Wasmiddelen

De vuile was gaat de machine in, we voegen wat poeder toe en wat later is de was smetteloos proper, zacht, soepel en geurt fris. Maar is het poeder dat we gebruiken wel zo onschuldig als het lijkt?

Waspoeder heeft heel wat nadelen. Het doet je wasgoed vlugger slijten en ontkleuren. Sommige mensen krijgen er jeuk of huiduitslag van. Wasmiddelen verontreinigen ook onze oppervlaktewateren.

Gelukkig ontwikkelden enkele producenten minder milieuschadelijke wasproducten. Zo kan de schade aan het milieu tot een minimum beperkt worden. Let wel: geen enkel wasmiddel is goed voor het milieu!

In onderstaande tekst worden enkele bruikbare aankoop- en gebruiksadviezen meegegeven.

Wist je dat een Belgisch gezin gemiddeld...

• 4,1 machines per week en 228 machines per jaar draait?
• 40 kg niet geconcentreerd waspoeder en 20 liter niet-geconcentreerde wasverzachter per jaar verbruikt?
• 13,700 liter water en 230 kWh elektriciteit per jaar verbruikt bij het wassen?
• 4,7 kg verpakkingsafval (karton + plastic) van wasmiddelen produceert per jaar?

WELKE INGREDIËNTEN BEVAT EEN WASMIDDEL?

• Wasactieve stoffen:
Deze lossen het vuil op. Het zijn de belangrijkste onderdelen van het wasmiddel.Ze worden ook 'detergenten' genoemd.

• Wateronthardende stoffen of ontkalkingsmiddelen:
Deze binden met de kalk in het water zodat die kalk niet neerslaat op de kleren. Daarnaast verhinderen ze dat de kalk zich bindt met wasactieve stoffen en hun vuil-verwijderende werking zou verminderen.

• Bleekmiddelen:
Deze komen vooral voor in gewone wasmiddelen (niet de 'color' wasmiddelen). Ze zorgen ervoor dat de witte was niet grauw wordt en ze ontkleuren vlekken van koffie, wijn.

Naast de drie hoofdcomponenten worden allerlei stoffen toegevoegd om de ingrediënten bij elkaar te houden en om de werking van het wasmiddel te optimaliseren: enzymen, optische witmiddelen, vulmiddel, schuimverhinderaars....

AANKOOPADVIES

Koop geconcentreerde wasmiddelen

• Ze zijn minder milieuvervuilend en even doeltreffend.Traditionele waspoeders bevatten veel vulmiddel (meestal sulfaten) die geen enkel wassend effect hebben. Sulfaten tasten de rioolbuizen aan en veroorzaken verzilting. Daarom zijn ze een last voor het milieu. Geconcentreerde poeders bevatten geen sulfaten. Daarnaast heb je tot de helft minder product nodig, dus komen er minder schadelijke stoffen in het water terecht. Als je de meest geconcentreerde producten gebruikt, bespaar je per jaar zo'n 23 kg waspoeder.
• Ze verkleinen de berg verpakkingsafval.Doordat de pakjes kleiner zijn, zorgen ze voor minder verpakkingsafval en kunnen er meer in een vrachtwagen. Met een klassiek wasmiddel produceer je 3,4 kg karton per jaar terwijl slechts 1,4 kg karton of 0,2 kg plastiek met een geconcentreerd poeder.

Hoe herken je een geconcentreerd waspoeder?
Geconcentreerde poeders herken je aan volgende vermeldingen:
Geconcentreerd, micro, compact, ultra, perls, tabletten.

Het is wel heel belangrijk dat je zorgvuldig de op de verpakking aanbevolen dosering volgt en niet je gewone manier van doseren verderzet.

Vloeibaar of poeder?
Omdat bepaalde grondstoffen in poeders wel en in vloeistoffen niet gebruikt kunnen worden, scoren vloeibare wasmiddelen algemeen gesproken minder goed dan poeders op het vlak van waskracht. In vloeibare producten worden meer wasactieve stoffen gebruikt om dit mankement gedeeltelijk op te vangen. Daarom scoren ze op milieuvlak slechter.

Koop wasmiddelen zonder fosfaten
Tot voor kort waren fosfaten de meest gebruikte onthardingsmiddelen omdat ze goedkoop zijn. Deze stof verhoogt echter de algengroei in het water met alle gekende gevolgen. Milieuvriendelijke alternatieven zijn zeolieten, sodiumcarbonaat en citraat. Slechte alternatieven zijn fosfonaten, polycarboxylaten en NTA. Let hierop bij de aankoop van geconcentreerde poeders. In vloeibare wasmiddelen zitten nooit fosfaten.

Koop wasmiddelen met wasactieve stoffen van natuurlijke oorsprong
De belangrijkste componenten van een wasmiddel zijn de wasactieve stoffen (de niet-ionische en anionische oppervlakteactieve stoffen). Deze zijn ofwel van petrochemische ofwel van natuurlijke (plantaardige of dierlijke) oorsprong. Deze van petrochemische oorsprong breken minder snel af in heet water en geven vaker onafbreekbare eindproducten. Detergenten van plantaardige oorsprong (kokosnoot, palmolie, suikerbasis) of dierlijke vetten breken sneller en volledig af. Deze natuurlijke wasactieve stoffen vind je terug in de 'ecologische' wasmiddelen.

