Gevelmaterialen

Gevelsteen

De gevelsteen is nog altijd veruit de vaakst gebruikte vorm van gevelbekleding. Wanneer je de eigenschappen van gevelsteen met deze van andere materialen vergelijkt, mag gevelsteen beschouwd worden als een gulden middenweg. Voor een aantal criteria (druksterkte, isolatie, waterabsorptie,…) is er altijd wel een materiaal dat beter scoort, maar baksteen scoort nooit echt slecht en dat maakt het interessant. Slorpt snel en veel water op, maar geeft dit even snel weer af. Dit laatste is gunstig voor de isolatie:
- Gevelsteen heeft weinig of geen hinder van krimp of uitzetting
- Het materiaal is vormvast, waardoor er slechts om de 30 meter uitzettingsvoegen nodig zijn
- Vermeng altijd stenen uit verschillende palletten om kleursnuances onopvallend te spreiden

Handvorm vs strengpers

- De kwaliteiten van beide groepen zijn nagenoeg gelijk
- Alleen de productiewijze verschilt

• Handvorm:
  * Worden machinaal geproduceerd. Dit proces imiteert echter het oude handmatige proces
  * Bij de handvormsteen wordt de klei of leem in de vorm ‘gesmeten’, dit geeft de stenen een ruw en uniek uitzicht
• Strengpers:
  * De klei of leem wordt geperst zodat er een gladde streng ontstaat
  * Deze wordt vervolgens versneden tot bakstenen.
  * Dit resulteert in maatvastere en gladdere gevelstenen dan bij de handvormgroep.

Vormstenen
- Bepaalde vormen kunnen niet gerealiseerd worden met gewone gevelstenen. Hiertoe zijn speciale vormstenen ontwikkeld. Deze kunnen in verschillende vormen voorkomen; gebogen, rond, in een hoek van 45 graden,...
- Het is logisch dat deze stenen duurder uitvallen dan de gewone gevelsteen.

Formaten
- In ons land zijn enkele formaten courant:

• Module 50
  * Meest bekende formaat
  * Afmetingen: 190x90x50
• Rijnvorm
  * Traditionele formaat uit Antwerpen
  * Afmetingen: 180x85x50
  * Is het standaardformaat voor de klampsteen
• Romeins formaat
  * Ook vechtformaat genoemd
  * Dit formaat is niet genormaliseerd, en de afmetingen kunnen van fabriek tot fabriek lichtjes verschillen: lengte 210 tot 220 mm, breedte 100 tot 165 mm, hoogte 40 mm.
  * Heeft een langgerekt uitzicht door de kleine hoogte-lengteverhouding. Dit geeft een horizontale gelaagdheid aan het metselwerk
  * Wordt vaak vermetseld met brede horizontale voeg
• Waalvorm
  * Is een formaat dat in Nederland genormaliseerd is, maar in België tot de traditionele vormen behoort.
  * Volgens de Nederlandse norm heeft het Waalformaat de afmetingen 210 x 100 x 50, in België is de steen soms iets groter.

- Maak vooraf duidelijke afspraken met de aannemer voor welk formaat hij offerte dient te maken

Steenstrips
- In feite zijn dit dunne gevelstenen
- ofwel worden ze verzaagd uit gevelsteen ofwel zijn het imitaties van gevelstenen uit klei

De invloed van de voegen
- De voegen maken 20 à 25 % van het muuroppervlak en bepalen dus sterk mee het uitzicht van de gevel
- Een grijze voeg geeft een donkerder uitzicht
- Een beige voeg geeft een egale schijn
- Een witte voeg laat de steen beter tot zijn recht komen
- kleur-op-kleur: voegwerk in dezelfde kleur als de steen. Hierdoor creëer je homogene vlakken
- Laat de voeger of metselaar een proefstuk van 1 m² zetten en laat dit een week drogen. Zo krijg je een goed beeld van het resultaat van de voegen
- Voor meer info over voegen zie ook 'voegen van de gevel'

Verlijmen vs metselen
Een nieuwe trend in het verwerken van gevelsteen is het verlijmen. Sommige fabrikanten produceren zelfs speciale gevelsteen met het oog op deze verwerkingstechniek. Esthetisch voordeel van het verlijmen is het homogene kleurvlak dat hieruit resulteert. Daarnaast biedt het een grotere mechanische sterke van de muur. De techniek komt ook het verwerkingsrendement ten goede komt. Een gelijmde muur is altijd duidelijk sterker dan een vermetselde muur. Na 48 uur is de lijmmortel uitgehard, het duurt dus veel minder lang voordat de muren hun mechanische sterkte hebben bereikt.
Een ander voordeel is dat het metselwerk niet meer opgevoegd dient te worden. Ook is er betrekkelijk minder bouwafval ten opzichte van een vermetseld project

