In het geheugen gegrift

Doorheen de geschiedenis is moord altijd iets dat deel heeft uitgemaakt van ons bestaan. Dagelijks zijn er over de ganse wereld een pak slachtoffers van moord of doodslag. Het gros hiervan gaat aan onze aandacht voorbij, maar een beperkt aantal gaat wel de geschiedenisboeken in.

Slachtoffers die in ons geheugen gegrift staan, zijn meestal alom bekende figuren. Denk maar aan Julius Caesar, die met zeventien messteken in de Romeinse Senaat werd afgemaakt. Of John F. Kennedy die werd neergeschoten terwijl hij in een limousine door Dallas werd gereden.

Past ook in dit illustere rijtje: Abraham Lincoln. De zestiende president van de Verenigde Staten was voor velen een nobel man en uitstekende leider, maar zijn vooruitstrevende ideeën vielen niet bij iedereen in goede aarde. En dus moest hij, net als Caesar en later Kennedy, sneuvelen.   

We weten intussen hoe, waar en door wie de moord werd gepleegd. Maar hoe zat het complot in feite ineen? En wat gebeurde er werkelijk met John Wilkes Booth, de dader?

1. Woelige tijden

Abraham Lincoln stelde zich kandidaat in 1860 voor de Republikeinen om de zestiende president van zijn land te worden. Toen hij werd verkozen en in 1861 de eed aflegde, stond één ding bovenaan zijn agenda: de afschaffing van de slavernij. Dat was zeer tegen de zin van het gros van de Zuidelijke Staten en Lincoln had zijn verkiezing daardoor te danken aan zijn stemmenaantal in de Noordelijke Staten plus Californië en Oregon.

Zijn verkiezing bracht verdeeldheid in het land en zorgde uiteindelijk voor de Amerikaanse Burgeroorlog. Zuidelijke staten scheurden zich van de rest af en wilden hun eigen gang gaan. Uiteraard lieten de Noordelijke staten dat niet toe en daarop brak een vierjarige oorlog uit die feitelijk werd beslist toen de Unie, de naam van de Noordelijken, een belangrijke overwinning behaalde op de Geconfedereerden of Zuidelijken in de Slag om Appomattox. Het meest gevreesde leger van de Zuidelijken onder leiding van generaal Robert E. Lee gaf zich daar over aan die van de Noordelijke generaal Ulysses S. Grant. Later zou Lincoln nog plaats gaan nemen in de stoel van de Zuidelijke president Jefferson Davis. Dat gold als het ultieme bewijs van de zege van de Noordelijken. Zeer tegen de zin van de verliezers werd hierna de slavernij in de ganse VS officieel afgeschaft. Het zou uiteindelijk bekend raken als het 13^de amendement van de Amerikaanse Grondwet.

2. Moordcomplot

Ondanks het feit dat de Burgeroorlog zo goed als afgelopen was, kon niet iedereen langs de kant van de Geconfedereerden zich daarbij neerleggen. Eén van hen was een befaamd acteur genaamd John Wilkes Booth. Die was radicaal tegen de afschaffing van de slavernij, ondanks het feit dat hij wel bevriend was met enkele zwarte acteurs. In een soort wanhoopspoging om het tij alsnog in het voordeel van de Zuidelijken te keren, kwam Booth op het enige wat volgens hem de Unie nog kon destabiliseren: president Lincoln vermoorden. Zonder hun trotse leider zouden de Noordelijken misschien wel een klap krijgen die ze niet meer te boven komen. En dus ging Booth op zoek naar enkele gelijkgezinden en vond die uiteindelijk ook.

Het plan van Booth bestond uit drie moorden. Het hoofddoel was president Lincoln en die zou hij persoonlijk gaan vermoorden. Daarnaast wilde hij ook nog vicepresident Andrew Johnson en minister van Buitenlandse Zaken William H. Seward uitschakelen. Daarvoor deed hij beroep op twee andere leden van het complot: George Atzerodt en voormalig soldaat van de Geconfedereerden Lewis Powell. Ondanks het feit dat hij in zijn aanslag slaagde, zag Booth dat het plan uiteindelijk mislukte. Atzerodt vond niet de moed om Johnson aan te vallen en de aanslag van Powell op Seward zorgde enkel voor zware verwondingen, want de minister overleefde de aanslag wel. Daarnaast bleven de gevolgen op zowel politiek als militair gebied beperkt. En wat het volk betrof: de moord werkte zelfs averechts en zorgde voor een enorm gevoel van samenhorigheid.    

3. Klopjacht

Nu zijn opzet was mislukt, werd John Wilkes Booth de meest gezochte man van het land. Samen met enkele kompanen sloeg hij dan ook op de vlucht. Hij werd echter op de hielen gezeten door soldaten van de Unie die hem koste wat kost wilden inrekenen.

Uiteindelijk wist Booth, die vlak na de aanslag zijn been brak toen hij vanop de loge van Lincoln het podium op sprong, toch 12 dagen uit handen van de cavalerie te blijven. Die wisten hem dan in het nauw te drijven in Virginia waar hij en zijn resterende kompanen zich in een tabaksschuur schuil hielden.

Omdat zij allen weigerden zich over te geven, staken de soldaten de schuur in brand in de hoop hen naar buiten te dwingen. Sergeant Corbett die deel uitmaakte van de cavalerie, vertrouwde het zaakje echter niet. Hij vreesde dat Booth een poging zou wagen om te ontsnappen en opende daarom het vuur toen hij Booth door een kier zag. De moordenaar van president Lincoln raakte zwaargewond en werd de schuur uit gesleurd. Enkele uren later sneuvelde hij. Of niet?

Er zijn mensen die beweren dat John Wilkes Booth alsnog was ontsnapt en dat de man in de schuur een dubbelganger was. Booth zou nog jaren hebben geleefd onder verschillende schuilnamen en na zijn dood als mummie zijn tentoongesteld in een rondreizend circus.

Of we dit moeten geloven, is echter zeer onwaarschijnlijk. Laat ons dat verhaal eerder met een korreltje zout nemen. In ieder geval zal Abraham Lincoln de geschiedenis ingaan als één van de grootste, letterlijk en figuurlijk, presidenten van de Verenigde Staten.