Orchideeën verspreiden de geur van vreemde bijenvrouwtjes om mannelijke bijen te lokken.


Heel wat orchideeënsoorten zijn voor hun voortplanting afhankelijk van insecten die hun stuifmeel verspreiden. De planten lokken mannelijke insecten door zo sterk mogelijk op hun vrouwelijke soortgenoten te lijken. Terwijl het mannetje tevergeefse pogingen onderneemt om met de bloem te paren, wordt het stuifmeel overgebracht. De uiterlijke gelijkenis tussen plant en insect is soms indrukwekkend, maar daarnaast imiteren de orchideeën ook de geur van vrouwelijke sekshormonen. Het is vooral die typische mix van feromonen die de mannelijke hoofden op hol brengt.


Wetenschappers die de interactie tussen een bepaalde orchideeënsoort en bijen bestudeerden, hebben nu ontdekt dat de bloem een aroma verspreidt dat lichtjes afwijkt van de vrouwtjesgeur. Dat is vreemd, want je zou verwachten dat mannetjes beter kunnen worden gelokt door de vrouwtjes zo perfect mogelijk te imiteren. Bovendien bleken de mannetjes de licht afwijkende geur te verkiezen boven de echte vrouwtjesgeur. Dat bleek uit experimenten waarbij de onderzoekers de op seks beluste mannetjes de keuze lieten tussen beide aroma’s. De orchideeëngeur lokte tot vijf keer meer gegadigden.


De onderzoekers zien inteelt als een mogelijke verklaring voor het vreemde fenomeen. Bijen leiden een vrij sedentair leven en leggen zelden grote afstanden af. Daardoor kan inteelt al snel een probleem worden. De kans om te paren met een vrouwtje dat verschilt van potentiële partners uit de eigen populatie, moet dan ook met beide handen worden gegrepen. Zo kan de genetische diversiteit wat worden opgekrikt. Ook bij andere diersoorten, zoals muizen, zijn ‘exotische’ vrouwtjes populair wanneer inteelt te vaak vooorkomt.

 
In samenwerking met Eos magazine