uitlenen van een elektronische haagschaar

Juridisch advies

< Vorige	Archief	Volgende >

Enkele weken geleden vroeg mijn buurman mij of ik hem mijn elektrische haagschaar wilde laten gebruiken, daar de zijne het begeven had. Ik heb zonder twijfel mijn haagschaar aan hem uitgeleend, maar ik vraag nu al enkele dagen om ze mij terug te geven en telkens komt hij met excuses op de proppen!

Wat staat er mij nu te doen? Indien zich later nog iets dergelijks voordoet, kan ik dan vooraf eventueel een schriftelijk document opmaken met de lener? Wie is aansprakelijk indien er zich tijdens het uitlenen van een dergelijke machine een ongeval voordoet?

"Bruiklening"

In een dergelijke situatie heeft men te maken met een zogenaamde "bruiklening".

Volgens artikel 1875 van ons Burgerlijk Wetboek is "bruiklening" een contract waarbij de ene partij (de uitlener) aan de andere (de lener) een zaak afgeeft om daarvan gebruik te maken, onder verplichting om ze in natura terug te geven na daarvan gebruik te hebben gemaakt. De lener gebruikt tijdelijk en kosteloos de aan hem geleende zaak.

Bruiklening is dus een overeenkomst "om niet". Daarmee bedoelt men kosteloos en waarbij de ene partij aan de andere een zaak afgeeft om ze te gebruiken. Ze ontstaat op het moment dat de zaak effectief wordt afgegeven aan de lener.

Eens de zaak afgegeven is, is er in hoofde van de uitlener geen enkele verplichting meer; alleen de lener moet zich houden aan een paar wettelijke regels. Zo moet de lener in eerste instantie de zaak gebruiken als "een goede huisvader en overeenkomstig de bestemming bepaald door de aard van de zaak of door de overeenkomst". Daarnaast moet hij de zaak ook bewaren.

De belangrijkste verplichting voor de lener is eigenlijk de teruggave van de zaak.

Heb je aan je buurman kosteloos een elektronische haagschaar uitgeleend, dan moet deze laatste deze machine teruggeven op uw verzoek. Je blijft dus te allen tijde eigenaar van deze haagschaar. Je buurman moet de haagschaar teruggeven op het tijdstip dat hiervoor werd overeengekomen, of (indien er geen overeenkomst dienaangaande bestaat) wanneer de zaak gediend heeft voor het gebruik waarvoor zij was voorzien.

Gaat uw buurman niet vrijwillig over tot de teruggave van uw elektronische haagschaar, dan zal je je toch tot de rechter moeten wenden. De rechter kan dan zelfs overgaan om de zaak vervroegd terug te geven en dit in de staat waarin hij ze van u ontvangen heeft.

In dergelijke omstandigheden raden wij aan vooreerst een aangetekende brief naar de lener te sturen. Dit is dan een zogenaamde "ingebrekestelling". Daarin kan je hem verzoeken over te gaan tot de teruggave van de haagschaar. Je kan hem bijvoorbeeld nog enkele dagen de tijd geven om tot teruggave over te gaan. Doet hij dit niet, dan kan je gerechtelijke stappen ondernemen.

Het opstellen van een schriftelijke overeenkomst

Uiteraard doe je er goed aan om vooraf een schriftelijke overeenkomst op te stellen waarin je duidelijk maakt wat er precies allemaal werd afgesproken. Het opstellen van een dergelijk geschrift geldt als een "wet" tussen al de betrokken partijen. Deze overeenkomst moet gedagtekend en ondertekend worden door beide partijen. Bovendien moet elke partij een origineel exemplaar krijgen.

Toch is het nog steeds mogelijk dat ondanks het bestaan van een dergelijke overeenkomst, uw buurman uw haagschaar nog steeds niet wenst terug te geven. Op dat ogenblik zal je eveneens moeten tewerk gaan zoals hierboven werd aangehaald (het verzenden van een aangetekende ingebrekestelling, eventueel gevolgd door een poging tot minnelijke schikking bij de plaatselijke vrederechter, en in laatste instantie een rechtszaak).

Wie is aansprakelijk bij ongeval met de uitgeleende machine?

Artikel 1384, lid 1 van ons Burgerlijk Wetboek stelt dat men aansprakelijk is voor de schade welke veroorzaakt wordt door zaken die men onder zijn bewaring heeft.

Dit houdt in dat niet het eigendomsrecht van de zaak hier doorslaggevend is, maar wel het feitelijk gebruik van de zaak in kwestie (hier dus de bruiklening) met een recht van leiding en toezicht. Bij bruiklening betekent dit dat het niet de eigenaaruitlener is die aansprakelijk zal zijn, maar wel de lener vermits het deze laatste is die de zaak gebruikt en er de leiding en het toezicht over uitoefent.

De aansprakelijkheid rust (volgens bovenstaand artikel) bij de bewaarder van de zaak, zonder dat zijn schuld moet bewezen worden.

Opdat de lener aansprakelijk kan gesteld worden, moeten echter een paar voorwaarden worden vervuld. Zo zal hij als effectief bewaarder of toezichthouder van de zaak moeten aanzien worden. De bewaarder is hij die voor eigen rekening een zaak gebruikt, ervan geniet of ze onder zich houdt met de mogelijkheid er leiding, toezicht en controle over uit te oefenen.

Verder moet de zaak een gebrek vertonen. Dit houdt in dat de zaak een abnormaal kenmerk heeft zodat er onder bepaalde omstandigheden schade aan een persoon zou kunnen berokkend worden.

Als laatste voorwaarde moet het slachtoffer het bewijs leveren van dit gebrek, alsook van de schade die hij opgelopen heeft en het oorzakelijk verband tussen het gebrek en de schade.

Dit betekent concreet dat indien de lener kan aantonen dat de zaak geen enkel gebrek vertoont, hij zich van zijn aansprakelijkheid kan bevrijden. Zo ook indien er geen oorzakelijk verband kan aangetoond worden tussen het gebrek en de geleden schade.

Is de schade te wijten aan toeval, overmacht, de fout van het slachtoffer of de daad van een derde, dan bestaat hier eveneens de mogelijkheid dat de lener zich kan ontdoen van zijn aansprakelijkheid.

In de praktijk is het zo dat de rechter de precieze feiten en omstandigheden zal nagaan om uiteindelijk te kunnen vaststellen of de lener zich al dan niet van zijn aansprakelijkheid kan bevrijden. In sommige omstandigheden kan de rechter zelfs opteren voor een gedeelde aansprakelijkheid. Zo bijvoorbeeld indien de schade zowel te wijten is aan de fout van het slachtoffer als aan een gebrek in de zaak. Uiteraard is het aan de rechter om hierover te beslissen.

Vrijdag 01 Februari 2008