Recuperatiestenen

- Gevelstenen die gerecupereerd worden uit de afbraak van gebouwen
- Ga voor dergelijke bouwstenen te rade bij bedrijven die zich hierin specialiseren (Zie Gouden Gids - rubriek 6447)
- Op die manier ben je zeker van kwaliteit
- Bezoek ook verschillende handelaren om een goed beeld te krijgen op het enorm verscheiden en snel wisselende aanbod
- Wees kritisch in prijs en materiaal. Hou er wel rekening mee dat oude materialen niet vergelijkbaar zijn met nieuwe
- Werk samen met een architect en aannemers die er niet voor terugdeinzen eeuwenoude materialen te gebruiken. De verwerking van deze materialen is immers een specialiteit op zich
- Het is ook niet altijd evident om bij één leverancier een voldoende groot lot te vinden voor jouw bouwproject
- Oude gevelstenen worden zonder waarborg verkocht
- Vraag naar ‘parementsteen’ om er zeker van te zijn dat je vorstvrije bakstenen hebt. Laat dit ook zo op de factuur vermelden. Bij sommige handelaars kan de factuur hierdoor wel de hoogte in gaan
- Hou slecht gebakken en niet-vorstbestendige bakstenen apart voor binnenmetselwerk. Test: sla de bakstenen tegen mekaar. Als ze dof klinken zijn ze niet geschikt als gevelsteen
- Vraag ook advies over het te gebruiken metselverband en de voegkleur en –type

Mergelsteen

- Zacht kalkgesteente dat in groeven gewonnen wordt
- Werd al door de Romeinen gebruikt en komt ook vaak terug in grote gebouwen (vb Basiliek Tongeren)
- Nu en dan worden er ook nog huizen – of toch delen ervan – in mergelsteen uitgevoerd
- Door zijn lichte en natuurlijke kleuren heeft mergelsteen een warme uitstraling

Keramische tegels

- Keramisch tegels zijn een moderne variant op baksteen
- De klei wordt in tegelformaat gebakken en deze tegels worden via een draagstructuur aan een dragende gevel bevestigd
- Dankzij deze nieuwe techniek zijn er heel wat nieuwe mogelijkheden in formaat en vorm mogelijk
- Ook qua oppervlaktestructuren en kleurnuances zijn er heel wat mogelijkheden
- Keramische tegels kunnen bijzondere accenten in het gevelbeeld brengen

Betonnen gevelsteen

- Minder duur dan gevelsteen uit klei
- Hebben een grotere druksterkte
- De betonblokken zijn maatvaster dan gevelstenen. Dat wil ook zeggen dat er nauwkeurige gemetseld dient te worden
- Betonnen geveklstenen lenen zich voor mooie architectonische effecten
- De blokken zijn in verschillende kleuren verkrijgbaar en dat laat heel wat combinatiemogelijkheden toe
- De ruwe oppervlaktestructuur geeft de gevel een robuuster uitzicht
- Vrijwel alle fabrikanten hebben in sommige gamma’s kwarts verwerkt, dat resulteert in kleine glinsteringen in de steen

Gevelpleister

• Wordt vaak vereenzelvigd met strakke architectuur
• Architecten passen gevelpleister graag toe op cellenbeton omdat dit een integraal systeem is. Hierdoor wordt barstvorming – door de verschillende werking van de materialen - in de pleister uitgesloten
• Leent zich uitstekend om complexe gebouwdelen af te werken: ronde vormen, hoeken,…
• Zijn vatbaarder voor vervuiling dan een ander gevelmateriaal
  
  

Soorten gevelpleisters
De gevelpleisters kunnen opgedeeld worden in twee grote groepen; minerale en kunstharspleisters.

Minerale pleisters:

• onderscheid tussen krab- en schuurpleisters
• gemaakt op basis van cement
• hebben een ruw oppervlak
• minder waterafstotend dan de variant in kunsthars
• hebben een zelfreinigend effect

Kunstharspleisters:

• strak en glad oppervlak
• vervaardigd op basis van kunstharsen

Aandachtspunten
- Houd in het ontwerp al rekening met het gebruik van een gevelpleister. Dit door bijvoorbeeld te zorgen voor brede dakrand, het gebruik van een gevelplint, ophoogjes aan de randen van vensterbanken,… Op die manier voorkom het vuil worden van de pleisterlaag
- Wacht voldoende lang om de gevelpleister aan te brengen. Aangeraden wordt een jaar te wachten na de voltooiing van de bouwwerken. Zo krijgt het gebouw de kans zicht te zetten.

