Waar vandaan: SOS & EHBO > EHBO > Bloedingen - uitwendige bloeding

Bloedingen
© Rode Kruis-Vlaanderen Er bestaan heel wat soorten bloedingen. Bij het woord bloeding denken we spontaan aan een wonde, maar bloedingen kunnen ook inwendig voorkomen, denk maar aan blauwe vlekken. Er bestaan ook veruitwendigde bloedingen, zoals een bloedneus. Sommige bloedingen zijn levensbedreigend, anderen helemaal niet. Al die verschillende bloedingen behandel je op een andere manier.
Uitwendige bloeding
Bij een uitwendige bloeding zijn de huid en de onderliggende weefsels beschadigd en vloeit er bloed uit de wonde. Als het slachtoffer te veel bloed verliest, kan hij het bewustzijn verliezen. Het is dus belangrijk om snel en correct te reageren en zo het bloedverlies te beperken in afwachting van de komst van de hulpdiensten.
Wat stel je vast
Het slachtoffer heeft een wonde die ernstig bloedt. Het bloed spuit of stroomt uit de wonde.
Wat doe je
© Rode Kruis-Vlaanderen
  • Vraag het slachtoffer om zelf op de wonde te drukken.
  • Leg het slachtoffer neer.
  • Laat ondertussen iemand de hulpdiensten alarmeren. Doe dit zelf als je alleen bent.
  • Doe wegwerphandschoenen aan om besmetting te vermijden. Druk nu zelf op de wonde. Je kan ook een zuivere doek (zoals een handdoek) op de wonde leggen en daarop drukken.
  • Als de wonde blijft bloeden, druk dan steviger op de plaats van de bloeding.
  • Blijf druk uitoefenen op de wonde tot de hulpdiensten aankomen.
  • Was je handen na het verlenen van eerste hulp.
Als je een drukverband ter beschikking hebt, mag je dit ook gebruiken om de bloeding te stelpen.
Techniek: een drukverband aanleggen

Haal het drukverband uit de verpakking.

Leg het kompres op de wonde.

© Rode Kruis-Vlaanderen
© Rode Kruis-Vlaanderen

Hou het kortste uiteinde van de zwachtel in je ene hand. Rol het langste uiteinde stevig rond het kompres, zodat het verband druk uitoefent op de wonde. Breng boven de plaats van de wonde een prop aan (bijv. een zwachtelrol, een opgeplooide zakdoek). Dit vergroot de druk op de bloeding.

Knoop de uiteinden van de zwachtel aan elkaar.

© Rode Kruis-Vlaanderen

Leg als de wonde blijft bloeden een tweede drukverband aan bovenop het eerste. Verwijder het eerste verband niet.

Zorg ervoor dat het verband strak genoeg zit om de bloeding te stelpen, maar de volledige circulatie niet afsnoert. Als de huid lager dan het verband blauw of gevoelloos wordt, mag je het verband wat lossen, maar niet volledig verwijderen. Ook met andere zwachtels kan je een drukkend verband aanleggen.

Video: Een open bloeding verzorgen
Opengebarsten spatader en oedeem
© Rode Kruis-Vlaanderen In de aders van de benen zitten klepjes die ervoor zorgen dat het bloed dat weer naar het hart moet, door de zwaartekracht niet terug naar beneden vloeit. Ook de kuitspier helpt bij beweging het bloed omhoog te pompen. De elasticiteit van de bloedvaten en de goede werking van de klepjes vermindert met de leeftijd. Bij langdurig zitten of rechtstaan en weinig beweging hoopt het bloed zich op in de beenaders. Die zetten uit tot spataders. Spataders kunnen ook aangeboren zijn of optreden tijdens de zwangerschap. Ook op andere plaatsen in het lichaam kunnen zichspataders vormen (bijv. in de slokdarm of in de teelbal).

