Eigendom en eigendomsbeperkingen

Juridisch advies

< Vorige	Archief	Volgende >

Regelmatig wordt onze juridische dienst geconfronteerd met vragen omtrent eigendom en eigendomsbeperkingen. De meeste eigenaars denken met hun eigendom te mogen aanvangen hetgeen ze willen. Niets is echter minder waar. De eigenaar moet zich aan een aantal beperkingen houden, hetgeen natuurlijk niet altijd even prettig is. Maar welke zijn nu deze beperkingen en wat houdt het eigendomsrecht dan nog concreet in?

Wat is eigendom?

Eigendom is een zakelijk recht. Dit betekent dat de titularis van dit zakelijk recht een onmiddellijke band heeft met het goed (waarop het zakelijk recht betrekking heeft).

Het eigendomsrecht wordt in ons Burgerlijk Wetboek omschreven als "het recht om op de meest volstrekte wijze van een zaak het genot te hebben en daarover te beschikken, mits men er geen gebruik van maakt dat strijdig is met de wetten of met de verordeningen."

In het eerste deel van deze definitie wordt de bevoegdheid van de eigenaar weergegeven, terwijl het tweede deel beperkingen oplegt.

De eigenaar van een goed heeft er het genot, het beheer en de beschikking van.

Het genot hebben over een zaak houdt in dat de eigenaar de opbrengsten van deze zaak mag innen. Het kan hier gaan om de vruchten welke geoogst worden of ook bijvoorbeeld huurgelden welke geïnd worden.

Met "beheer" van het goed wordt bedoeld dat de eigenaar zijn goed mag gebruiken naargelang zijn doelstellingen. Zo kan hij zijn goed bijvoorbeeld verhuren, ruilen, in bruikleen geven enz...

Bovendien kan hij zijn goed ook verkopen, schenken, of het zelf verbruiken; dit is dan het "beschikken" over een goed.

De beperkingen aan het eigendomsrecht

De meesten onder ons weten allicht dat men niet altijd met zijn eigendom kan aanvangen hetgeen men zou willen. Zo mag de eigenaar met zijn zaak geen handelingen stellen die de rechten van andere personen zouden aantasten. Brengt een eigenaar door zijn fout schade toe aan de rechten van een andere persoon, dan zal hij schadevergoeding moeten betalen.

Dit wordt trouwens duidelijk aangehaald in artikel 1382 van ons Burgerlijk Wetboek.

Verder bestaan er ook nog twee belangrijke beperkingen welke opgelegd worden door de rechtspraak en de rechtsleer nl. het rechtsmisbruik en de evenwichtsleer.

Met rechtsmisbruik bedoelt men eigenlijk dat men zijn eigendom mag gebruiken, doch men mag er geen misbruik van maken. Bijvoorbeeld : de eigenaar van een perceel grond vordert de afbraak van een gebouw dat reeds jaren geleden door een buurman te goede trouw enkele centimeters over de scheidingslijn werd gebouwd. De eigenaar van dit perceel zou dan de afbraak van dit gebouw vorderen. Welnu dergelijke vorderingen zijn reeds menig maal door de rechtbank als "rechtsmisbruik" omschreven en werden als dusdanig afgewezen.

De rechtbank oordeelt in dergelijke gevallen dat het nadeel dat de eigenaar van het gebouw door de afbraak zou lijden, buiten verhouding staat tot het voordeel dat de eigenaar van de grond erbij zou hebben (nl het opnieuw beschikken over een zeer smalle strook grond die door de afbraak weer zou vrijgekomen zijn).

Met "evenwichtsleer" bedoelt men dat de eigenaar bij de uitoefening van zijn eigendomsrecht geen stoornissen mag opleggen aan naburige eigenaars, die de maat van de gewone nabuurschap zou overschrijden. Gebeurt dit wel dan spreekt men van burenhinder. Zij die hiervan het slachtoffer zijn, kunnen bij de rechtbank schadevergoeding eisen zelfs zonder te moeten aantonen dat er een fout werd begaan.

Naast deze privaatrechtelijke beperkingen, kan ook de overheid nog beperkingen opleggen.

Men denke maar aan de onteigeningen. Het is echter wel zo dat er bij onteigeningen een aantal voorwaarden moeten worden voldaan en dat er aan de eigenaar ook een billijke vergoeding moet worden betaald.

Verder kan de overheid ook nog andere beperkingen aan het eigendomsrecht opleggen, bijvoorbeeld :

- beperkingen opgelegd door stedenbouw en de ruimtelijke ordening bij de bouw van stallen, huizen, loodsen enz...

- vergunningen welke noodzakelijk zijn voor de uitbating van hinderlijke

Inrichtingen

- erfdienstbaarheden van openbaar nut enz...

Vrijdag 11 April 2008