Bijzondere wezens

In dit artikel gaan we enkele van deze bijzondere wezentjes onder de loep nemen. Laat ons eens kijken wat ze precies in hun mars hebben.

Olifantskever

Eén van die bijzondere kleine kriebelbeestjes is de olifantskever. Deze leeft in warme gebieden zoals het zuiden van Texas, Centraal en Zuid-Amerika en ook Australië. Een volwassen kever wordt gemiddeld tussen de 7 en 12 cm lang. Voor een kever is dit groot, vandaar zijn wetenschappelijke naam megasoma elephas. Dat laatste verwijst dus naar een olifant, maar die verwijzing heeft echter niks te maken met zijn afmeting.    

Zoals je op de foto kan zien, heeft deze kever een antenne op zijn snuit die wat doet denken aan de slurf van een olifant. Vandaar zijn ietwat vreemde naam. Dat is een truc die wij vaak gebruiken: we herkennen in dieren of andere dingen zaken die we niet kennen iets dat we van ergens anders wel kennen, in dit geval een olifant. En dus werd deze kever maar naar een olifant genoemd.

Girafkever

In Madagaskar leven heel wat aparte dieren. Denk maar aan lemuren, ringstaartmaki’s en fretkatten. Maar ook bij de allerkleinste wezentjes zie je er enkele opmerkelijke. Eén daarvan is de girafkever. En net zoals bij de olifantskever zie je waarom dit kevertje zo wordt genoemd. Hij heeft net als de giraf een erg lange nek.

De girafkever heeft echter, in tegenstelling tot de olifantskever, nog wel echt iets gemeenschappelijk met zijn naamgenoot. Want net als de giraf gebruikt dit kevertje zijn lange nek om met rivalen te vechten in de hoop zo een vrouwtje voor zich te winnen. Die vallen overigens voor de mannetjes met de langste nek.

Mierenleeuw

Een ander insect met de naam van een groot dier in zich, is de mierenleeuw. Deze lijkt heel erg op een libel, maar behoort tot een andere familie. Eigenlijk lijkt hij op een kruising tussen een gaasvlieg en een waterjuffer. Maar waarom dit insect de term ‘leeuw’ in zijn naam heeft gekregen, heeft niks te maken met zijn uiterlijk. Hij heeft dus geen manen of zo. Nee, de naam verwijst vooral naar de tijd wanneer deze insecten nog larven zijn. 

In die periode graven mierenleeuwen zich namelijk in het zand in en wachten daar geduldig tot er een prooi in hun valkuil terechtkomt. Vaak zijn dat mieren en vandaar dus zijn naam. Wanneer de weerloze prooi in zijn sterke kaken terechtkomt, gooit hij zich erop als een vraatzuchtige leeuw.

Heel deze gebeurtenis komt over als een scène uit een horrorfilm. De larve vangt zo ontelbare insecten om zoveel mogelijk te kunnen eten. De mierenleeuw kan 1 tot 3 jaar lang als larve leven. Hun habitat strijkt van de tropische en subtropische streken tot in gematigd Europa en zelfs het noorden zoals Canada. Je zou hem hier dus eventueel ook kunnen aantreffen.

Grote beervlinder

Nog zo’n wonderbaarlijk klein beestje is de grote beervlinder. Deze prachtige verschijning is wat men noemt een nachtvlinder en behoort tot de familie van de zogenaamde spinneruilen. Die hebben natuurlijk niks te maken met spinnen of uilen, maar is een grote familie van vlinders.

Met een spanwijdte tussen de 50 en 78 mm is dit een behoorlijk grote vlinder. Zijn leefgebied is erg uitgebreid: van Europa over Noord-Afrika, Azië en Noord-Amerika tot in Mexico. Bij ons kan je hem dus ook wel eens tegenkomen. Zijn vleugels kleuren bruin-wit langs de bovenkant en rood met blauwzwarte stippen langs de onderkant. Deze duidelijke kleuren duiden op een waarschuwing. De vlinder is namelijk giftig en hiermee wil hij zijn vijanden dat duidelijk maken. Die denken dus beter tweemaal na vooraleer ze tot aanvallen zouden overgaan.

De naam beervlinder heeft het beestje echter vooral te danken aan de tijd dat hij nog een rups is. Dan ziet hij er net uit alsof hij een berenvacht heeft. Zeg toch maar gerust: erg pluizig. Wanneer hij groot is en in een vlinder is veranderd, kan je hem zien vliegen van laat juni tot en met augustus.

Tijgermug

De Aziatische tijgermug is lid van de familie der steekmuggen. Zoals de naam zegt, komt deze mug oorspronkelijk uit Azië. Door de internationale export is ze echter ook naar andere werelddelen gereisd. Van Noord- en Zuid-Amerika naar Afrika en zelfs ook hier in Europa, waaronder België. In 2000 en 2013 werd er bijvoorbeeld een populatie aangetroffen in een bandenopslag in Oost-Vlaanderen. Dat bedrijf importeert banden uit onder meer de Verenigde Staten en Japan en wellicht is de mug zo naar hier gekomen.

