De zesde Abelprijs, ook wel eens de ‘Nobelprijs voor de wiskunde’ genoemd, gaat dit jaar naar het Amerikaans-Belgische duo John Thompson en Jacques Tits. De prijs is een bekroning voor hun cruciale bijdragen aan de groepentheorie, de wiskundige beschrijving van symmetrie.


Het begrip symmetrie dekt een brede lading. Sommige vormen – zoals de spiegelsymmetrie, waarvan hartenaas een mooi voorbeeld is – zijn heel eenvoudig, terwijl andere juist uiterst complex zijn. Echt ingewikkelde vormen van symmetrie worden door wiskundigen beschreven met de zogeheten ‘groepentheorie’. Symmetriegroepen worden vandaag de dag gebruikt in allerlei domeinen, van deeltjesfysica, algebra en statistiek, tot kunstgeschiedenis en kristallografie.


Wiskundigen vermoedden al lange tijd dat ingewikkelde symmetrieën te ontleden zijn in elementaire symmetriegroepen of ‘simpele groepen’, die – zoals atomen – in een periodiek systeem gerangschikt kunnen worden. De simpele groepen werden opgedeeld in drie klassen: de cyclische groepen, de alternerende groepen en de Lie-groepen. De elementen die niet passen in deze drie klassen werden ondergebracht in 26 ‘sporadische groepen’, waarvan de grootste liefkozend ‘het Monster’ wordt genoemd.


John Thompson en Jacques Tits die dit jaar samen de Abelprijs winnen als erkenning voor hun baanbrekende bijdrage aan de groepentheorie, hebben elk zelfs een groep op hun naam staan. Thompson is vernoemd in zijn eigen Thompson-groep, en de Tits-groep kreeg bovendien een eigen afdeling in het periodiek systeem. Jacques Tits, in 1930 geboren in Ukkel bij Brussel, is professor emeritus aan het Collège de France.


Beide heren delen de geldprijs van 6 miljoen Noorse kronen (ongeveer 750.000 euro) en mogen op 20 mei een fraaie sculptuur in ontvangst nemen in Oslo.


Foto: Thompson en Tits.

 
In samenwerking met Eos magazine