Lessen uit het verleden: DDT en PCB's

Zeer gevaarlijke chemische stoffen werden in het verleden op het milieu losgelaten en konden jarenlang hun vernietigende gang gaan. Ze kwamen terecht in mensen, dieren en ecosystemen. Maar al zijn ze ondertussen verboden, ze richten nog steeds schade aan...

Laten we leren van de fouten die we in het verleden maakten. We moeten nu actie ondernemen om te beletten dat andere chemische stoffen, die we vandaag gebruiken, eveneens een onuitwisbaar spoor op onze planeet nalaten...

DDT – van Nobelprijswinnaar tot moordenaar

In 1939 ontdekte de Zwitserse chemicus Paul Muller het organochloorpesticide DDT. Het werd onthaald als een wondermiddel omdat het allerlei insectenplagen kon bestrijden en en toch onschadelijk leek voor zoogdieren. De oogsten namen spectaculair in omvang toe en ook malariamuggen konden ermee worden bestreden. In 1944 kreeg Muller voor zijn ontdekking de Nobelprijs.

Maar in 1962 ontdekte de wetenschapper Rachel Caron dat insecten en wormetende vogels massaal stierven in gebieden waar DDT werd gebruikt. Ze waarschuwde voor het gebruik van pesticiden en voorspelde een grootschalige verwoesting van de ecosystemen op onze planeet indien we deze producten op grote schaal zouden blijven gebruiken.

De producenten van pesticiden beweerden dat de kleine hoeveelheden die in het milieu terechtkwamen onmogelijk vogels konden doden. Experimenten toonden echter aan dat zelfs kleine concentraties pesticiden de overlevingskansen en het voortplantingsvermogen van sommige soorten konden aantasten.

DDT raakte via de atmosfeer verspreid over lange afstanden. Uiteindelijk vinden we het zelfs in hoge concentraties terug in moedermelk. Verschillende vogelsoorten werden bijna volledig uitgeroeid door DDT, omdat ze zich haast niet meer konden voortplanten (onder meer omdat de schaal rond hun eieren dunner werd en sneller brak). De Amerikaanse zeearend, de slechtvalk en de bruine pelikaan werden door DDT bijna volledig uitgeroeid (Bron: Patricia Muir, Oregaon State University).

DDT werd in Europa verboden in de jaren 1970, maar zijn schadelijk effecten laten zich vandaag nog steeds gelden. Bovendien werden oude stocks van het product nog verkocht aan landen in de Derde Wereld, die het wel nog gebruiken. Via de landbouwproducten die we uit deze landen importeren, komt deze stof opnieuw op ons bord terecht… Nog in 2001 toonde een onderzoek het verband aan tussen DDT en een laag geboortegewicht en vroegtijdige geboorten in de US.

PCB – de stille doder

PCB's of polychloorbifenylen dateren uit de jaren 1920 maar werden vooral ontwikkeld in de jaren 1950. Ze werden vooral gebruikt in plastics, rubber, verf, en brandwerende middelen. Pas in de jaren 1970 werd stilaan duidelijk dat PCB's zich in het milieu, mens en dier nestelen, kankers veroorzaken en het immuunsysteem en voortplantingsstelsel van levende wezens beschadigen…

Tijdens de volgende jaren werd de productie van PCB’s wereldwijd geleidelijk aan verboden. In de EU kwam er een verbod in 1985. Maar PCB's zijn nog steeds aanwezig in elektrische transformatoren en bouwmaterialen, én in de llichamen van mensen en dieren.

PCB's zijn persistent en stapelen zich op in het lichaamsvet. Hoe hoger een dier in de voedselketen staat, hoe hoger zijn concentratie PCB's. In de loop der jaren kwamen grote hoeveelheden PCB's in het milieu terecht, waar ze een schadelijke impact op mens en dier blijven hebben.

DDT en PCB's zijn twee voorbeelden van situaties die toen ook verkeerd werden ingeschat...

 

Bron: WWF