Het Geheugen in Actie

[socrates]

Het gaat erop lijken dat het geheugen dus hoofdzakelijk "patronen" onthoudt. Dat zou dan kunnen verklaren hoe het mogelijk is dat een solist hele dikke boeken muziektekens kan omzetten in klanken, zonder daarbij die boeken nog te moeten raadplegen. Als de pianist dus het zoveelste concerto van Mozart wil gaan spelen moet hij enkel de lade waarin dat concert als patroon zit opgeslagen, opentrekken, zijn vingers gaan dan als het ware autonoom de toetsen beroeren. Eens dat patroon actief is, kan de pianist dan wellicht zijn denkvermogen inzetten voor andere "gedachten". Ik stel mij die "patronen" voor als een netwerk van bepaalde verbindingen tussen neuronen. Is het denkbaar dat zo'n netwerk "gebruikt" wordt voor andere boodschappen dan de muziek uit het voorbeeld ? Of moet er voor elk patroon een nieuw netwerk worden ontwikkeld ? Is dat misschien wat we "leren" plegen te noemen ?

[Vesselin]

Het gaat erop lijken dat het geheugen dus hoofdzakelijk "patronen" onthoudt. Dat zou dan kunnen verklaren hoe het mogelijk is dat een solist hele dikke boeken muziektekens kan omzetten in klanken, zonder daarbij die boeken nog te moeten raadplegen. Als de pianist dus het zoveelste concerto van Mozart wil gaan spelen moet hij enkel de lade waarin dat concert als patroon zit opgeslagen, opentrekken, zijn vingers gaan dan als het ware autonoom de toetsen beroeren. Eens dat patroon actief is, kan de pianist dan wellicht zijn denkvermogen inzetten voor andere "gedachten". Ik stel mij die "patronen" voor als een netwerk van bepaalde verbindingen tussen neuronen. Is het denkbaar dat zo'n netwerk "gebruikt" wordt voor andere boodschappen dan de muziek uit het voorbeeld ? Of moet er voor elk patroon een nieuw netwerk worden ontwikkeld ? Is dat misschien wat we "leren" plegen te noemen ?

Dat is wel een ietsie-pietsie overdreven!

Als een uitvoerend muzikant (pianist, violist, whoever...) een compositie op een verantwoorde creatieve manier wil "herscheppen", moet hij/zij daar wel degelijk met zijn/haar aandacht bijblijven.
En een, in het geheugen opgeslagen compositie, wordt op voorhand wel degelijk "uit de lade gehaald" en grondig opnieuw bekeken. (Menuhin gaf gewoon toe dat zijn gedachten wel eens afdwaalden... maar dat zal wel niet zo dikwijls gebeurd zijn.)

We hebben wel het verbluffende staaltje gehad van pianiste Maria João Pires, die pas, als ze al aan de piano zat - bij een Mozart-concerto -, tot de ontdekking kwam, dat ze het verkeerde concerto voorbereid had. Dirigent Riccardo Chailly stelde haar, al dirigerend, gerust en ze speelde het gevraagde concerto, zonder haperen, perfect. Kun je hier bekijken!

[Vesselin]

socrates schreef (bis):

Het gaat erop lijken dat het geheugen dus hoofdzakelijk "patronen" onthoudt. Dat zou dan kunnen verklaren hoe het mogelijk is dat een solist hele dikke boeken muziektekens kan omzetten in klanken, zonder daarbij die boeken nog te moeten raadplegen. Als de pianist dus het zoveelste concerto van Mozart wil gaan spelen moet hij enkel de lade waarin dat concert als patroon zit opgeslagen, opentrekken, zijn vingers gaan dan als het ware autonoom de toetsen beroeren. Eens dat patroon actief is, kan de pianist dan wellicht zijn denkvermogen inzetten voor andere "gedachten". Ik stel mij die "patronen" voor als een netwerk van bepaalde verbindingen tussen neuronen. Is het denkbaar dat zo'n netwerk "gebruikt" wordt voor andere boodschappen dan de muziek uit het voorbeeld ? Of moet er voor elk patroon een nieuw netwerk worden ontwikkeld ? Is dat misschien wat we "leren" plegen te noemen ?

"Patronen", "Neurale netwerken", "karresporen" (cappa)...
Ikzelf hou mij niet meer zo bezig met het opvolgen van het wetenschappelijk onderzoek.
Ik vermoed dat er daar nogal wat over te lezen valt op het web.