Hout

- Het bekleden van gevels met hout is een relatief eenvoudige techniek die toch een bijzondere esthetische waarde geeft
- Het hout kan in verschillende gevelpatronen worden bevestigd en op die manier de architectuur benadrukken
- Kies voor een houtsoort met een duurzaamheidsklasse 1 of 2, zoals bijvoorbeeld: ceder, oregon, grenen,…
- De duurzaamheid is van belang gezien de blootstelling aan de weersomstandigheden
- Voor bepaalde houtsoorten zal echter nog een bijkomende bescherming nodig zijn. Informeer je hier grondig over

Gevelpanelen

- Vervaardigd uit samengeperste houtvezels
- Binnen deze panelen zijn er heel wat kleurmogelijkheden
- De panelen hebben een hoge duurzaamheid en zijn uiterst onderhoudsvriendelijk

 

Metaal

- Metalen zoals zink, aluminium of zelfs koper zijn trendy materialen die momenteel erg in zwang zijn
- Zink en koper kunnen op twee manieren worden toegepast; met of zonder een beschermlaag
- Met de beschermlaag behouden de metalen hun oorspronkelijke kleur, je weet met andere woorden dus heel goed wat je krijgt. Zonder de beschermlaag krijgen de metalen na verloop van tijd een patina – in het geval van koper een opvallend groen – die een bijzonder cachet kunnen geven aan de woning

Industriële bekledingen

- Naast koper en zink worden ook wel gevelbekledingen uit de industriebouw – bardage in het vakjargon - toegepast om de woning of gevel en industriële look te geven
- Een variant hierop zijn de metalen gevelcassettes

Vezelcement

- Vezelcement is een duurzaam materiaal dat wordt gebruikt voor de productie van gevelplaten en –stroken
- De producten die hieruit vervaardigd worden hebben een effen of gestructureerd oppervlak
- Ze zijn in een brede kleurenwaaier beschikbaar
- Voordeel is dat ze niet rotten, vormvast, vorstbestendig en onderhoudsvriendelijk zijn
- Dit maakt dat de gevelplaten en –stroken geschikt zijn voor de meest creatieve toepassingen

Kunststof

- Kunststof bekledingsprofielen combineren de duurzaamheid en het onderhoudsgemak van pvc met de gemakkelijke verwerkbaarheid van hout
- Op het vlak van structuur en kleur hebben pvc-profielen heel wat te bieden
- Bij sommige merken bestaat de mogelijkheid om het buitenschrijnwerk op kleurvlak en materiaalkeuze in harmonie met de kunststof gevelprofielen uit te voeren
- Dit maakt dat de dakrand en – oversteek in dezelfde kleur als ramen, deuren, gevel en garagepoort uitgevoerd kunnen worden.

Glastegels

- Een glastegel – ook wel glasdal genoemd - is in feite niet meer dan twee glasvlakken die tegen elkaar geperst zijn
- De glasvlakken kunnen in een brede kleurenwaaier worden uitgevoerd
- De tegel biedt een goede thermische isolatie en is in verschillende maten beschikbaar
- Glastegels zijn veelzijdig toepasbaar. Als losse tegels lukraak in een wand verspreid, als een grotere partij of zelfs als volledige wand
- Met glastegels breng je niet alleen een accent in de gevel, maar haalt tegelijkertijd ook licht binnen
- Glastegels worden net als baksteen in de gevel gemetseld. Besteed hier wel de nodige aandacht aan, want er is een uitzettingsvoeg nodig.

Groenbekleding

- Vrij recente techniek
- De groene gevel is vooral bedoeld om een accent in de gevel te brengen
- Het systeem wordt opgebouwd uit verticaal boven elkaar gemonteerde metalen bakken
- Deze worden gevuld met een schuim dat houvast biedt aan de planten en tegelijkertijd zorgt voor de wateropslag
- In de bakken worden sedumplanten, ook wel gekend als vetplanten - geplaatst. Ze groeien traag, zijn goed bestand tegen ziekten en ongedierte en vragen om weinig onderhoud
- De plantengevel wordt gemonteerd tegen de dragende structuur met behulp van een speciale onderconstructie
- Het systeem wordt integraal geleverd; inclusief studie, ontwerp en plaatsing. Gemiddelde kostprijs € 400 /m²

Breuksteen

Natuursteen kan volgens drie systemen worden geplaatst:

Gekozen breukstenen
* De stenen verschillen door hun onregelmatig vorm en afmetingen
* Goedkoop in aankoop
* Vraagt vakmanschap en zoekwerk bij de plaatsing

Gekapte stenen
* De stenen zijn rechthoekig en regelmatiger van vorm¨
* Door verschillen in steenlengte en -hoogte behoudt het metselwerk een natuurlijk karakter
* Een variant zijn de halfgekapte stenen, die in verschillende vormen te krijgen zijn

Steenstrips
* Ondanks de dunne dikte, kan je toch het authentieke uitzicht van natuursteen creëren

Bron: Habitos