Wat is ouder(mis)behandeling

Ouder(mis)behandeling is in de eerste plaats een moeilijk woord. Zeker omdat je nog eens haakjes in het woord verwerkt. Als je het hoort, denk je spontaan aan een tengere oma die onder fysieke dwang verplicht wordt om geld af te staan aan haar aan drugsverslaafde kleinzoon.

Ouder(mis)behandeling is veel meer dan enkel fysieke geweldpleging op ouderenDe realiteit is veel genuanceerder. Ouder(mis)behandeling is veel meer dan enkel de fysieke geweldpleging op ouderen. Vandaar ook de haakjes. Je kan iemand op een dergelijke wijze slecht behandelen, dat je van mishandeling kan spreken. Het gaat dan niet om slagen en verwondingen, maar om verbaal geweld, verwaarlozing, kleinering …

Ver van je bed? Toch niet!

Ouder(mis)behandeling komt vaker voor dan je denkt. Uit onderzoek blijkt dat in België meer dan 30% (!) van de 60-plussers het slachtoffer is van ouder(mis)behandeling. Dat de meeste slachtoffers vrouwen zijn, hoeft niet te verwonderen. Hoe ouder je wordt, hoe meer risico je loopt en vrouwen worden nu eenmaal gemiddeld ouder dan mannen. Maar ook mannen kunnen het slachtoffer van oudermis(be)handeling zijn.

Er hangt nog een grote taboesfeer rond ouder(mis)behandeling. Ouderen die het slachtoffer zijn van ouder(mis)behandeling zijn meestal heel loyaal naar de pleger toe. Schaamte maakt dat ouderen niet snel zullen melden dat zij het slachtoffer zijn van ouder(mis)behandeling.

Financieel misbruik is ook oudermishandeling

Schaamte maakt dat ouderen mishandeling niet snel aan de grote klok hangenNaast de eigenlijke fysieke mishandeling, zoals slagen en lichamelijke verwaarlozing, is er ook het financiële misbruik. Een pleger, vaak een familielid, ontvreemdt zaken of perst het slachtoffer af. “Geef je pensioen maar af of je mag de kleinkinderen niet meer zien.” Het klinkt hard, maar het komt voor.

Daarnaast bestaat er ook zoiets als psychische mishandeling zoals kleinering, de post achterhouden en sociaal contact blokkeren. In extreme gevallen kan het gaan om seksueel misbruik. Ouder(mis)behandeling komt zowel voor in woonzorgcentra, als in de thuisomgeving. Je hebt er dus best aandacht voor.

Ontspoorde zorg: de situatie loopt uit de hand

Vaak wordt de ouder(mis)behandeling niet bewust gepleegd. Het gaat dan om zogenaamde ‘ontspoorde zorg’. De pleger is overbelast en kan de situatie niet aan. Hij of zij neemt vol goede voornemens de zorg van een naaste op, maar weet vaak niet op voorhand hoe zwaar dat wel is. Door de onmacht ontspoort de situatie. Het is dus belangrijk om tijdig in te grijpen en eventuele extra hulp in te roepen. Te veel mensen stellen de stap naar professionele zorg, vaak uit onwetendheid, uit.

Niet met de vinger wijzen

In België is meer dan 30% (!) van de 60-plussers het slachtoffer van ouder(mis)behandelingThuiszorgorganisatie Familiehulp wordt jaarlijks geconfronteerd met verschillende gevallen van ouder(mis)behandeling door plegers uit de omgeving van de cliënt. Verzorgenden van Familiehulp hebben hiervoor vaak een soort zesde zintuig. Ze merken het als er iets aan de hand is. Vanuit hun signaalfunctie kunnen ze dan actie ondernemen. Elke interne melding wordt ernstig genomen. Samen met de verantwoordelijke wordt dan bekeken welke stappen ondernomen kunnen worden.

Wat kan jij doen?

Het is belangrijk om de plegers van ouder(mis)behandeling niet onmiddellijk te ‘criminaliseren’. Plegers hebben ook hulp en ondersteuning nodig. Het probleem benoemen en samen naar oplossingen zoeken, is de boodschap. Je moet beide partijen betrekken in de zoektocht naar die oplossing.

Spreek erover met een vertrouwenspersoon

Een eerste stap kan zijn om erover te spreken met een vertrouwenspersoon, bijvoorbeeld een hulpverlener die over de vloer komt. In extreme gevallen kan (en moet) je wel naar de politie of het parket stappen.

Bel 1712: meldpunt van de Vlaamse overheid

Er is ook een meldpunt van de Vlaamse overheid. Via het telefoonnummer 1712 en https://1712.be/ kan je er terecht met al je vragen over ouder(mis)behandeling.