Wat ik me nog wel, uit het blote hoofd (sic), herinner is: dat de bioloog Gerald Edelman (nobelprijs-winnaar geneeskunde 1972) een pionier was in het onderzoek naar "geheugenpatronen in de hersens".
Hij had het over "Neuraal Darwinisme". (Maar ik weet niet of zijn theorie de dag van vandaag nog verdedigd wordt.)

[cappa]

Dan gaat het er toch op lijken dat er een "ad hoc" leiding is gelegd tussen de ogen, de letters op papier, de vingers en de letters op het scherm of de printer. Dit zijn dan activiteiten waarbij het "denkvermogen" niet actief lijkt. Strikt genomen zou een robot dat dus perfect kunnen. Als het signaal rechtstreeks van de ogen naar de vingers gaat is dan de vraag:welke rol speelt het geheugen in dit geval nog?

Dat hangt ervan af wat je verstaat onder "denkvermogen".
Ik neig nogal naar een vrij afwijkende kijk hierop. Ik ga ervan uit dat het overgrote deel van ons "denken" volledig onbewust gebeurt. Denken is in die optiek dus de breinactiviteit. Slechts een zeer klein deel ervan worden we ons bewust / dringt door tot ons bewustzijn.
Ik vind ook dat we ons denken (zoals we het alledaags ervaren) ruim overschatten. Zeer veel activiteiten kunnen prima zonder dat bemoeiziek facet. Sterker, ze lopen alleen echt goed zonder. Dat denken heb je nodig om nieuwe zaken in gang te zetten, om ze te oefenen - de eerste breinverbindingen te leggen dus. Eenmaal op weg schakelt het brein over op automatisch. Dat is zeer duidelijk bij talloze activiteiten die we dagelijks uitvoeren. Leren autorijden neemt je volledig in beslag; later voer je een hele discussie terwijl je door de grootste verkeersdrukte laveert.
Typen, pianospelen, snooker lijken me op dezelfde wijze te voltrekken. Akkoord, de pianosolist in een concerto investeert veelal veel meer van zichzelf, mentaal en emotioneel. Toch meer lijkt me dan Liszt die piano speelt terwijl hij dirigeert.

Zijn die automatische breintaken uitvoerbaar door een robot? Prima m.i. Ik bedacht dat enkele weken geleden nog bij snooker. Een goed geprogrammeerde (en technisch geëvolueerde) snookerrobot zou gewoon onverslaagbaar zijn. Een perfecte inschatting van afstanden en hoeken, een perfecte incalculering van de rolweerstanden, perfect aanstoten van de bal, ...

welke rol speelt het geheugen in dit geval nog?

Het geheugen is dat geheel van verbindingen.

[cappa]

Beschikken dieren misschien ook over een geheugen, ze verstoppen voedsel en weten het na verloop van tijd terug te vinden.

Onlangs nog een docu gezien waarin een vogel honderden voedselvoorraadjes verstopte en ze, indien nodig in volgorde, terug opgroef als hij ze nodig had. Onvoorstelbaar.

Ik kon er niet opkomen toen ik dit schreef, maar eenzelfde vogel (dezelfde?) had ook een persoonlijke steen, een relatief grote ovaalronde kei. Men legde die op een andere plaats, verstopte hem onder een bergje andere keien, enz. en telkens viste de vogel dezelfde kei er probleemloos uit. Geheugen?

[cappa]

Het gaat erop lijken dat het geheugen dus hoofdzakelijk "patronen" onthoudt.

Het geheugen is het patroon.

Is het denkbaar dat zo'n netwerk "gebruikt" wordt voor andere boodschappen dan de muziek uit het voorbeeld ? Of moet er voor elk patroon een nieuw netwerk worden ontwikkeld ? Is dat misschien wat we "leren" plegen te noemen ?

Geen idee. Maar ik kan me moeilijk voorstellen dat er een heel patroon 'typen' is, een ander patroon 'tennissen', nog een ...
Dat "leren" verbindingen leggen is lijkt me bekend.

Ik zou de grootte-orden terug moeten opzoeken, maar het aantal van die verbindingen in ons neurale breinnetwerk is enorm. Miljarden.
Maar wat ik altijd zeer eigenaardig gevonden heb is dat kinderen geboren worden met nog veel meer breinverbindingen. Het eerste halfjaar worden er minstens zoveel miljoenen afgebroken. Zo'n zuigeling begint zijn leven dus met "ontleren" .