Let op met bleekmiddelen
Voor bleekmiddelen koop je best producten met 'percarbonaat'. Dit is veel beter voor het milieu dan perboraat omdat het ook werkzaam is bij lagere temperaturen (minder dan 60°). Daarnaast vermijd je best producten met optische witmiddelen omdat deze heel slecht afbreekbaar zijn. Dit zijn eigenlijk kleurmiddelen die het UV-licht omzetten in zichtbaar licht zodat de was 'witter dan wit' lijkt.

Kies voor minimale verpakking
De keuze voor een geconcentreerd wasmiddel reduceert het verpakkingsafval. Daarnaast kies je best voor herbruikbare verpakkingen met navulpak, liefst in gerecycleerd of recycleerbaar materiaal. Dit bespaart tot 90% verpakkingsmateriaal en brengt een prijsvermindering met zich mee. Bij poeders kies je best voor verpakking in papier en karton en een zo groot mogelijke verpakking. Zorg er dan wel voor dat het product binnen de zes maanden opgebruikt is, want anders verliest het aan waskracht.

GEBRUIKSADVIES

Sorteer de was
Wassen begint bij het sorteren van de was naar de aard en de kleur van het wasgoed. Zo kan je per soort een aangepast wasprogramma en een aangepast wasmiddel kiezen i.p.v. universele waspoeders. Universele waspoeders (voor alla textielsoorten en voor alle wastemperaturen) gebruik je best enkel voor de witte was. Het bevat immers bleekmiddelen die de gekleurde was ontkleuren. Voor de gekleurde was kies je beter voor wasmiddelen aangeduid met 'color';

Was met een volle trommel
Een machine met een volle trommel wast efficiënter, milieuvriendelijker en economischer. Immers het wasresultaat is niet enkel afhankelijk van het wasmiddel, maar ook van de wrijving van het wasgoed tegen elkaar. Bovendien bespaar je zo ook water en energie.

Was op lage temperaturen
Door te wassen op lagere temperaturen (30' i.p.v. 60') bespaar je op energiekosten .Om programma's op hoge temperaturen te vermijden, kan je het textiel vooraf laten inweken.

Voorwas vaak overbodig
Enkel wanneer je wasgoed heel vuil is, is een voorwas nuttig. Het vergt een hoge dosis wasmiddel omdat die voorwasprogramma's meestal heel kort zijn. Je laat de was beter voorweken in een zeepoplossing. Je kan de was ook enkele uren in de machine laten staan nadat ze even heeft gedraaid. Verschillende wasmachines hebben een inweekprogramma.

Verwijder vlekken op voorhand
Hardnekkige vlekken pak je best zo snel mogelijk aan met ossegalzeep, een vloeibaar wasmiddel of een ontvlekkingsmiddel op basis van enzymen. Gebruik beter geen ontvlekkingsmiddelen op basis van petrochemische oplosmiddelen.

Goede dosering
Zoals eerder vermeld is het heel belangrijk de dosering te volgen die op de verpakking aangegeven staat. Wanneer je teveel product gebruikt, wordt dit minder goed weggespoeld en kan het zich vastzetten op de kleren en die beschadigen. De opgegeven hoeveelheden variëren naargelang de hardheid van het water. Er worden meestal drie hardheidscategorieën onderscheiden <18F° (zacht water), 18-32F° (middelmatig hard water), >32F° (hard water). Je kan de hardheid van je leidingwater opvragen bij de waterdistributiemaatschappij.

Gebruik aparte waterontharders
Wanneer het leidingwater in je streek hard is, dan kan je beter het wasmiddel doseren als was het voor zacht water en antikalkmiddel toevoegen. Kalk vermindert tijdens het wassen de doeltreffendheid van de wasactieve stoffen. Als je gewoon meer wasmiddel gaat gebruiken (zoals aangegeven op de verpakking) dan gebruik je automatisch ook meer van de andere ingrediënten. Het is dus beter om een afzonderlijk ontkalkingsmiddel te gebruiken i.p.v. meer wasmiddel. Let er wel op dat het ontkalkingsmiddel geen fosfaten bevat!

 

Bron:

• BODC, 1999 en Distributie Vandaag, september 1999
• IOK (Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen)
• Slimmer kopen is minder weggooien, Brussels Instituut voor Milieubeheer, p.11.
• Hoe consumeren voor een betere wereld, hoofdstuk wasmiddel, p. 53-66, hoofdstuk afwasmiddel, p. 67-76; OIVO (onderzoeks- en informatiecentrum van de verbruikersorganisaties), 2000.
• Doeltreffende en milieuvriendelijke wasmiddelen, Brussels Observatorium voor Duurzame Consumptie in samenwerking met Test-Aankoop.
• Doeltreffend en milleuvriendelijk: de geconcentreerde waspoeders, Brussels Observatorium voor Duurzame Consumptie in samenwerking met Test-Aankoop.
• Interne milieuzorg bij lokale besturen (Ervaringen uit het Prestiproject), WSG pockets lokale besturen, p. 13-26