterlijk vermoeid, en dit is ook genetisch bepaald. Mijn grootvader (langs vaderszijde) is overleden aan hartfalen toen hij 52 was, en mijn vader stierf op 77-jarige leeftijd na enkele hartinfarcten."

Advocaat

Merkwaardig: je werd eerst advocaat.

Pol Van Assche: "Er wordt mij wel eens gevraagd hoe ik advocaat geworden ben. Mijn nonkel Jan Van Assche was een bekend strafpleiter en ik leek voorbestemd om in zijn voetsporen te treden. Jan (soms ook ‘Jean’ genoemd) was de broer van mijn vader. Hij was ook mijn peter. Al vanaf mijn vijfde prentte hij me in dat ik zijn opvolger zou worden. Hij heeft me zeker beïnvloed in mijn latere studiekeuze die toen vanzelfsprekend leek."

Afrikaanse ritmes

Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Als kind danste je al met de Watutsi en de Pygmeeën.

Pol Van Assche: "Dat heeft een onuitwisbare indruk op me nagelaten. Maar er was nog zovele meer. Als tienjarige leerde ik ook de hoelahoep kennen. Opmerkelijk toch dat ik zelfs in hartje Afrika met een stuk Amerikaanse cultuur geconfronteerd werd. We hadden geen televisie, maar via de radio kwam de muziek toch binnen. Ik raakte erg bedreven in de hoelahoep en kon de bewegingen die ik in mijn kindertijd geleerd had, goed gebruiken."

Fantasie

Je zei het al: terug in België had je het niet gemakkelijk.

Pol Van Assche: "Op school werd ik vaak gepest. Gelukkig kon ik terecht bij de scouts, om mij dan toch wat te amuseren en volop te fantaseren. En al moest ik dit alles alleen verwerken, het maakte mij vastberaden: “Wacht maar, mijn tijd komt nog wel!”
Op mijn kamer liet ik mijn verbeelding de vrije loop. De schaarste stimuleerde mijn creativiteit en ik verzon zelfs korte filmpjes. Deze moeilijke tijd heeft mij als het ware gepolijst. Ik vond de kracht om
in mijzelf en in het leven te blijven geloven. Ik kweekte toen het nodige zelfvertrouwen en leerde de waarde van mensen en dingen in te schatten."Nu nog bezit ik niets of niemand. Dit is mijn lijfspreuk geworden.

Gered door de dans

Hoe kwam de tango in je leven?

Pol Van Assche: "Al mijn vrije tijd ging naar de dans. Ik volgde alle mogelijke opleidingen en zomerstages in binnen- en buitenland, onder meer een opleiding bewegingsexpressie bij de Stichting Lodewijk De Raedt bij Jos Depla en verschillende cursussen dansexpressie met Toon Ory en Greet Matton. Van Gust Bal, directeur van het Bestuur voor Jeugdvorming, heb ik heel wat kansen gekregen om zowat overal stages te gaan volgen.
Het is vooral de zomerstage van 1980 in Marly-Le-Roy nabij Parijs die een grote invloed op mij gehad heeft. Omdat er 26 verschillende nationaliteiten aanwezig waren, is daar mijn universum pas echt opengegaan. Ik kwam er voor het eerst in contact met de muziek van Astor Piazzolla en Jerry
Mulligan, maar ook met de Indische klanken van Ravi Shankar, de klassieke muziek van Monteverdi en alles wat elektronisch is van John Cage … 

Ik trok heel Vlaanderen rond en gaf ik in kunstateliers voor dans en beweging aan kinderen en volwassenen. Om aan de kost te komen, werkte ik als juridisch adviseur. Na een paar jaar aan de balie werd ik jurist op een sociaal secretariaat en later bij de Belgische Staat.p de combinatie en de wederzijdse beïnvloeding van muziek en dans.

In 1980 heb ik dan uiteindelijk de fundamentele ommezwaai gemaakt en gekozen voor het Vlaamse vormingswerk."

