Myxomatose

Waar Myxomatose vandaan komt

Oorspronkelijk werd Myxomatose vanuit Brazilië (waar het voor het eerst omstreeks 1930 werd ontdekt) naar Australië geïmporteerd. De bedoeling was de enorme konijnenpopulatie onder controle te krijgen. In Brazilië werden de (wilde) Cotton Tail konijnen in lichte mate besmet, ze kregen slechts kleine bulten die ze zelf maakten als afweer tegen de ziekte. In Australië verliep de ziekte echter rampzalig en roeide bijna alle konijnen uit.

De ziekteverwekker
Myxomatose bij konijnen wordt veroorzaakt door een virus. Dit virus is een soort pokkenvirus, dat graag in de huid van een konijn groeit. Zoals bij alle virussen is het organisme zeer klein en kan alleen met behulp van een microscoop gezien worden.

Myxomatose herkennen
De eerste tekenen van Myxomatose zijn dikke, vochtige zwellingen om het hoofd en de snuit. Gezwollen oogleden (slaperige ogen) zijn een klassiek teken, samen met gezwollen lippen, kleine zwellingen aan de binnenkant van het oor en dikke zwellingen rond de anus en geslachtsorganen. Binnen één of twee dagen kunnen deze zwellingen zo erg geworden zijn dat ze blindheid veroorzaken en er misvorming ontstaat bij de snuit, mond, oren en neus.

Welke haasachtigen Myxomatose kunnen krijgen
Het Europese konijn, waar onze tamme konijnen van afstammen, is zeer vatbaar voor de ziekte. De Europese bruine haas wordt zelden ziek van Myxomatose.

Vatbare rassen
Alle soorten rassen zijn vatbaar, inclusief de wilde konijnen in ons land. Ook de "huis"konijnen en tentoonstellingskonijnen, inclusief dwergkonijnen, hangoorkonijnen etc. Er bestaat wel een kleine kans dat het ene ras vatbaarder is dan het andere.

De ziekteverspreiding
Myxomatose wordt door bloedzuigende insecten verspreid. Het meest belangrijke insect dat de ziekte verspreidt is de konijnenvlo, die regelmatig bij wilde konijnen wordt gevonden. Bij tamme konijnen wordt deze vlo niet zo vaak gevonden. In de meeste Europese landen draagt de mug in belangrijke mate bij tot de verspreiding van de ziekte.

Overigens wordt Myxomatose niet gemakkelijk verspreid door contact van het ene konijn met het andere. Als bijvoorbeeld een konijn met Myxomatose samen met een gezond konijn gehuisvest wordt, en geen van beide dieren heeft vlooien, en er komt geen mug bij, wordt de ziekte zoals het zich aanziet nooit overgedragen. Het Myxomatose virus kan vele maanden in het bloed van vlooien in leven blijven. Waarschijnlijk wordt de ziekte van jaar tot jaar overgedragen omdat de vlooien in konijnenholen overwinteren.

Als de mug of vlo het konijn bijt, komt, terwijl het insect bloed zuigt, een klein beetje levend virus in de huid van het konijn. Binnen een paar dagen zit het virus in een plaatselijke lymfeklier en verplaatst zich via het bloed naar andere plekken in het lichaam. Het virus vermenigvuldigt zich meestal in de huid rondom de ogen, de neus, de snuit, de zachte huid in de oren en ook in de huid rond de anus en de geslachtsorganen.

De incubatietijd van Myxomatose
De incubatietijd verschilt enigszins dier tot dier maar varieert van minimaal vijf dagen tot maximaal veertien dagen (incubatietijd is de tijd vanaf dat het virus binnendringt tot de eerste keer dat er tekenen van de ziekte worden gezien).

Meestal snelle dood
Het tijdstip van overlijden varieert ook. Sommige dieren kunnen weken of maanden na de infectie nog in leven zijn, maar over het algemeen is de infectie in een vatbaar konijn hevig en treedt de dood binnen 12 uur in..

Het ziekteverloop

In korte tijd worden besmette konijnen blind vanwege de zwelling rond de ogen, en dit maakt eten en drinken vaak moeilijk. Toch zijn er soms wilde konijnen te zien, die Myxomatose hebben en rustig gras lopen te eten. Natuurlijk zijn veel konijnen in dit stadium een makkelijke prooi voor vossen en andere roofdieren. Andere konijnen kunnen makkelijk gewond raken, of doodgereden worden op wegen, maar de meest voorkomende doodsoorzaak is een latere longinfectie die meestal 8 dagen na het begin van de ziekte optreedt. Bij tamme konijnen verloopt de ziekte meestal langzamer en komt de dood niet zo snel omdat de eigenaar het konijn zoveel mogelijk verzorging geeft.

