Leefmilieu

Andere risicofactoren: Leefmilieu

Hoe omgaan met kanker?

Leefmilieu en kanker
De mens gebruikt de natuurlijke rijkdom van onze planeet. Dat heeft vaak, zowel in ontwikkelde landen als elders, nefaste gevolgen voor het leefmilieu. Dat verval is onder meer te wijten aan de bevolkingsexplosie, de mondialisering van industriële activiteiten, de stadsontwikkeling, de toenemende mobiliteit of bepaalde landbouwtechnieken.

Preventiemaatregelen die de levenskwaliteit en de gezondheid verbeteren dringen zich op. Aangezien er een globale aanpak nodig is om de milieuproblematiek en het effect ervan op de gezondheid aan te pakken, is het soms moeilijk om de maatregelen te bepalen.

Verschillende interacties en persoonsgebonden factoren komen op de proppen en vormen bijkomende moeilijkheden voor wie een oplossing wil verzinnen.

Blootstelling aan asbest
De toxiciteit van asbestvezels is geen recente ontdekking. Een eerste verbod op het gebruik van asbest in de bouwsector dateert van 1978.
De gevaren van een professionele blootstelling aan asbest zijn wel gekend maar over de risico's die voortvloeien uit de aanwezigheid van asbestconcentraties in het milieu bestaat er nog onduidelijkheid.

Vervangingsvezels voor asbest
Sinds de schadelijke gevolgen van blootstelling aan asbestvezels gekend zijn en het gebruik van die stof verboden werd, maakt de industriële wereld steeds vaker gebruik van vervangingsvezels.
We kunnen ze onderverdelen in drie categorieën :

  • kunstmatige minerale vezels of anorganische synthetische vezels (glas- en steenwol, keramische vezels, enz.)
  • organische synthetische vezels (para-aramide, cellulose, enz.)
  • anorganische natuurlijke vezels (wollastoniet bijvoorbeeld)

Geldt voor deze vervangingsvezels de vergelijking "geen asbest = geen gevaar"? Op die vraag proberen we een antwoord te bieden. We willen echter wel eerst duidelijk stellen dat het accent zal liggen op het gebruik van kunstmatige minerale vezels, aangezien er over de andere categorieën minder gegevens bekend zijn en ze minder belangrijk zijn op de markt.

GSM
De eerste resultaten van het internationale Interphone-onderzoek zijn behoorlijk alarmerend. Hoewel de onderzoeksresultaten nog niet definitief zijn, is er op zijn zachtst gezegd voldoende reden tot ongerustheid.
Wat moet er nu gebeuren? Eerste prioriteit op wetenschappelijk gebied: voortzetten van het onderzoek naar de gezondheidsrisico’s van gsm-gebruik om de nog bestaande onzekerheden weg te nemen. Maar voortaan moet er wel degelijk rekening worden gehouden met een potentieel risico.

Relaisantennes voor GSM
Het toegenomen aantal GSM-gebruikers en de komst van nieuwe telecomoperatoren hebben geleid tot een toename van het aantal relaisantennes (ook wel basisstations genoemd). De inplanting daarvan leidt tot nieuwe ongerustheid bij buurtbewoners.

Hoogspanningslijnen
Elektriciteit maakt een noodzakelijk deel uit van ons dagelijkse leven. Maar vandaag leeft er bij de bevolking een groeiende onrust over de mogelijke schadelijke gevolgen voor de gezondheid die blootstelling aan elektromagnetische velden veroorzaakt. Hoogspanningsleidingen in de lucht produceren deze velden.

De onrust ontstond hoofdzakelijk na de publicatie van de resultaten van bepaalde epidemiologische studies, die een hogere incidentie van kanker aantonen bij de bevolkingsgroepen die worden beschouwd als blootgesteld aan hoge niveaus van elektromagnetische velden.

De microgolfoven
Steeds meer mensen koken regelmatig in de microgolfoven. De microgolfoven speelt immers in op de huidige sociale ontwikkelingen. Men wint tijd, het eten is in een wip klaar en het energieverbruik ligt 50 tot 75 percent lager dan bij koken met gas of op elektriciteit.
Toch weten de consumenten vaak niet hoe de microgolfoven precies werkt en stellen ze zich vragen over de onschadelijkheid ervan en de invloed op voedingsstoffen.

Radon
Radon is een natuurlijk gas dat uit de ondergrond komt. Het is geurloos, kleurloos, smaakloos en ...radioactief. Vandaar dat men er aandacht aan besteedt. Radon komt voor uit de desintegratie van uranium en thorium die allebei in veranderlijke proporties aanwezig zijn in de meeste rotsen (en dus ook in de meeste bouwmaterialen).

In het algemeen verdunt radon vrij snel in de atmosfeer van zodra het gas het grondoppervlak bereikt. Dat is niet het geval wanneer radon via poriën en spleten tot in de kelders en woonkamers van onze tochtvrije huizen infiltreert. Radon kan zich immers opstapelen als het opgesloten is en zo vaak onrustwekkende concentraties bereiken.