[Vesselin]

Dat hangt ervan af wat je verstaat onder "denkvermogen".
Ik neig nogal naar een vrij afwijkende kijk hierop. Ik ga ervan uit dat het overgrote deel van ons "denken" volledig onbewust gebeurt. Denken is in die optiek dus de breinactiviteit. Slechts een zeer klein deel ervan worden we ons bewust / dringt door tot ons bewustzijn.
Ik vind ook dat we ons denken (zoals we het alledaags ervaren) ruim overschatten. Zeer veel activiteiten kunnen prima zonder dat bemoeiziek facet. Sterker, ze lopen alleen echt goed zonder. Dat denken heb je nodig om nieuwe zaken in gang te zetten, om ze te oefenen - de eerste breinverbindingen te leggen dus. Eenmaal op weg schakelt het brein over op automatisch. Dat is zeer duidelijk bij talloze activiteiten die we dagelijks uitvoeren.

In ieder geval hoor ik mijn neuronen knetterend vuren, tijdens het "bedenken" van een gefundeerd antwoord op uw stelling!

Ik ga er ook van uit, dat get hegeuhen... euh pardon... mijn westvlaamse roots spelen weer op! (een mooi voorbeeld van "onwillekeurigheid" )...geheugen en denken (als taal of "inwendig gesprek", wel te verstaan) niet identiek zijn.

Heb je, bvb, denken nodig om je omgeving te herkennen?... Waarschijnlijk niet... Mijn papegaai, bvb, herkent duidelijk zijn omgeving en mij, en rekt zijn hals uit als ik met een "bekend" lekker hapje kom aandraven.

Ik maak onderscheid tussen "aandacht geven" (het woord is een afgeleide van "denken aan", NB), en voor- of nadenken aan een activiteit.
"Voordenken" is dan wat je doet als je je voorstelt hoe je een bepaalde activiteit gaat doen. (De taken die je vandaag wil doen bvb.); en "nadenken" is in wezen: denken over wat er voorbij is. "Ik zou deze activiteit, zo en zo, anders kunnen doen." bvb.

"Aandacht geven" geven is dan: met je zintuiglijk bewustzijn bij, wat je aan het doen bent, blijven.
Als je bvb een nagel in de muur moet slaan, fantaseer je best niet over andere dingen, want dan sla je gegarandeerd op je duim!

Met je aandacht bij je activiteiten blijven, of concentratie (als je het zo wil noemen), vermindert automatisch het inwendig "getetter" over van alles en nog wat.

Dat is wat even in de mode geweest is als "mindfulness", vermoed ik! En in het begin schijn je daar tureluurs van te worden, vooral als je dat probeert te "doen". Dat kan een "schizofreen" gevoel geven. Net alsof je van buiten af je zelf bezig probeert te zien... Gezond kan dat niet zijn!

Over de problematiek rond "automatisering" wil ik het later nog hebben! (Even tot rust komen, want het gekraak en geknetter der neuronen is oorverdovend geworden!"

[Vesselin]

bluevelvet schreef:
(Ik neem een pilletje/dag en mijn geheugen verbetert )

Welk? Welk?

Ampakine?!...

Sunifiram?!

[Vesselin]

Eén van Kants leerlingen, Johann Gottlieb Fichte, legde er ook de nadruk op dat je je eigen gedachten steeds in de gaten moet houden.
De cynische Heine, gaf daar een uiterst grappig commentaar op:

"Bij Fichte heb je nog de bijzondere moeilijkheid, dat hij van de geest vergt zichzelf te beschouwen terwijl hij bezig is. Het "ik" moet van intellectuele handelingen verslag doen, terwijl het ze uitvoert. De gedachte moet zichzelf afluisteren terwijl ze denkt, terwijl ze steeds warmer en warmer wordt, totdat ze eindelijk gaar is. Deze handelwijze dot ons denken aan de aap die bij de haard voor een koperen ketel zit en zijn eigen staart kookt (:lol: Ik zal er voor alle zekerheid maar zelf mee lachen! ). Want die was van mening dat de ware kookkunst er niet in bestaat dat men alleen maar objectief kookt, maar dat men zich ook subjectief van het koken bewust wordt."

Ik weet waarover Heine spreekt! Want toen ik op 19-jarige leeftijd Krishnamurti begon te lezen, die oproept tot onverschrokken zelf-observatie (iets wat ik hier ook altijd nogal opdringerig - vrees ik - promoot), kwam ik in een gebied vol narcistische valkuilen, en gestresseerde pogingen, om zintuiglijk "opnieuw te kijken", terecht. Het heeft mij jaren gekost om tussen het bos de bomen te vinden!