Het is op dat ogenblik dat ik van mijn hobby mijn beroep heb gemaakt en voluit ben gaan leven. Liever dan met dossiers en met mensen in conflictsituaties te werken, heb ik ervoor gekozen om mijn danservaring te delen.

Aan duizenden mensen les gegeven

Heeft de dans je gered?

Pol Van Assche: "Dat mag je wel zeggen. Ik begon dansexpressie te gebruiken in alle mogelijke opleidingen: onder meer voor opvoeders, ergotherapeuten, onderwijzers of licentiaten lichamelijke opvoeding. Intussen heb ik aan duizenden mensen lesgegeven. Ik was er dag in dag uit mee bezig, tijdens de week op allerlei scholen en in het weekend gaf ik mijn eigen cursussen.

De opleidingen maakten me mondig, leerden me om me lekker te voelen in mijn eigen vel, gaven me zelfvertrouwen en vormden een eenheid van geest, lichaam en gevoel. Meer zelfs, ik voelde me bevoorrecht om dat aan andere mensen te mogen doorgeven. De kans om me daar volledig aan te wijden heb ik dan ook met beide handen aangegrepen."

Verjaardagfeest

Wanneer ben je begonnen met tangolessen te geven? Want dat bestond nog niet echt in Vlaanderen.

Pol Van Assche: "In december 1988 organiseerde ik in het kasteel van Anthée een groot
verjaardagsfeest in het teken van de tango. Dat smaakte naar meer. Op 15 december 1989 raakte de tango in Vlaanderen in een stroomversnelling met de eerste Nacht van de Passie. Ik was een
voortrekker van de tango, maar vermoedde nooit dat het zo een grote beweging zou worden en zoveel mensen gelukkig kon maken."

Polariteit

Dit leidde tot een eigen centrum?

Al mijn activiteiten lkon en kan ik groeperen in mijn centrum Polariteit. Nadat ik jarenlang het land had afgeschuimd om in alle mogelijke uithoeken cursussen te geven, kon ik die krachten nu bundelen. Binnen Polariteit komen niet alleen danscursussen, maar ook vorming aan bod. Zo beantwoord ik aan de groeiende nood in onze maatschappij aan spiritualiteit, het gevoel en het emotionele met onder andere meditatie en yoga. Voor mij is dit alles een logische stap in mijn zoektocht naar het
verleggen van mijn grenzen."

Latijns-Amerikaans avontuur

Je bent intussen vaak naar Argentinië en Uruguay geweest?

Pol Van Assche: "Mijn Latijns-Amerikaans avontuur startte in december 1990. Ik verbleef zes
weken in Buenos Aires, toevallig toen daar op dat ogenblik de honderdste geboortedag van de legendarische zanger Carlos Gardel gevierd werd. Hij was een vooraanstaand figuur in de wereld van de Argentijnse tango.
Overal in de stad waren er festiviteiten om dit heuglijk feit te vieren en er hing een fantastische sfeer. Voor mij was het de ultieme kennismaking met de tango in deze bruisende wereldstad. Ik trok 20 keer naar Buenos Aires om zich verder in de tango te verdiepen."

Herontdekking van Afrika

Je herontdekte ook Afrika, het continent van je jeugd?

Pol Van Assche: "Mijn hernieuwde kennismaking met Afrika startte in 1998 toen ik op vraag van televisiemaker Karl Symons in Kaapstad verzeild raakte. Karl had al in 1993 voor het programma ‘Nulpunt’ een reportage over mij gemaakt waarbij ik vier maanden lang door een ploeg gevolgd werd. “Als ik ooit een huis heb in Zuid-Afrika ben je daar welkom!” klonk het toen bij Karl.
1998 was het begin van mijn Zuid-Afrikaans avontuur. Ik zou er 12 jaar lang in Kaapstad overwinteren. Ik gaf er vaak les en werd ook ambassadeur voor Handicap International."

De dans kan een katalysator worden van je gevoelens, je vreugde dieper helpen beleven en je verdriet kanaliseren.