Landbouwers en kanker
De chemische producten die bij landbouwexploitaties worden gebruikt, zouden de oorzaak kunnen zijn voor het veelvuldige voorkomen van kanker bij landbouwers. Dat is de stelling van een team van Ierse onderzoekers onder leiding van Dr. Cecily Kellehrer (Clinical Sciences Institute, Galway, Ierland).
Volgens hun studie zouden leukemie en lymfoom daarbij de meest voorkomende vormen van kanker zijn. Deze informatie sluit aan bij andere wetenschappelijke publicaties die aantonen dat het aantal kankergevallen bij de landbouwersbevolking hoger ligt in vergelijking met de totale bevolking.

Pesticiden en kanker
De term pesticide, afgeleid van het Engelse woord pest, staat voor die stoffen en preparaten die gebruikt worden voor het voorkomen, het onder controle houden en het elimineren van organismen die als ongewenst beschouwd worden. Dat kan zowel betrekking hebben op planten, dieren, paddestoelen, als op bacteriën. Per definitie gaat het steeds om toxische stoffen.

De problemen die samenhangen met pesticiden hebben ofwel betrekking op hun gebruik in grote hoeveelheden, ofwel op hun toxiciteit. De grootschalige toevlucht tot pesticiden heeft geleid tot steeds hogere concentraties in ons leefmilieu en in onze voeding. Door hun toxische werking wordt deze grootschalige verspreiding gevaarlijk voor vele levende wezens, waaronder de mens.

Pesticiden en kinderen
Het werd berekend dat wanneer aan toxische stoffen blootgesteld, een peuter 12 keer meer risico loopt dan een volwassene. Bovendien worden meubels, tapijten, textiel, het leder van zetels gedurende hun vervaardiging dikwijls behandeld met bijzonder remanente insecticiden zonder dat wij er ons bewust van zijn.

Besmetting van het voedsel door dioxines
Dioxines zijn stoffen die op natuurlijke wijze in het leefmilieu worden geproduceerd bij verbrandingsprocessen waarbij chloor en organische stoffen betrokken zijn. Laten we er meteen op wijzen dat dioxines nooit opzettelijk worden aangemaakt, om de eenvoudige reden dat ze geen nut hebben.

De belangrijkste emissiebronnen van menselijke origine zijn de metaalverwerkende nijverheid en afvalverbrandingsinstallaties. Volgen de cementindustrie en fabrieken waar papierpulp wordt gebleekt. Dioxines zijn ook de ongewenste bijproducten van de fabricage van tal van stoffen, zoals bepaalde herbiciden.Verwarming op brandstof, het autoverkeer, vuurtje stoken en zelfs barbecues leiden tot het ontstaan van dioxines.

Drinkwater
Water is zelden zuiver. Naast de vervuiling te wijten aan de aard van de bodem en het weggooien van organisch afval (dieren, groenten), kunnen zowel de industriële vervuiling als de huishoudelijke vervuiling en de vervuiling door de landbouw voor ontelbare vervuilende aspecten zorgen. In het algemeen hangt de kwaliteit van het drinkwater vooral af van de lange weg die het aflegt van de plaats waar het wordt gewonnen tot de kraan.

GGO's in onze voeding
Terwijl heel wat GGO's voor medische doeleinden gekweekt worden in besloten milieus (bijvoorbeeld de productie van insuline door genetisch gemodificeerde bacteriën), zijn het vooral plantaardige GGO's, geteeld in open velden en bedoeld voor de voedingsmarkt, die tegenwoordig het voornaamste doelwit zijn van kritiek.

Aluminium en risico's voor de gezondheid
Vroeger beschouwde men aluminium als relatief weinig giftig. Mensen die in goede gezondheid verkeren, kunnen orale doses verdragen tot 7 g per dag zonder daar schade van te ondervinden. Anderzijds wijzen verschillende gegevens er momenteel op dat aluminium nefaste gevolgen kan hebben voor het zenuwstelsel van mensen en dieren.

Indoor Pollution : blootstelling aan formaldehyde
De lucht die we binnenshuis (huis, kantoorruimte, enzovoort) inademen, is niet geheel zuiver.
Het veelvuldig gebruik van verschillende synthetische producten (voor constructie, renovatie, reiniging of herstel), maakt dat er chemische bestanddelen in de lucht terechtkomen. Heel wat chemische stoffen, gebruikt bij de productie van bouwmaterialen, decoratie- of meubelartikelen kunnen schadelijk zijn. Dezelfde stoffen, die ook aanwezig zijn in bepaalde onderhouds- of reinigingsproducten kunnen over een lange periode giftige gassen zoals formaldehyde uitstoten. !

Luchtvervuiling en verband met houtverbranding
Nadat het lange tijd de enige manier van verwarmen was, keert het houtvuur terug als natuurlijk hart van de woning. Haardvuur is echter een middelmatige verwarming die weinig warmterendement oplevert. In het beste geval bedraagt dat rendement 10 à 15 percent. Een open haard verbruikt enorm veel hout, verwarmt weinig, vereist veel lucht en vervuilt veel.