Im wunderschönen Monat Mai,
Als alle Knospen sprangen,
Da ist in meinem Herzen
Die Liebe aufgegangen.

Im wunderschönen Monat Mai,
Als alle Vögel sangen,
Da hab ich ihr gestanden
Mein Sehnen und Verlangen.
(~ Heine)

[Vesselin]

Wat betreft: een leerproces dat uiteindelijk een automatisme (of zeg maar: gewoonte) wordt:

Daar hangt het natuurlijk vanaf hoe kwalitatief het verlopen is.
Zijn er fouten ingeslopen, dan wreekt zich dat vroeg of laat.

Dan krijg je violisten en pianisten met "frozen shoulder" of "dode vingers". (NB: Ook de wereldberoemde virtuoos Menuhin is daar niet aan ontsnapt. Als "wonderkind" deed hij alles moeiteloos, als vanzelf. Maar op latere leeftijd is hij verplicht geweest zijn techniek geheel te herzien. Het strekt hem tot eer dat hij dat gedaan heeft. Want dat betekent: helemaal opnieuw beginnen. Het heeft hem wel in staat gesteld een wereldcarrière te hebben tot op hoge leeftijd!)

Maar we moeten het zo ver niet gaan zoeken... De epidemische rugklachten!

Toen ik klassieke zang studeerde, had ik problemen met de ademondersteuning.
Ik heb het geluk gehad dat mijn leraar me naar een cursus stuurde.

Daar leerde ik dat we allemaal, van nature, anti-zwaartekracht-reflexen hebben, die we als klein kind spontaan gebruiken.
Maar als we ouder worden, kunnen we dat heel gemakkelijk kwijtraken, en geven we letterlijk toe aan de zwaartekracht. (Sommige mensen verliezen dat vermogen inderdaad nooit. Maar het worden meer en meer uitzonderingen.)

Ik heb toen geleerd, dat je je van die anti-zwaartekracht-reflexen bewust kunt worden, en ze dus ook bewust kunt leren gebruiken. Je staat dan vanzelf goed gecoördineerd rechtop in de ruimte en je ademt vanzelf juist.

Maar wat ik wel ondervonden heb is: dat je daar levenslang alert moet voor blijven!

Dus: als het gaat om de invloed van de zwaartekracht, geef je maar beter niet toe aan automatismen!

[socrates]

De "kennis" kan zich in het geheugen blijkbaar op verschillende niveaus van "integratie"* bevinden. Kennis kan oppervlakkig zijn, bv. het soort "stof" die een student kan vasthouden tot op het examen en ze daarna weer loslaat. Ingedramde en in geoefende stof, zoals indertijd de catechismus, of de tafels van vermenigvuldiging, of de merkwaardige producten of sommige gedichten en zelfs hele pagina's proza, werden voor veel mensen bijblijvend, zelfs levenslang. Totaal geïntegreerde kennis, die vaak tot uiting wordt gebracht in een kunde, vb. zwemmen, fietsen, tijpen, enz; gaat, -behoudens complete teloorgang van het brein-, blijkbaar nooit meer "verloren". Dit zou er kunnen op wijzen dat het "geheugen" dan wel anders "onthoudt" en anders wordt geraadpleegd naargelang de "opgevraagde " informatie geïntegreerd of niet geïntegreerd is.
Met *integratie bedoel ik: de betrokken informatie (kennis, kunde) is een integraal deel van mijn "zijn" geworden, ze is voor mijn organisme definitief verworven.

[Vesselin]

Totaal geïntegreerde kennis, die vaak tot uiting wordt gebracht in een kunde, vb. zwemmen, fietsen, tijpen, enz; gaat, -behoudens complete teloorgang van het brein-, blijkbaar nooit meer "verloren".

Maar - zoals ik hier boven aangaf - kan deze "ingesleten" kunde, toch opnieuw in vraag gesteld worden, en opnieuw - liefst op een betere manier - opgebouwd worden.

Dat wil zeggen: je kunt - bij het piano of viool (of om het even welk instrument) spelen, het zingen - leren: je lichaam efficiënter en minder belastend te gebruiken. En dat geldt - en eigenlijk moet je daarvan vertrekken - voor zeer basale activiteiten zoals: rechtop staan, of zitten!

