Het wettelijk erfrecht voor wettelijk samenwonenden

Meer over nalatenschapsplanning: Schenken van aandelen op naam Een restschenking: iets voor u? Vrijstelling van successierechten op de gezinswoning voor de langstlevende partner Erfrecht wettelijk samenwonen Een perfect huwelijkscontract De gezinswoning binnen een nieuw samengesteld gezin Wijziging van huwelijkscontract: procedure vereenvoudigd Huwen: tien weetjes omtrent contracten De gesplitste aankoop: Een meerwaarde bij uw successieplanning? Een deel van uw erfenis belastingvrij naar uw kleinkinderen Beding van aanwas voor roerende goederen Vlaamse vrijstelling van successierechten voor familiebedrijven gewijzigd De optimalisatie van de overdracht van onroerende vermogen naar de kinderen

Wettelijk samenwonenden
Sedert 1 januari 2000 kan men in België een verklaring van wettelijke samenwoning afleggen voor de ambtenaar van de burgerlijke stand. Op burgerrechtelijk vlak resulteert dit in een beperkte vermogensrechtelijke bescherming. Het statuut van wettelijk samenwonenden is veel beperkter dan hetgeen geldt voor gehuwden. Op het vlak van het erfrecht had dergelijke verklaring geen enkel gevolg. Wettelijk samenwonenden verkregen daardoor geen enkele wettelijke aanspraak op elkaars nalatenschap. Ze kunnen elkaar wel begunstigen via schenking of testament, maar indien er reservataire erfgenamen zijn kunnen zij aldus maar over een bepaald gedeelte van hun vermogen beschikken zonder dat een vordering tot inkorting mogelijk is.

Wettelijk erfrecht
Wettelijk (niet feitelijk!) samenwonenden erven sedert 18 mei 2007 automatisch van elkaar op grond van de wet (dus zonder dat men dit in een testament moet voorzien). De langstlevende wettelijk samenwonende partner zal erft het vruchtgebruik van de gemeenschappelijke verblijfplaats en het daarin aanwezige huisraad. Dit geldt echter niet voor (klein)kinderen die wettelijk samenwonen met de erflater.

Net zoals bij echtgenoten kan het vruchtgebruik op de gezinswoning en het huisraad enkel worden omgezet (in volle eigendom, in een som geld of in een rente) met de instemming van de langstlevende wettelijk samenwonende partner.

De langstlevende wettelijk samenwonende partner krijgt, in tegenstelling tot de langstlevende echtgenoot, echter geen reservatair recht op de gezinswoning. De wettelijk samenwonende partner kan men derhalve desgewenst bij leven onterven via testament.

Indien de gezinswoning gehuurd wordt door de beide wettelijk samenwonenden zal de langstlevende wettelijk samenwonende als enige het recht op de huur krijgen alsook het vruchtgebruik op het huisraad.

Onterving ascendenten mogelijk
Indien de eerststervende wettelijke samenwoner ouders nalaat kunnen deze via testament volledig worden onterfd in het voordeel van de langstlevende wettelijke samenwoner (zoals bij gehuwden). Giften ten voordele van de langstlevende wettelijk samenwonende mogen dus de volledige nalatenschap omvatten op voorwaarde dat de eerststervende geen afstammelingen nalaat.

Onderhoudsgeld
Er wordt tevens voorzien in gelijkaardige onderhoudsverplichtingen ten laste van de langstlevende wettelijk samenwonende partner als dewelke gelden voor de langstlevende echtgenoot. Het betreft onderhoudsverplichtingen ten aanzien van de kinderen van de vooroverleden wettelijk samenwonende partner, of indien deze kinderloos is vooroverleden, ten aanzien van zijn bloedverwanten in de opgaande lijn.

Vrijstelling van de gezinswoning (Vlaanderen)
Zoals bekend wordt de gezinswoning sedert 1 januari 2007 in Vlaanderen ook van successierecht vrijgesteld in hoofde van de langstlevende wettelijk samenwonende partner. Op basis van het nieuwe erfrecht zal de langstlevende wettelijke samenwoner enkel het vruchtgebruik erven zodat de andere erfgenamen nog zullen belast worden op de waarde van de blote eigendom die ze erven.

Om de langstlevende partner nog beter te beschermen en de successiekost m.b.t. de gezinswoning te herleiden tot € 0 kan worden overwogen om, indien mogelijk, via testament de gezinswoning volledig of grotendeels in volle eigendom te legateren aan de langstlevende partner. Men dient wel voor ogen te houden dat, zonder bijkomende maatregelen, de successiekost alsdan merkelijk hoger zal liggen bij het tweede overlijden zodat het financieel voordeel bij het eerste overlijden dan wordt teniet gedaan.

Ook via een beding van aanwas kan men de volle eigendom (of het vruchtgebruik) doen toekomen aan de langstlevende partner (mits het betalen van successierechten). Samenwonenden die reeds een gezinswoning hebben aangekocht hebben vaak reeds een testament opgesteld of voorzien in een tontine of beding van aanwas. In het kader van de nieuwe wetgeving is het aan te raden om uw situatie of bestaande planning opnieuw te evalueren en zo nodig één en ander bij te sturen.

Conclusie
Wettelijk samenwonenden erven automatisch het vruchtgebruik van de gezinswoning en het huisraad. Wettelijke samenwoners kunnen overwegen om via testament of beding van aanwas de volle eigendom (grotendeels) toe te bedelen aan de langstlevende.
Indien reeds een testament of tontine dan wel een beding van aanwas werd opgesteld m.b.t. de gezinswoning is het aan te raden om dit te laten beoordelen in het licht van de gewijzigde wetgeving.

Feitelijk samenwonenden moeten nog steeds een testament opstellen om van elkaar te kunnen erven. Door een éénvoudige verklaring op de burgerlijke stand kunnen zij wel wettelijk samenwonend worden. Dit statuut kan steeds gemakkelijk éénzijdig worden beëindigd. Bespreek dit met een financieel planner.

<<< Vorige pagina

Volgende pagina >>>

Bron: Optima Financial Planners
(update oktober 2008)