De ozonlaag bedreigd
Op het einde van de jaren 1970 hebben wetenschappers voor het eerst gewaarschuwd voor de vorming van het "gat" in de ozonlaag boven Antarctica. Ze stelden toen immers een vermindering van de ozonconcentratie (en op sommige plaatsen zelfs een nagenoeg volledige verdwijning) vast tijdens de periode van de lente op het zuidelijk halfrond (begin september tot midden november).
Verder onderzoek heeft daarna niet alleen het bestaan van het «gat» bevestigd maar ook de uitbreiding ervan. Ook boven het noordelijk halfrond werd een verminderde ozonconcentratie vastgesteld, hoewel minder erg.

Luchtvervuiling door ozon
Ozon is een gas waarvan de moleculen zijn samengesteld uit drie zuurstofatomen (03). Het wordt hoofdzakelijk in de stratosfeer gevormd, op zowat 10 tot 50 km hoogte. Ongeveer 90% van de atmosferische ozon bevindt zich trouwens op die plaats.

Deze ozon absorbeert de ultravioletstraling C die de zon afgeeft en beschermt het aardoppervlak tegen de schadelijke effecten ervan. Door de emissies van fluorchloorkoolwaterstof (de freonen) die verband houden met menselijke activiteiten (spuitbussen, schuim en koelmiddelen), is deze stratosferische ozon gedeeltelijk vernietigd. Vandaar het "gat" in de ozonlaag in de hoge atmosfeer.

Maar ozon is ook aanwezig in de troposfeer (de atmosferische laag waarin wij leven). Stikstofoxiden, koolwaterstoffen en koolmonoxide (als gevolg van uitstoot door motorvoertuigen en industrie) veroorzaken luchtvervuiling in de troposfeer. Op deze hoogte is ozon een krachtig, irriterend en giftig oxidatiemiddel. Ozon heeft hier geen beschermend effect meer, maar bedreigt daarentegen de gezondheid van de levende wezens.

De katalytische pot
Voor sommige vervuilende stoffen, zoals lood en zwaveldioxide, zijn er de laatste jaren met succes een aantal maatregelen genomen. Voor wat betreft lood volstond het het gebruik van loodvrije benzine aan te moedigen.
De uitstoot van zwavel is sinds de jaren zeventig sterk verminderd dankzij een sterke daling in het kolenverbruik, de zuivering van gasuitstoot van industriële ketels (kolen en stookolie), het toegenomen gebruik van natuurlijk gas en de grote elektriciteitsproductie door kerncentrales.

Voor andere vervuilende stoffen zoals stikstofoxiden en vluchtige, organische verbindingen is er nog geen echte verbetering merkbaar. Het lijkt bijzonder moeilijk om de uitstoot van vervuilende stoffen te wijten aan menselijke activiteiten terug te dringen, vooral als dat voortkomt uit het verkeer.

In deze context en om de vervuiling van het verkeer terug te dringen, heeft men een oplossing ontwikkeld, namelijk het gebruik van katalytische knalpotten. Dat zijn apparaatjes die in de uitlaatpijpen geplaatst worden om de uitgestoten, vervuilde stoffen om te zetten in ongevaarlijke producten. Het doel van deze fiche is een korte stand van zaken geven over dat onderwerp.

Halogeenlampen en kanker
Het gebruik van halogeenverlichting die niet is uitgerust met beschermende onderdelen (zoals de dubbele omslag en de plastic- of glasplaat), kan belangrijke risico's met zich meebrengen die te wijten zijn aan de emissie van een straling met een golflengte tussen 230 en 335 nanometer.
Essentieel bevindt deze zich in het gamma van de ultraviolette stralen B en C. Een intense blootstelling van lange duur aan deze straling kan schadelijke gevolgen hebben voor de huid (erytheem, kanker) of de ogen (zoals hoornvliesaandoeningen, staar en beschadiging van het netvlies).

Teflon
Anti-aanbaklagen zoals Teflon (merknaam geregistreerd door Du Pont de Nemours voor alle harsen, films en koolwaterstoffen die het bedrijf vervaardigt) kunnen door overmatig gebruik afschilferen, vooral als ze bekrast zijn door keukengerei. Als deze anti-aanbaklaag verwarmd wordt aan extreem hoge temperaturen, kunnen er schadelijke stoffen vrijkomen in de omgevingslucht. De vraag stelt zich dan ook of de inname of het inademen van deeltjes die loskomen van dit type van bekleding een risico vormen voor de gezondheid

Ftalaten en speelgoed
Sinds enkele jaren woedt er een debat tussen de fabrikanten van plastic speelgoed en bepaalde consumentenorganisaties. De reden daarvoor zijn de ftalaten. Ftalaten zijn chemische stoffen die men in sommige stukken speelgoed kan terugvinden en in babyartikelen die dienen om in de mond te steken (bijtringen bijvoorbeeld).

Men gebruikt ftalaten om het plastic soepel te maken, maar men vermoedt dat ze een schadelijke invloed hebben op de gezondheid bij intensieve blootstelling. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren door het speeksel van kinderen die op het speelgoed zuigen of bijten.

 

Bron: Stichting tegen Kanker

Seniorennet