Niet alle besmette konijnen sterven
Hoewel genezing in de natuur zeldzaam is (misschien 5 - 10% van de wilde konijnen herstelt uiteindelijk van Myxomatose) wordt herstel bij tamme konijnen vaker gezien, dankzij uitstekende verzorging en vaccinatie. Als heel goed gevoerd wordt, er altijd water is en medische verzorging om longontsteking te bestrijden, geneest zelfs een klein percentage ongevaccineerde huiskonijnen, afhankelijk van de ernst van de ziekte.Toch een waarschuwing - Myxomatose kan een zeer langdurige ziekte zijn en het kan weken of maanden duren tot besmette dieren genezen. En zelfs dan kunnen er ernstige schilfers, korsten en lidtekens op hoofd en lichaam blijven.

Hoe kan de ziekte bedwongen worden?

De ziekte kan op twee manieren bedwongen worden:

1. Controleren op parasieten.

Controleren op vlooien is belangrijk en dit kan inhouden dat niet alleen wilde konijnen bij huiskonijnen uit de buurt gehouden moeten worden, maar dat er ook vlooienbestrijdingsmiddelen gebruikt moeten worden.

Waarschuwing! Gebruik nooit FRONTLINE (lees hier) bij een konijn... Er zijn konijnen ziek geworden en/of overleden na gebruik van Frontline. De fabrikant waarschuwt artsen dit middel niet bij konijnen te gebruiken. Deze waarschuwing wordt helaas niet overal gehoord..

Er zijn goede berichten over het gebruik van Advantage bij konijnen. De dosering moet dan aangepast worden. Voor een konijn kan een pipetje voor jonge katjes gebruikt worden. Voor hele kleine dwergjes niet het hele pipetje gebruiken, voor hele jonge konijntjes helemaal niet. Het moet het op een plaats aangebracht worden waar een konijn zich niet kan likken .... Als er meerdere konijnen zijn is het beter ze gedurende 12 uur te scheiden, zodat ze elkaar's vacht niet kunnen likken en het middel naar de huid kan zakken.

In veel dierenzaken en natuurvoedingswinkels worden "natuurlijke" vlooienpoeders verkocht. Deze bevatten over het algemeen mint, eucalyptus of andere kruiden. Ga er niet vanuit dat deze producten veilig zijn omdat ze natuurlijk zijn, of in een natuurvoedingswinkel zijn gekocht. Al deze producten bevatten toch chemicaliën, en kunnen een dodelijk effect hebben op zoogdieren. Sommige van deze kruiden kunnen misschien veilig door mensen gegeten worden, maar kunnen een konijn doden...

Ook andere huisdieren moeten behandeld worden tegen vlooien, en de omgeving moet vlo-vrij gehouden worden. Bij het behandelen van kamers moeten konijnen daar 24 uur buiten gehouden worden.

2. Vaccinaties

In Nederland worden de konijnen tegen Myxomatose ingeënt met Lyomyxovax. De fabrikant van Lyomyxovax is Merial. Merial adviseert konijnen vanaf 1 maand oud te vaccineren. Het beste kan dit in april/mei, voordat de stekende insecten verschijnen. Geadviseerd wordt ook de dieren in juli of augustus een herhalingsenting te laten geven. Bij dwergkonijnen adviseert Merial met de enting te wachten tot de leeftijd van 3 maanden. Vooral na de eerste enting kan een reactie optreden in de vorm van een bult op de entingsplek. Meestal verdwijnt de bult vanzelf, maar er moet altijd op gelet worden en in geval van twijfel moet de dierenarts hier even naar kijken. Bij het injecteren met niet steriele (= eerder gebruikte) injectienaalden kunnen namelijk abcessen ontstaan.

Gegarandeerde beschermingsduur
De vaccinatie wordt door de fabrikant 2 tot 4 maanden gegarandeerd. Na de eerste vaccinatie zou binnen niet al te lange tijd de tweede vaccinatie gegeven moeten worden. Verder is het over het algemeen voldoende de konijnen 2x per jaar te laten vaccineren, namelijk in april/mei en in de nazomer. Konijnen bouwen door de regelmatige entingen zelf ook weerstand op.

Toch nog ziek
Na de entingen is het nog mogelijk dat een konijn een lichte vorm van myxomatose krijgt. Meestal is het dan slechts een lokale vorm, en over het algemeen overleeft het konijn dit, in tegenstelling tot een niet geënt konijn.

Belangrijk is dan om te zorgen dat het konijn blijft eten (desnoods dwangvoeren) en misschien is het nodig om antibioticum te geven (bijv. Vibravet of Bactrimel) om secundaire bacteriële infecties te voorkomen.

Niet vaccineren als...!
Zwangere vrouwtjes en konijnen met snot, of andere gezondheidsproblemen, mogen niet gevaccineerd worden. Kort voor of na een operatie (ook castratie) mag niet gevaccineerd worden. Een konijn moet in goede conditie zijn voor deze enting.

Bron: met dank aan Konijnen.nl