Dit bewijst dat bewuste aandacht, onbewust geworden patronen (die problemen veroorzaken) kan doorbreken en een beter "patroon" geven.

Dit is voor mij absoluut niet theoretisch, omdat ik zelf zo'n ervaring heb doorgemaakt, en verschillende collega's muzikanten (die last hadden van "frozen shoulder", "slapende" vingers, "verlamde" lippen - bij blazers, stemverlies - bij acteurs en zangers), die de moed hadden om zich te "herscholen" (en daar is moed voor nodig bij een virtuoos... hij moet namelijk weer vanaf nul beginnen!), dat zien doen, en veranderingen ten goede zien bewerkstelligen.

[cappa]

De "kennis" kan zich in het geheugen blijkbaar op verschillende niveaus van "integratie"* bevinden. Kennis kan oppervlakkig zijn, bv. het soort "stof" die een student kan vasthouden tot op het examen en ze daarna weer loslaat. Ingedramde en in geoefende stof, zoals indertijd de catechismus, of de tafels van vermenigvuldiging, of de merkwaardige producten of sommige gedichten en zelfs hele pagina's proza, werden voor veel mensen bijblijvend, zelfs levenslang. Totaal geïntegreerde kennis, die vaak tot uiting wordt gebracht in een kunde, vb. zwemmen, fietsen, tijpen, enz; gaat, -behoudens complete teloorgang van het brein-, blijkbaar nooit meer "verloren". Dit zou er kunnen op wijzen dat het "geheugen" dan wel anders "onthoudt" en anders wordt geraadpleegd naargelang de "opgevraagde " informatie geïntegreerd of niet geïntegreerd is.
Met *integratie bedoel ik: de betrokken informatie (kennis, kunde) is een integraal deel van mijn "zijn" geworden, ze is voor mijn organisme definitief verworven.

Het valt me op dat de voorbeelden die je geeft in de eerste categorie mentale activiteiten zijn, terwijl er in de tweede reeks een lichamelijk facet aan zit.

[cappa]

Maar Vess, hoger ben je weer serieus aan 't zeveren geweest, hé.

Ik ga er ook van uit, dat ... geheugen en denken (als taal of "inwendig gesprek", wel te verstaan) niet identiek zijn.

Lijkt me nogal vanzelfsprekend.

Heb je, bvb, denken nodig om je omgeving te herkennen?...

Als je breinactiviteit beschouwd als (onbewust) denken, dan zeker wel.
Een soort 'breindenken', dat eigenlijk juist hetzelfde is als ons alledaags denken, behalve dat het eerste onbewust is en het tweede (min of meer) bewust.

"Voordenken" is dan wat je doet als je je voorstelt hoe je een bepaalde activiteit gaat doen. (De taken die je vandaag wil doen bvb.); en "nadenken" is in wezen: denken over wat er voorbij is. "Ik zou deze activiteit, zo en zo, anders kunnen doen."

Het eerste heet gewoon plannen.
En het tweede: Wat als je gaat nadenken over wat je straks gaat doen?

Als je bvb een nagel in de muur moet slaan, fantaseer je best niet over andere dingen, want dan sla je gegarandeerd op je duim!

Slechte timmeraar.

Met je aandacht bij je activiteiten blijven, of concentratie (als je het zo wil noemen), vermindert automatisch het inwendig "getetter" over van alles en nog wat.

Toch het inwendig 'bewust' getetter. Ons bewuste is nu eenmaal zo beperkt dat er maar één activiteit tegelijk bewust kan zijn.

Dat is wat even in de mode geweest is als "mindfulness", vermoed ik! En in het begin schijn je daar tureluurs van te worden, vooral als je dat probeert te "doen".

Mindfulness is wezenlijk accepteren, laten gaan, niet-reactief.

[Vesselin]

Maar Vess, hoger ben je weer serieus aan 't zeveren geweest, hé.

Sorry meester! (:twisted:)

Het woord: "nadenken" heeft mij altijd gefascineerd...
Het betekent letterlijk: denken na (de handeling)... beetje mijn obsessie met taal.

Het herkennen van de omgeving dan.
Ik heb me altijd afgevraagd of we die herkennen omdat we die benoemen?

Dat kan natuurlijk - en gebeurt dan "onderbewust"? (onbewust lijkt mij te straf).

Daarom ook dat ik verwees naar mijn papegaai. Die heeft waarschijnlijk geen woorden om de omgeving te benoemen. Er moet dus een soort "beeldgeheugen" zijn.