De kracht van je omgeving

We spreken er allemaal over, we herkennen het gevoel, maar wat we er aan kunnen doen is niet altijd duidelijk: het ‘ik-ben-toe-aan-vakantie-gevoel’. We zijn uitgeput, soms na een groot project op het werk, na het afronden van een examenweek of na een intense privésituatie. We hebben een zware periode achter de rug en moeten weer even onze batterijtjes opladen voor we er weer tegenaan kunnen. Maar werkt dit wel zo simpel? En wat hebben we precies nodig voor dit opladen?

Uit onderzoek blijkt dat niet wij zelf, maar onze omgeving een groot aandeel heeft in dit herstel. Hoe kunnen wij onze omgeving inrichten dat hij ons weer energie geeft of misschien zelfs kan behoeden voor het uitgeputte gevoel?

De uitputting nabij

Een uitgeput gevoel ontstaat meestal na een lange periode van focus. Het aantal prikkels dat we dagelijks krijgen, is soms te veel voor ons brein om te verwerkenDit ‘ik-ben-toe-aan-vakantie-gevoel’ wordt in de psychologie ook wel Directed Attention Fatigue genoemd. Het ontstaat vaak na een lange periode van focus. Focussen is een ontzettend intensief proces. Het is namelijk niet alleen de aandacht richten op iets, maar ook het buitensluiten van onbelangrijke zaken. Aangezien we tegenwoordig allemaal in een omgeving leven waar ontzettend veel dingen onze aandacht trekken, is dit voor ons brein hard werken. Denk maar eens aan een gemiddelde dag. Hoeveel geluiden, mailtjes, telefoontjes, mensen, verkeer, taakjes en informatie aan ons voorbij komt. In drukke tijden kan ons aandachtssysteem dit alles niet goed aan en raakt het letterlijk uitgeput.

Uit vele onderzoeken blijkt dat deze uitputting kan leiden tot verlaagde mentale prestaties, verlaagde lichamelijke prestaties, minder inlevingsvermogen in anderen, minder behulpzaamheid en snellere frustratie. Snel opladen is dus een goed idee. Maar hoe?

Hoe laad je je batterijen weer op?

Gelukkig is onze aandacht net als een batterij en kan het redelijk snel opgeladen worden. Soms denken we dat een paar dagen met veel slaap ons goed zal doen of dat een leuke vakantie de oplossing is. Natuurlijk zijn slaap, rust en vakantie goede opladers, maar we hebben simpelweg niet allemaal de mogelijkheid een paar keer per jaar op vakantie te gaan of een paar dagen in bed door te brengen. Dus, welke eenvoudige dingen in ons dagelijks leven kunnen toch werken als goede opladers?

De omgevingspsychologie biedt hier een antwoord op.

1. Herstellen in de natuur

   Zoals velen van ons weleens ervaren zullen hebben, heeft de natuur een sterke herstellende werking op ons. De natuur herstelt niet alleen onze aandacht, maar verlaagt ook ons stressniveau, vermindert agressie én herstelt onze gezondheid. Wanneer je graag snel wilt opladen, kies je dus beter voor een vakantie in de natuur dan voor een citytrip. Maar ook een rondje door het park doet wonderen!

   “Is de ene vorm van natuur dan beter dan de andere?”, zul je je misschien afvragen. Een gevaarlijke tocht door de bergen heeft wellicht een minder herstellende werking dan een wandeling door het bos.

   De natuur herstelt onze aandacht en gezondheid en verlaagt stress en agressieUit onderzoek blijkt dat iedereen een eigen niveau van ‘optimale stimulatie’ heeft. Te weinig input is niet goed, maar teveel zeker ook niet. Voor sommige mensen heeft een wandeling door het bos al input genoeg: knisperende bladeren, een diertje dat voorbij schiet of het geluid van voetstappen op het pad. Anderen kunnen juist een veel hoger niveau van optimale stimulatie hebben. Zij hebben meer nieuwe dingen nodig om op het optimale punt te komen.

2. Herstellen in eigen omgeving

   Soms hebben we de tijd of mogelijkheden niet om de natuur in te trekken. Hoe kunnen we ons dan toch opladen? In zo’n situatie is het belangrijk te weten dat de truc is om de gestuurde aandacht uit te laten rusten en een omgeving op te zoeken die je lichtelijk fascineert, die daardoor je aandacht vanzelf trekt. Dit kan dus ook kijken naar een schilderij zijn, luisteren naar een mooi muziekstuk of bezig zijn met een prettige hobby.

   Wees zelf creatief en ontdek wat voor jou het beste werkt, want zoals gezegd is de juiste omgeving voor iedereen verschillend. Bedenk daarbij dat herstel het snelst gaat wanneer je weg bent uit je eigen omgeving, wanneer je op kan gaan in de beleving en wanneer je er lichtelijk door gefascineerd bent. Probeer een middag door te brengen in een museum en ervaar wat het met je doet. Kijk eens op een mooie plek naar de zonsondergang of kijk naar passerende mensen. Alleen jij kan ervaren wat voor jou goed werkt.

3. Thuis herstellen

   Tenslotte kan je ook je huiselijke omgeving zo aanpassen dat het helpt op te laden en stress te verminderen. Dat doe je simpelweg door de natuur in huis te halen. Een zitplaats bij een raam kan al wonderen doen. Hierdoor voel je je onbewust toch meer verbonden met buiten. Uit een opmerkelijk onderzoek bleek zelfs dat ziekenhuispatiënten die een ‘groen’ uitzicht hadden, in vergelijking met patiënten wiens kamer uitzicht had op een stenen muur, minder complicaties ondervonden, sneller herstelden en minder pijnstillers nodig hadden.

   Ook kun je de natuur in huis halen door middel van je inrichting. Gebruik van natuurlijke producten zoals hout, kurk en planten geven al snel een rustgevend gevoel en hebben herstellende effecten. Daarnaast kan je rekening houden met het gebruik van kleur. Ga voor kleuren die in ons land veel in de natuur voorkomen, zoals bruin, grijs, wit, groen of beige. Tot slot kan je ook rekening houden met de vormen van meubelen of versiersels in je huis. Rechte hoeken komen weinig voor in de natuur, dus ga bijvoorbeeld voor zachte, organische vormen.

De ideale omgeving

De juiste omgeving is voor iedereen verschillend. Wees zelf creatief en ontdek wat voor jou het best werkt!Als alles mogelijk zou zijn, wat is dan de ideale herstellende omgeving? Binnen de omgevingspsychologie wordt hier veel onderzoek naar gedaan. Verschillende dingen, zoals natuur en lichte fascinaties, blijken van belang, maar het antwoord op deze vraag is: alleen jij kan dat ervaren.

Jouw optimale punt van stimulatie en de tijd die je nodig hebt om te herstellen, verschilt van die van anderen. Door bewust verschillende omgevingen uit te proberen, kan je erachter komen wat voor jou het best werkt, zodat je de volgende keer dat je uitgeput bent, direct de stekker in het juiste stopcontact kan steken.