Geen dramatische stijging

De voedselprijzen zijn de afgelopen jaren niet absoluut gestegen, lezen we bij Fevia (de vertegenwoordiger van de Belgische voedingsindustrie).

Voor één keer zijn het niet de spelers in de agrovoedingsketen die dit zeggen, maar de minister van Economie, Pierre-Yves Dermagne, op basis van een rapport van het Prijzenobservatorium (zie bijvoorbeeld: Prijs winkelkar stijgt in België niet sneller dan in buurlanden | De Tijd ). 

Uitstel van prijsverhoging

 Zoals aangegeven door het Prijzenobservatorium, worden prijsverhogingen in de agrovoedingsketen pas veel later doorgevoerd, zoals treffend geïllustreerd wordt in de onderstaande grafiek. Stroomopwaarts in de keten zijn de kosten van landbouwgrondstoffen tussen augustus 2020 en mei 2022 bijna verdubbeld (+99%). Deze plotselinge stijging werd pas bijna een jaar later door voedselproducenten doorberekend, en dan nog in veel mindere mate. Tussen juli 2021 en april 2023 stegen de producentenprijzen slechts "bescheiden" met 26%. Ten slotte begonnen de prijzen voor consumenten enkele maanden (ongeveer vier maanden) na de stijging van de producentenprijzen te stijgen. Sinds december 2021 is de voedselinflatie in supermarkten met 25% toegenomen.

Verschillende redenen

Waarom duurt het zo lang voordat de prijzen stijgen? Het Prijzenobservatorium noemt verschillende redenen: de geleidelijke uitputting van voorraden die voorafgaand aan de stijging van de productiekosten waren opgebouwd, de tijd die nodig is voor onderhandelingen en de duur van contracten tussen leveranciers en klanten, wat ook geldt voor energieleveranciers, en tot slot de tijdsintensieve loonindexering.

Omhoog, maar misschien ook omlaag?

Net zoals de plotselinge stijging van de grondstoffenprijzen pas elf maanden later invloed begon te krijgen op de prijzen van voedingsbedrijven, begint nu het effect van de daling van de kosten van landbouwgrondstoffen, die in mei 2022 begon, merkbaar te worden. Sinds april 2023 zijn de producentenprijzen gestabiliseerd.

Sommigen vragen zich wellicht af waarom er geen sprake is van een daling. Dit is deels te wijten aan het feit dat landbouwgrondstoffen niet de enige kostenfactor zijn. Zo werden bijvoorbeeld de arbeidskosten in januari automatisch met bijna 11% geïndexeerd en zullen deze niet dalen. Daarnaast heeft de financiële gezondheid van voedingsbedrijven te lijden gehad. Op basis van hun theoretisch model concludeert het Prijzenobservatorium dat de winstmarges in 2022 voor bijna alle sectoren in de voedingsindustrie lijken te zijn gedaald in vergelijking met 2021 (9 onderzochte sectoren). Voor het eerste kwartaal van 2023 worden lichte verbeteringen opgetekend, of een status quo, behalve in de sectoren bier en rundvlees/varkensvlees, waar de marges blijven verslechteren. In de komende maanden is het van cruciaal belang voor voedingsbedrijven om stand te houden, zodat ze kunnen blijven investeren en innoveren.

Wat betekent dit voor de consumenten?

Volgens de meest recente beschikbare gegevens zullen de prijzen van bewerkte voedingsmiddelen (exclusief alcohol en tabak) in augustus opnieuw stijgen ten opzichte van juli. Maar als we rekening houden met het tijdsverschil tussen producenten en supermarkten, zou de curve in september moeten afvlakken.

Laagste inflatie in België tijdens de eerste helft van het jaar

Sinds januari van dit jaar zijn de prijzen van bewerkte voedingsmiddelen (exclusief alcohol en tabak) in België het minst gestegen in vergelijking met de buurlanden. De inflatie in België bedroeg 2,1%, terwijl deze in Duitsland 3,4%, in Nederland 4,0% en in Frankrijk zelfs tot 5,7% opliep. Als we een langere periode in beschouwing nemen, constateert het Prijzenobservatorium dat de inflatie in België vergelijkbaar is met het gemiddelde in de buurlanden.

Dit zegt echter nog niets over de daadwerkelijke prijsverschillen tussen België en de buurlanden. Hiervoor moeten we wachten op het onderzoek van het Prijzenobservatorium, dat aan het einde van het jaar wordt gepubliceerd. Het lijkt echter waarschijnlijk dat dit onderzoek hogere prijzen in België ten opzichte van Frankrijk zal aantonen. Om dit aan te pakken, zullen structurele maatregelen nodig zijn om onze concurrentiepositie te verbeteren, waaronder loonkosten, energie en belastingen.