Schade door nutsvoorzieningen: reden tot schadevergoeding?

Juridisch advies

< Vorige	Archief	Volgende >

Sinds een paar weken worden er in onze straat nieuwe leidingen aangelegd. Wij stellen nu vast dat er in de gevel van onze woning barsten optreden. Wij gaan ervan uit dat deze ontstaan zijn door de trillingen veroorzaakt door het uitvoeren van deze werkzaamheden. Wij denken er nu over na om de gemeente hiervoor aansprakelijk te stellen. Maar hebben wij hier wel een been om op te staan? Op welke wettelijke regels kunnen we hier beroep doen? Hebben wij kans om gelijk te krijgen bij de rechter moest het ooit tot een rechtzaak komen?

De "abnormale burenhinder"

Het is een vaststaand feit dat niet alleen buren onderling aanleiding kunnen geven tot "abnormale burenhinder", ook de overheid is hiertoe in staat. Dit betekent dat indien u schade oploopt door toedoen van uw gemeente, u uw schade ook kan terugvorderen.

Hiertoe kan beroep gedaan worden op de regels uit ons Burgerlijk Wetboek, nl de artikels 1382 en 544 van het Burgerlijk Wetboek.

De vraag is nu wat als "abnormaal" moet worden beschouwd; hetgeen door de ene rechter als "abnormaal" wordt bestempeld, kan door een ander als "normaal" aanzien worden.

In eerste instantie kan u zich beroepen op artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek. Dit artikel zegt dat eenieder die door zijn eigen daden schade berokkent aan een ander, verplicht is om deze schade te vergoeden.

Bij de toepassing van dit artikel is dus wel vereist dat er een fout wordt gemaakt. Deze fout, de daaruit voortvloeiende schade en het oorzakelijk verband tussen de fout en de schade, moeten door het slachtoffer (uzelf) bewezen worden.

Slaagt u daarin, dan kan u een schadevergoeding toegewezen krijgen.

Het feit dat de gemeente hier over de nodige administratieve vergunningen beschikt sluit een fout niet automatisch uit: de algemene voorzichtig­heidsplicht heeft nog altijd de bovenhand.

In tweede instantie is er ook nog het artikel 544 van het Burgerlijk Wetboek.

Dit luidt dat eigendom het recht inhoudt om op de meest volstrekte wijze van een zaak het genot te hebben en daarover te beschikken, mits men er geen gebruik van maakt dat strijdig is met de wetten of met de verordenin­gen.

Het verschil met het vorig artikel is dat hier niet verwezen wordt naar de aanwezigheid van een fout. De toepassing van artikel 544 impli­ceert de verplichting het verstoorde even­wicht te herstellen (men spreekt hier van de theorie van de burenhinder en de even­wichtsleer).

Om op deze theorie beroep te kunnen doen wordt vereist dat door een niet foutief feit het evenwicht tussen de eigendommen wordt verstoord. Er moet echter wel rekening gehouden worden met de normale lasten die verbonden zijn aan het nabuurschap. De hinder moet de grenzen van het normale overschrijden en daardoor het evenwicht ver­breken.

Een voorbeeld uit de praktijk

In de praktijk hebben rechters zich al veelvuldig moeten uitspreken over dergelijke voorvallen. Hoe ze dit doen is steeds afhankelijk van de juiste feiten en omstandigheden. Hoe de rechter dit alles dan zal interpreteren is niet gemakkelijk vooraf te voorspellen.
We geven hieronder een voorbeeld van een gelijkaardig praktijkgeval waar de rechter zich recentelijk over moest uitspreken.

De feiten

Omer is eigenaar van een woning. Naast zijn woning worden er nutswerken (aanleg van rioleringen) uitgevoerd. Doch door deze werken stelt Omer vast dat er zich scheuren in de gevel van zijn woning voordoen. Hij eist nu van de opdrachtgever van deze nutswerken (de gemeente) een schadevergoeding ter compensatie van de schade die zijn woning opliep.

Daar de partijen onderling niet tot een akkoord komen, wordt de zaak voor de rechter gebracht en wordt een deskundige aangesteld. Deze deskundige besluit dat de scheuren aan de woning van Omer inderdaad het gevolg zijn van de nutswerken nabij zijn woning.

Omer steunt zijn vordering op artikel 544 van ons Burgerlijk Wetboek. Hij meent namelijk dat er hier sprake is van "bovenmatige burenhinder".

Niet alleen particulieren, maar ook overheden zoals een gemeentebestuur zijn een compensatie verschuldigd indien door hun toedoen schade wordt toegebracht. Zij kunnen aldus tot een schadevergoeding veroordeeld worden indien zij zich schuldig maken aan bovenmatige burenhinder. Dit betekent dat de overheid tot compensatie kan gehouden zijn indien door haar toedoen de lasten van het gewone nabuurschap overschreden worden. Dit principe kan hier volgens de rechter perfect toegepast worden op deze zaak waarbij de woning van Omer schade opliep door de nutswerken welke in opdracht van de gemeente werden uitgevoerd. Alleen moet hiertoe de vraag gesteld worden of de ontstane hinder de grens van het normale overschreden heeft.

Ons Hof van Cassatie heeft in het verleden reeds geoordeeld dat bij dergelijke zaken de rechter bij het beoordelen van de hoegrootheid van de hinder die tot stand kwam door toedoen van de overheid, ook rekening moet gehouden worden met de lasten die de burger moet dragen in het kader van het algemeen belang.

Dit houdt in dat de rechter niet alleen moet nagaan of het evenwicht (waarover hierboven sprake is) verstoord is, maar hij moet ook bekijken of de ontstane hinder groter is dan de hinder die een particulier moet dragen in het openbaar belang.

In deze zaak beslist de rechter dat er inderdaad een vergoeding moet betaald worden bij bovenmatige hinder. Maar deze compensatie is alleen van toepassing op deze abnormale, bovenmatige hinder (hier dus de effectieve schade aan de woning van Omer) en dus niet op de hinder die de omwonende moet ondergaan in het kader van het algemeen belang. Dit brengt met zich mee dat Omer eigenlijk geen volledige compensatie krijgt: de rechter meent dat omwonenden van nutswerken de "gewone of normale" lasten van deze nutwerken zoals bijvoorbeeld modder op de weg, moeilijke doorgang, lawaai van machines enz...moeten ondergaan en deze blijven dan ook onvergoed.

De rechter veroordeelt hier de opdrachtgever (de gemeente) tot het betalen van deze "abnormale" hinder. Hij laat zich hier leiden door het verslag van de deskundige waarin een bedrag was opgenomen ter compensatie van de bovenmatige hinder van Omer.

De gewone lasten moet Omer er dus bijnemen en worden niet vergoed!

Vrijdag 30 December 2011