Spataders liggen oppervlakkig onder de huid en verlopen erg kronkelig. Meestal hebben ze een donkerblauwe kleur. Ze zijn sterk opgezwollen en vertonen knobbels. Spataders hebben een dunne wand. Als de spatader ergens tegenaan wordt gestoten, kan hij makkelijk beschadigd raken en erg bloeden.
Opengebarsten spatader
Wat doe je
  • Trek handschoenen aan.
  • Leg het slachtoffer neer.
  • Leg een drukverband aan en laat dit ter plaatse.
  • Zorg dat er geen kledij spant tussen de wonde en het hart.
  • Verwijs door naar een arts of alarmeer de hulpdiensten.
© Rode Kruis-Vlaanderen
Oedeem
© Rode Kruis-Vlaanderen Bij spataders verloopt de terugvloei van het bloed vanuit de onderste ledematen naar het hart moeilijk. Vocht uit de weefsels kan dus ook niet afgevoerd worden en hoopt zich op in de benen. De voeten en de onderbenen zwellen op. Vochtophoping in de weefsels noemt men oedeem. Wanneer je met een vinger een putje duwt in het gezwollen deel, blijft dat een hele tijd zichtbaar. Door te rusten of te slapen in rugligging met de benen hoger dan het hart, vermindert de druk op de spataders.
Preventie van spataders
  • Zorg voor een gezonde voeding om vervetting van de bloedvaten te voorkomen.
  • Hou je bloeddruk onder controle.
  • Laat hinderlijke spataders behandelen om het risico op verwonding te beperken.
  • Trek steunkousen aan zodra zich spataders vormen.
  • Beoefen regelmatig sporten die de benen matig belasten: zwemmen, joggen, stevig wandelen of fietsen.
  • Vermijd langdurig zitten. Sta regelmatig op en wandel even rond.
  • Vermijd langdurig rechtstaan. Ga af en toe zitten of leg je neer met je benen wat hoger.
  • Vermijd rechtstreekse warmte op de benen (zon, zonnebank, sauna of ontharing met warme was).
  • Vermijd ook baden in koud water. De bloedvaten trekken eerst wel samen, maar zetten nadien als reactie verder uit.
Amputatie
Bij een ernstig ongeval kan het gebeuren dat een (deel van een) lidmaat afgerukt wordt. Dit is zeer beangstigend voor het slachtoffer en de omgeving, maar hoeft niet altijd te leiden tot definitief verlies van het lichaamsdeel. Een goede eerste hulp zal de kans op herstel bevorderen.
Wat stel je vast?
  • Afgerukt (deel van een) lidmaat.
  • Bloedverlies: door samentrekking van de spieren en bloedvaten is er direct na het ongeval niet altijd een hevige bloeding.
© Rode Kruis-Vlaanderen
Wat doe je?
  • Vraag het slachtoffer om zelf op de wonde te drukken.
  • Leg het slachtoffer neer.
  • Laat een omstaander de hulpdiensten alarmeren. Doe dit zelf als je alleen bent.
  • Doe wegwerphandschoenen aan. Druk nu zelf op de wonde. Je kan ook een zuivere doek (zoals een handdoek) op de wonde leggen en daarop drukken of een snelverband aanleggen.
  • Druk steviger op de plaats van de bloeding als de wonde blijft bloeden.
  • Dek de wonde af met een steriel kompres.
  • Pak het afgerukte deel in.
    • Wikkel het in een steriel kompres of verband.
    • Steek het ingepakte deel in een zuivere plastic zak.
    • Dompel de zak in ijswater of leg hem in een koelbox, maar breng het geamputeerde lichaamsdeel niet in direct contact met het water of ijs.
    • Vertraag met het inpakken de eerste hulp aan het slachtoffer niet.
  • Zorg ervoor dat het afgerukte lichaamsdeel met het slachtoffer meegenomen wordt naar het ziekenhuis.
Bron: Help! Eerste hulp voor iedereen. 3de druk: november 2008 (bijgewerkt) - Rode Kruis Vlaanderen
Fotografie: BIVV, Corbis, Luc David, Graphic Obsession, iStock, Robert Jooris, Stockxpert, Frank Toussaint, VAD, Carl Vandervoort, Pascal Van Waeyenberghe, Rode Kruis-Vlaanderen
Seniorennet