In 2018 werden er zelfs op vijf verschillende plaatsen tijgermuggen gemeld. Dat was onder meer in de Waaslandhaven en langs autosnelwegen op een parking. Hier stelden de wetenschappers echter vast dat de mug op een andere manier ons land was binnengekomen. Deze keer had het niks met internationale handel te maken, maar waren de muggen meegereisd met mensen die naar landen als Frankrijk en Duitsland waren geweest. Gelukkig waren deze populaties niet zo groot. En geen van hen overleefde de daaropvolgende winter.

Dat de tijgermug tot bij ons komt, is geen geweldig nieuws. Dit insect is namelijk wat experts een vector noemen, dat wil zeggen dat de mug verspreider is van verschillende (tropische) ziektes zoals gele koorts en knokkelkoorts. Niks plezierigs dus. Komt daarbij dat de tijgermug in de toekomst wellicht vaker in ons land zal opduiken. Dat heeft alles te maken klimaatopwarming. Hoe warmer in onze streken, hoe meer kans op overleving voor de mug.

Tijgerspin

Nog zo’n kleurrijk diertje is de tijgerspin of wespenspin. De naam dankt hij aan zijn geel-zwarte strepen die doen denken aan een wesp of een tijger. Het is te zeggen: het zijn de vrouwtjes die er zo uitzien. Die worden ongeveer 15 millimeter lang. Mannetjes worden slechts 5 millimeter groot en zijn dofbruin. Vanwege hun geringe grootte worden de mannetjes eigenlijk zelden of nooit opgemerkt.

Oorspronkelijk komt deze soort van het Middellands Zeegebied. Door de klimaatopwarming wist dit spinnetje zich echter verder naar het noorden te verspreiden tot zelfs in Noorwegen toe. Ook hier bij ons in België komt de tijgerspin nu voor. Dat is, in tegenstelling tot de tijgermug, niet erg voor ons. Hoewel de spin wel kan bijten, is de beet voor de mens ongevaarlijk. Hij jaagt voornamelijk op springende en laagvliegende insecten zoals sprinkhanen en libellen. Grote prooien als je weet dat de meeste soorten toch kleinere diertjes als vliegen of muggen vangen. Wetenschappers hebben overigens ontdekt dat deze spinnen hun tactiek aanpassen naargelang de prooi die ze vangen. Prooien die voor de spin gevaarlijk kunnen zijn worden anders aangepakt. Zo is bijvoorbeeld de bombardeerkever een erg riskante prooi. Die kan zijn vijanden besproeien met een cocktail van verschillende stoffen. Deze straal is een erg bijtende en hete vloeistof van zo’n honderd graden Celsius. Om beschadiging aan lijf en leden te voorkomen wacht de spin tot de kever zijn straal heeft gesproeid vooraleer ze zelf tot de aanval overgaat. Grootste vijanden van de tijgerspin zijn vogels. Die hebben het vooral gemunt op jonge spinnetjes en cocons. Volwassen vrouwtjes worden meestal met rust gelaten.

Misschien nog een kleine tip: deze soort zou voornamelijk in Vlaams-Brabant zich al jaren hebben gevestigd. Vooral in de streken rond Glabbeek en Scherpenheuvel-Zichem, maar ook in de rest van Vlaanderen bevinden zich al jaren populaties.

Zebraspin

Nog een laatste kriebelbeestje dat we hier willen bespreken, is de zebraspin. Die behoort tot de familie van de zogenaamde springspinnen. Zij bouwen geen web, maar jagen op het zicht en bespringen hun prooi. In tegenstelling tot andere spinnen heeft deze soort dus scherpe ogen. Dankzij deze scherpe ogen kan deze soort erg goed afstanden inschatten en zelfs kleuren waarnemen. Hun ogen reflecteren zelfs wanneer er in het donker licht op valt. Ze maken dan wel geen web, maar ze gebruiken wel een spinragdraad als veiligheid voordat ze een risicovolle sprong wagen.

De naam zebraspin hebben ze uiteraard te danken aan de zwart-wit tekening op hun lichaam. De spinnetjes worden ongeveer 5 tot 7 mm groot. Iedereen van ons heeft dit kleine diertje wellicht ooit al wel eens gezien. Zebraspinnen leven namelijk onder ons zowel in huis als in de tuin, hoe groot of klein die ook mag zijn. Het is altijd wel een plezier om een dergelijk spinnetje te zien rondlopen. Je ziet hem dan op zoek gaan naar prooi of een plekje om te gaan schuilen. Zolang het maar zonnig is, heb je de kans om hem te spotten. En zelfs mensen die angst hebben voor spinnen, zullen moeten toegeven: zo’n spinnetje zien lopen is best schattig.