De overeenkomst: ontstaan, gevolgen en sancties bij niet-uitvoering!

Juridisch advies

< Vorige	Archief	Volgende >

Onze juridische dienst wordt regelmatig geconfronteerd met vragen omtrent overeenkomsten welke tussen twee of meerdere partijen werden tot stand gebracht. In de meeste gevallen ontstaan er problemen met betrekking tot de uitvoering van de overeenkomst. Een overeenkomst komt gemakkelijk tot stand, maar dan moet ze ook op een deftige manier worden uitgevoerd. Dikwijls blijkt dat er reeds mankementen waren bij het ontstaan van de overeenkomst. Anderzijds is men vaak bang om iets op papier te zetten. Wij geven hieronder een kort overzicht van enkele belangrijke elementen bij het opstellen en het verder verloop van een overeenkomst.

Het ontstaan van een overeenkomst

Een overeenkomst is het samentreffen van de wil van twee of meerdere personen met het oog op het doen ontstaan, het wijzigen of het doen verdwijnen van verbintenissen.

Het uitgangspunt is dus dat er een volledige contractuele vrijheid bestaat. Men mag dus om het even wat overeenkomen, met wie men wil, waarover men wil en wanneer men wil. Voor zover er maar geen afbreuk wordt gedaan aan bepaalde wetten of reglementeringen.

De partijen kunnen dus zelf in hun overeenkomst alles naar eigen goeddunken regelen.

Toch zijn een aantal overeenkomsten door de wetgever geregeld, men denke aan de koop, pacht enz...Dit zijn "benoemde overeenkomsten".De partijen hoeven dus niet alles zelf op papier te zetten, de wet zorgt voor de nodige oplossingen indien er zich problemen voordoen.

Gevolgen van de overeenkomst

Naast bovenstaand principe van de contractuele vrijheid voor de partijen, geldt verder het principe van de "contractuele trouw". Dit houdt in dat de partijen welke een overeenkomst hebben tot stand gebracht, deze ook ten uitvoer moeten brengen volgens de regels die in de overeenkomst werden opgenomen. Overeenkomsten afgesloten tussen partijen zijn evenzeer bindend voor de betrokken partijen als een wet (art. 1134 van ons Burgerlijk Wetboek).

Indien door bepaalde onvoorziene omstandigheden (onafhankelijk van de wil van de schuldenaar) de overeenkomst niet kan uitgevoerd worden, dan is er sprake van "overmacht".

De schuldenaar kan dan bevrijd worden van zijn verplichtingen.

De gedwongen uitvoering van de overeenkomst

Zoals reeds werd aangehaald moeten de partijen hun overeenkomst uitvoeren.

Gebeurde dit niet en haalde een ingebrekestelling niets uit, dan kan er overgegaan worden tot een "gedwongen uitvoering". Hiervoor is echter wel een uitvoerbare titel noodzakelijk.

Dit is een geschreven akte waarmee de schuldeiser (eventueel met hulp van de openbare macht) de inwilliging van zijn recht kan afdwingen. Zonder een dergelijke uitvoerbare titel staat een schuldeiser machteloos tegenover zijn onwillige schuldenaar.

Meestal is een uitvoerbare titel een vonnis. Dit vonnis wordt door de schuldeiser verkregen na het voeren van een gerechtelijke procedure. Notariële akten zijn ook uitvoerbare titels.

Toch is een vonnis beter om de uitvoering van een overeenkomst te bekomen. Een notariële acte kan enkel de verbintenis alleen doen uitvoeren. Een vonnis kan ook zorgen voor bijvoorbeeld een vervangende geldsom of een schadevergoeding bij de niet-uitvoering van een verbintenis.

Een vraag welke vaak wordt gesteld is :"als de ene partij haar verplichting niet nakomt, mag ik dan ook weigeren de mijne uit te voeren?"

De niet-uitvoering van de verbintenissen door de ene partij, is niet voldoende om de verbintenissen van de andere partij op te heffen. Van de andere kant is het eigenlijk ook niet redelijk om de partij welke te goeder trouw is, in deze omstandigheden te verplichten haar verbintenissen wel na te komen. Aan de partij te goeder trouw worden daarom twee middelen ter beschikking gesteld nl. de weigering wegens niet-uitvoering van het contract en de gerechtelijke ontbinding van de overeenkomst.

Weigering wegens niet-uitvoering

Dit staat de partij te goeder trouw toe om zonder de tussenkomst van de rechter, haar eigen verbintenis niet ten uitvoer te brengen zolang de andere partij in gebreke blijft.

Het gaat hier echter om een voorlopige oplossing waarbij men wil voorkomen dat aan de partij te goeder trouw nog meer schade zou berokkend worden.

De gerechtelijke ontbinding

Blijft de tegenpartij in gebreke dan kan er een gerechtelijke ontbinding gevraagd worden.

Een dergelijke ontbinding doet de overeenkomst teniet. Partijen kunnen echter ook onderling akkoord gaan om de overeenkomst te ontbinden.

Het is uiteraard steeds veiliger al deze problemen te voorkomen. Dit kan door in de overeenkomst een "uitdrukkelijk ontbindend beding" op te nemen. Hierdoor lijdt contractbreuk automatisch tot de ontbinding van de overeenkomst zonder de tussenkomst van de rechter.

Vrijdag 18 April 2008